پس از ظهور امام زمان (عج)

پرسش: پس از ظهور امام زمان علیه ‏السلام دیگر، به آن صورت، گناه اتفاق نمی‏افتد. آیا میان انسان‏های آن زمان با انسان‏های قبل از ظهور تفاوتی نیست؟

پاسخ: اولاً این گونه نیست که در زمان امام زمان علیه السلام گناه نباشد، آن زمان هم انسان هست و نفس اماره هست و شیطان هست. تا وقتی انسان در دنیا زندگی می‏کند، برای او امکان گناه وجود دارد. تفاوت در این است که الان، گناه امر غالبی است و دلیل بسیاری از گناهان، شرایط جامعه است. آن زمان، دیگر این چیزها نیست. اولاً حاکمان از میان صالحان هستند و کارگزاران جامعه، همه از بهترین‏ ها هستند و کسی که بخواهد گناه نکند شرایط برایش مساعد است. البته اگر هم کسی بخواهد گناه مرتکب می‏شود، مثلاً در خانه خودش روزه می‏خورد، شراب می‏خورد، ولی این گونه نیست که مثلاً در خیابان عربده بکشد، در جامعه مکان این گناهان برایش وجود ندارد؛ چون فضای جامعه سالم است. اما این بدان معنا نیست که کسی نتواند گناه کند، در آن زمان هم گناه می‏کنند و به خاطر تخلفاتشان مجازات می‏شوند، ولی غلبه با گنه‏کاران نیست. امروز گنه‏ کاران غالبند، اکثر خیابان‏ها زیر پای گنه‏کاران است، در آن زمان، برتری با نیکان است، قدرت در دست خوبان است.

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت اینکه چنین نیست که انتظار خداوند از این دو دسته انسان یکسان باشد. سخت‏گیری خداوند با کسی که در محیط صد در صد مذهبی و در خانواده پاک زندگی می‏کند، خیلی بیشتر است. کسی که در جامعه فاسد و در خانواده غیرمذهبی زندگی می‏کند، چه بسا یک نماز سر و دست شکسته‏ای که در آن محیط می‏خواند و عبادت به ظاهر ناقصی که در آن محیط انجام می‏دهد، بسیار ارزشمندتر باشد و از عبادتی که شخص در جامعه سالم انجام می‏دهد پاداش بیشتر بگیرد. روایت است  (بحار الانوار، ج ۲۸، ص ۴۷ (یأتی علی امتی زمان الصابر منهم علی دینه کالقابض علی الجَمْرِ.)؛ امالی صدوق، ص ۴۸۴؛ مکارم الاخلاق، ص ۴۵۰.)    که نگه داشتن دین در این دوره، مانند نگه داشتن آتش در کف دست است. کسی که در این شرایط، دین خود را حفظ کند، نزد خداوند به مراتب ارجمندتر از کسی است که در محیط خیلی سالم که همه اهل نماز و تقوا هستند، دینداری می‏کند. از این رو در روایات در مورد حضرت مهدی و یارانش آمده است که کار بر آنها بسیار سخت است، باید سالم زندگی کنند و بر خود سخت بگیرند. چون شرایط مناسب است انتظار هم بیشتر است. ممکن است ما به خاطر لباسی که می‏پوشیم یا ماشینی که سوار می‏شویم مؤاخذه نشویم، اما اطرافیان حضرت مهدی علیه‏السلام باید ساده‏زیست باشند، زندگی‏شان را در سطح پایین‏ترین طبقه مردم قرار دهند و توقعات دیگر.

در زیارت ائمه می‏خوانیم: « لم تنجسک الجاهلیه بانجاسها»(بحار الانوار، ج ۹۷، ص ۱۸۷.) یعنی شرایط جاهلیت شما را به پلیدی‏ها مبتلا نکرده است. این، نشان می‏دهد که پاک ماندن انسان‏ها در شرایط سختی مهم است.    
وقتی شیطان به خداوند گفت: تا قیامت به من مهلت بده، در پاسخش گفته شد: « انک من المنظرین الی الیوم الوقت المعلوم» چنان که در متن پاسخ خداوند می‏بینیم، به شیطان، آن گونه که خواسته بود، تا قیامت مهلت داده نشد. برخی مفسران «یوم الوقت المعلوم» را زمان ظهور حضرت مهدی دانسته‏اند. بعضی روایات هم این امر را تأیید می‏کند. برخی دیگر از مفسران، این مهلت را تا موقع نفخ اسرافیل در صور، قبل از قیامت و پایان دنیا دانسته‏اند. اما به فرض که بپذیریم که در زمان حضرت مهدی علیه‏السلام ابلیس به دست حضرت مهدی علیه‏السلامکشته می‏شود، پاسخ این است که شیطان از بین نمی‏رود؛ زیرا گیریم که ابلیس به دست حضرت مهدی از بین برود، ولی شیطان که منحصر به ابلیس نیست، شیطان از جن است، از انس است، شیاطین متعددند. آنها در جامعه حضور دارند و در زمان حضرت مهدی هم کار خود را می‏کنند.
    
بنابراین، پس از ظهور نیز گناه رخ می‏دهد و شیطان وجود دارد و بر حسب آن تفسیر، این ابلیس است که کشته می‏شود. در ضمن تفسیر دیگر می‏گوید مهلت شیطان در هنگام صور اسرافیل تمام می‏شود نه هنگام ظهور حضرت مهدی علیه‏ السلام .
پرسش: آیا بعد از ظهور امام زمان علیه‏ السلام ، شب‏های قدر، با همین شکل، وجود خواهد داشت؟

پاسخ: فلسفه وجودی شب قدر، نزول فرشتگان الهی برای تقدیر امور است. در این شب مقدرات سال، رقم می‏خورد و به امضای خلیفه خدا می‏رسد. طبیعی است که بعد از ظهور امام زمان علیه‏السلام تفاوتی در این خصوص نباشد. در زمان خود پیامبر یا امامان معصوم دیگر که ظاهر بودند و در میان مردم به سر می‏بردند، شب قدر بود و فرشتگان می‏آمدند و وظیفه‏شان را انجام می‏دادند. در زمان غیبت، فرشتگان به پیشگاه حضرت مهدی شرفیاب می‏شوند و در محضر او، مقدرات سال زمین و اهل زمین رقم می‏خورد. این شیوه، در دوران پس از ظهور نیز ادامه خواهد داشت. این نقش امام (خلیفه خدا) تا زمانی که زندگی روی کره زمین به پایان نرسیده است جاری خواهد بود.پرسش: بعد از ظهور امام زمان شیطان از بین می‏رود یا تکلیفش می‏ماند برای آخرت؟

پاسخ: حق این است که امام زمان را باید شناخت. شیعه و سنی نقل می‏کنند که «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میته الجاهلیه»  ( بحار الانوار، ج ۳۲، ص ۳۳۱.)   . یکی از مصادیق شناخت امام زمان، آگاهی از همین چیزهاست. در مورد اینکه شیطان در موقع ظهور از بین می‏رود یا نه، اولاً باید عرض کنم که لابد مراد از شیطان در این سؤال، همان ابلیس است؛ چون شیطان اعم از ابلیس است. شیطان ممکن است انسان باشد، ممکن است جن باشد، ممکن است مصادیق دیگری داشته باشد. به هر حال سردسته شیاطین و آن کسی که در مقابل خدا ایستاد و بر انسان سجده نکرد و قسم خورد که همه انسان‏ها را گمراه می‏کند، ابلیس بود که یکی از شیاطین است. مراد کلی در ذهن‏ها از شیطان، همان ابلیس است که گفت: «    أَنظِرْنِی إِلَی یَوْمِ یُبْعَثُونَ»؛ «خدایا به من مهلت بده تا روز قیامت». خداوند در پاسخ او فرمود: «إِنَّکَ مِنَ الْمُنْظَرِینَ  إِلَی یَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ»   (حجر، آیه‏ های ۳۷ و ۳۸. )  ؛ تو از مهلت یافتگانی تا روز وقت معین». خداوند به او نفرمود: تا روز قیامت به تو وعده و مهلت دادیم، بلکه فرمود: تا روز وقت معلوم. در اینکه این یوم الوقت المعلوم چه زمانی است میان مفسران اختلاف‏هایی است. عده‏ای گفته‏اند: مراد از آن، زمان نفخ صور اول است. این قول، قول قوی است و طرفداران بسیاری دارد. طبق این قول، شیطان زنده است، ولی نه تا قیامت؛ زیرا قیامت بعد از نفخ صور دوم شروع می‏شود. با نفخ صور اول که صور اماته است، عالم ویران می‏شود. گفته‏اند: با نفخ صور اول، ابلیس نیز همراه دیگران می‏میرد. در روایات هم این قول آمده است
.    
برخی دیگر گفته‏اند در دوران رجعت پیامبر عظیم الشأن اسلام، شیطان مثلاً بر سنگ بیت المقدس گردن زده می‏شود؛ یعنی بعد از ظهور حضرت مهدی علیه‏السلام که دوران رجعت شروع می‏شود، پیغمبر که یکی از رجعت کنندگان است ابلیس را از بین می‏برد.
برخی دیگر گفته‏اند که ابلیس به دست خود امام زمان علیه‏ السلام در دوران ظهور معدوم می‏شود. این قول نیز طرفدارانی دارد و در روایات هم آمده است. در روایاتی از شیعه نقل شده است که امام زمان علیه‏ السلام ابلیس را می‏کشد.   ( بحار الانوار، ج ۱۵، ص ۱۶۷.)   اقوال دیگری در این خصوص وجود دارد که این سه، از همه قوی‏تر است. اما به هر حال، تکلیف شیطان، همانند همه موجودات اعم از جن و انس، در روز قیامت مشخص می‏شود.

ممکن است کسی بگوید اگر ابلیس از دنیا رفت، قاعدتا گناه هم نخواهد بود و تکالیف انسان‏ها هم ارادی نخواهد بود؛ چون گناهی نیست که لازمه ارتکاب آن ترک تکلیف باشد، انسان انگیزه‏ای برای ترک تکلیف داشته باشد، وسوسه‏ای باشد، تزیینی باشد. پاسخ این است که اولاً نفس اماره همیشه وجود دارد؛ ثانیا بر فرض که بپذیریم ابلیس کشته می‏شود، همه شیاطین که کشته نمی‏شوند. شیاطینِ جن و انس حضور دارند. الان حاکمیت عالم به دست شیاطین است، نمی‏گذارند مردم خدا را عبادت کنند. آمریکا و قدرت‏های شیطانی دیگر، بندگان خدا را از مسیر کمالشان منحرف می‏کنند. اما با کشته شدن ابلیس، کسی که بخواهد خوب باشد، می‏تواند. کسی که بخواهد در مسیر کمال حرکت کند برایش میسرتر است. امام زمان علیه‏السلام همه موانع استکمال انسان را برمی‏دارد. حاکمیت به دست حق می‏افتد. دیگر، شیاطین حاکم نیستند و قدرت ندارند. آری، حضور دارند، وسوسه هم می‏کنند، اما وسوسه آنها از سر قدرت نیست. الان در دنیا شیاطین ـ مثل آمریکا و اسرائیل ـ قدرت دارند و توطئه ‏ها و طرح‏های خود را اجرا می‏کنند، امّا پس از کشته شدن ابلیس، دیگر قدرت ندارند. حاکمیت به دست حق‏پویان و انسان‏های صالح و بندگان صالح خدا و در رأس آنها، حضرت مهدی علیه ‏السلام یا کسانی می‏افتد که بعد از حضرت مهدی علیه‏السلام رجعت می‏کنند. طبقه پایین جامعه هم، انسان‏های صالحی خواهند بود. دیگر، شیاطین و نیروهای باطل، حکومت نخواهند داشت، ولی حاضر خواهند بود. تا انسان هست و اختیار هست، باطل و گناه و وسوسه هم هست.پرسش: در روایات آمده است: بعد از ظهور امام زمان، زبان‏ها یکی می‏شود. آیا این بدان معنی است که مردم، زبان امام زمان را می‏فهمند و امام به زبان خودمردم با آنها صحبت می‏کند؟

پاسخ: آنچه وارد شده، این است که پس از ظهور، ندای حضرت، از کنار کعبه در همه عالم طنین‏افکن می‏شود و هسته مرکزی یاران حضرت که ۳۱۳ نفر هستند، در هر جای دنیا که باشند صدای حضرت را می‏شنوند و پیام حضرت را دریافت می‏کنند و به سمت او حرکت می‏کنند تا به خدمتش برسند و کارشان را شروع کنند. طبیعی است که این پیام، به گونه‏ای باشد که همه بفهمند. از آن ۳۱۳ نفر، چنان که در بعضی از نقل‏ها آمده است، ۱۱۲ نفر، از ایران هستند، یک عده از آسیا به ویژه جنوب شرقی آسیا، عده ‏ای نیز از آفریقا و جاهای دیگر. مردم هر یک از این مناطق زبان مخصوص به خود دارند، اما زبانی را که امام زمان علیه‏السلام با آن پیام می‏دهد همه می‏فهمند. البته قاعدتا باید این زبان عربی باشد.

باید توجه داشت که آنچه هست زبان مشترک است نه یکی شدن زبان‏ها. الان هم زبان مشترک در جهان وجود دارد. امروزه اینترنت زبان مشترک میان بسیاری از ملت‏هاست. دست کم زبان انگلیسی را بسیاری از مردم در سرتاسر عالم می‏فهمند، زبان عربی را بسیاری می‏فهمند، بسیاری از فارسی‏زبانان، زبان انگلیسی را می‏فهمند و صحبت می‏کنند. بسیاری از اردوزبانان، عربی را می‏فهمند و صحبت می‏کنند. پس زبان مشترکی بین امام زمان علیه‏السلام و یارانش حاکم خواهد بود. این زبان مشترک هم قاعدتا باید عربی باشد. بنابراین نباید تصور کرد که در آن زمان، زبان‏ها و لهجه‏ها همه از بین می‏رود، گرچه بشر به طور طبیعی، به سمت زبان مشترک حرکت می‏کند. اگر شما امروز را با صد سال پیش مقایسه کنید می‏بینید که مشترکات زبانی بشر به مراتب بیشتر شده است. خود زبان‏ها زاد و ولد کرده ‏اند و زبان‏های متعددی پدید آمده است. در عین حال، در این صد سال، زبان مشترک خیلی بیشتر شده است. این روال، همین طور پیش می‏رود.

در زمان حضرت مهدی علیه‏ السلام ، علم بشر به اوج خود می‏رسد. در روایات آمده است که تا دوره ظهور، بشر از ۲۷ حرف علم، به دو حرف دست پیدا می‏کند و در آن دوران، امام زمان علیه‏السلام ۲۵ حرف دیگر را در اختیار بشر می‏گذارد.    (بحار الانوار، ج ۵۲ ، ص ۳۳۶. )   با این پیشرفت علم، ای بسا زبانی پدید آید که میان همه عالم مشترک باشد. در روایات می‏خوانیم که وقتی امام زمان علیه‏السلام از کنار کعبه به مردم پیام می‏دهد، همه مردم سخن حضرت را می‏شنوند، او را می‏بینند و او هم مردم را می‏بیند. اینکه کسی کنار کعبه ایستاده باشد و هزار کیلومتر آن طرف‏تر دیده شود و صدایش شنیده شود و او نیز مخاطب را ببیند، ۱۴۰۰ سال پیش اصلاً در تصور نمی‏گنجید، اما امروز مسئله خیلی ساده‏ای است، دو نفر در اقصی نقاط عالم با هم صحبت کنند، همدیگر را ببینند و زبان هم را بفهمند. به هر حال، با پیشرفت علمی، هیچ مشکلی نیست که زبان مشترکی میان انسان‏ها حاکم شود.