آیا تا کنون دقت کرده اید که هر جلسه ی مطالعه ی شما چگونه شروع می شود؟
شاید کمتر دقت کرده باشید که یکی از نقطه ضعف های اساسی بیشتر دانش آموزان به نحوه ی آغاز مطالعه باز می گردد.
مطالعه بدون کسب آمادگی های لازم، مانند شنا کردن بدون یادگیری مهارت های شنا است. کسی که بی مقدمه وارد مطالعه شود، علاوه بر این که چیز زیادی یاد نخواهدگرفت، زمان زیادی را هم از دست خواهدداد.
مکان مطالعه
دانش آموزان در خصوص مکان مطالعه عادت های متفاوتی دارند. مطالعه در منزل، پارک و کتابخانه های عمومی از رایج ترین مکان های مطالعه محسوب می شوند. آن چه در این باره باید بدانید این است که محیط و مکان مطالعه علاوه برداشتن شرایطی چون سکوت و آرامش، باید تا حد امکان ثابت و بدون تنوع باشد. اگر واقعاٌ می خواهید با تمرکز مطالعه نمایید باید سعی کنید که خود را به محیط یکنواخت و ثابت عادت دهید. بنا بر این فضاهای عمومی مانند پارک، برای یک مطالعه ی جدّی، مکان مناسبی محسوب نمیشود. تغییرات مکرر در دکور اتاق و یا مکان مطالعه نیز چون مخلّ تمرکز میشوند توصیه نمیگردد.بعضی ها دوست دارند موقع مطالعه کسان دیگری مانند دوستان دور و برشان باشند. اگر هدف از این کار مطالعه ی گروهی و رفع اشکال باشد خوب است، اما در هر حال، باید زمان هایی برای مطالعه ی فردی -به صورت تنها- در نظر گرفته شود.
اگر میتوانید -و امکانات لازم را دارید- بهترین مکان برای مطالعه ی توأم با تمرکز، منزل خودتان و البته یک اتاق مشخص است و اگر علیرغم فراهم بودن امکانات و شرایط وهمکاری اعضای خانواده، باز دوست دارید که در فضاهای دیگری مطالعه نمایید، احتمالا باید در نیّت جدّی خود برای درس خواندن شک کنید.
کلید: برای مطالعه ی جدّی و توام با تمرکز، یک فضای ثابت و یکنواخت بهترین مکان است.
هدفمندی مطالعه
این موضوع را از زوایای مختلف میتوان مورد بحث قرار داد. یک بُعد مهم هدفمندی به نیّات و ایده آل و انگیزه های شما برمیگردد. بُعد دیگر آن به آرامش ذهنی و نظم رفتاری شما مربوط است. یکی دیگر از ابعاد آن این است که شما چه قدر مهارتها و ظرافت های لازم در برنامهریزی و به خصوص پیش بینی تغییرات به خرج دهید. یعنی این که اگر قسمتی از برنامه ی شما اجرا نشد و یا طولانی شدن یک برنامه منجر به اختلال در برنامه های دیگر شد چه طرح های هدفمندی را پیش بینی کرده باشید.
اگر چه درخصوص هر یک از ابعاد در قسمت های بعدی صحبت خواهیم کرد، اما برای این که در این قسمت هم به نتیجه ای رسیده باشیم به این نکته اشاره میکنیم که هدفمندی در مطالعه یعنی داشتن یک ذهنیت روشن و شفاف دربارهی اهداف برنامه ها و پیش بینی های لازم. به عبارت دیگر با یک ذهن ابهام گرا و پیچیده و سردرگم نمیتوان مطالعه ای موفق داشت. اگر از پس خود بر نمی آیید به مشاور مراجعه کنید.
کلید: باید به طور شفاف بدانید که چه در مغز شما میگذرد و چه می خواهید بکنید.
آغاز هشیارانه
ما در این جا برای بیداری و هشیاری تعاریف متفاوتی رادرنظر میگیریم. هشیاری یعنی داشتن یک آگاهی ارادی و به عبارت بهتر یعنی بیداری آگاهانه.
بسیاری از دانش آموزان برای ورود به مطالعه بیدار هستند ولی هشیاری لازم را ندارند. شاید برای شما پیش آمده که مطالعه ی درسی را شروع کرده اید، اما بعد از گذشتن دقایقی تازه متوجه شده اید که اصلاٌ نمیدانید چه میکنید! دچار حواس پرتی میشوید و یا مطالب را خوب درک نمیکنید.
مطالعه ی شما وقتی هشیارانه است که شما از لحظه ی شروع مطالعه -و بعد در لحظه لحظه ی ادامه ی آن- بدانید که دارید چه میکنید و کاملاٌ کنترل ارادی بر رفتار خود داشته باشید. چگونه میتوان مطالعه را هشیارانه آغاز کرد؟
وضو بگیرید، نیت کنید، برای یکی دو دقیقه چشمان خود را ببندید و افکارتان را بر روی کاری که میخواهید انجام دهید متمرکز سازید.
یک تذکر آمرانه و جلب توجه کننده به خودتان بدهید. مثلاً با صدای بلند به خود دستور بدهید که من در این لحظه با آمادگی کامل میخواهم مطالعه ی این قسمت از کتاب را شروع کنم.
یک علامت یا رمز به خصوص را برای خود تعیین کنید و…
کلید: تمرین خودآگاهی و تقویت هشیاری، کیفیت آغاز و ادامه ی مطالعه را افزایش خواهد داد.
نتیجه گیری:
برای مطالعه ی جدّی و توام با تمرکز، یک فضای ثابت و یک نواخت بهترین مکان است.
باید به طور شفاف بدانید که چه در مغز شما میگذرد و چه میخواهید بکنید.
تمرین خودآگاهی و تقویت هشیاری، کیفیت آغاز و ادامه ی مطالعه را افزایش خواهد داد.
