مطالعه مفيد روزانه چقدر بايد باشد؟ آيا قانون كلي براي اين امر وجود دارد؟ چگونه ميتوان برنامه اي براي افزايش ساعات مطالعه طرح ريزي و اجرا كرد؟ ملاك هاي پيشرفت چگونه بايد تعيين شود؟ چگونه بايد روند پيشرفت را كنترل كنيد؟ مطالعه ي اين مقاله به شما كمك خواهدكرد تا به سؤالات فوق پاسخ دهيد.
اما توجه به يك نكته حائز اهميت است: بر خلاف روش هاي برنامه ريزي بعضي از مؤسسات و افراد كه بسيار جزيي است، در اين جا به روش نسبتا كلي عمل كرده ايم: چرا؟ توصيه ي يك روش تقريبا كلي براي برنامه ريزي، بر اساس اين اعتقاد صورت ميگيرد كه فرهنگ ايراني، فرهنگي منظم و جزء نگر نيست. اين يك واقعيت است كه مردم ايران، حوصله ي برنامه هاي خيلي دقيق و جزئي راندارند واگر دنبال آن هم بروند به صورت پيگير و مستمر ادامه نمي دهند. بنا بر اين، در روش هاي خيلي جزئي برنامه ريزي، تنها شايد تعداد بسيار معدودي ازدانش آموزان، توانايي اجرا داشته باشند و بقيه بعد از مدتي معطلي حوصله شان سر ميرود.
تفاوت هاي فردي
بر خلاف گفته ها و تبليغات بعضي از مردم كه هيچ قانون كلي براي تعيين مقدار زمان لازم مطالعه وجود ندارد. اين كه اصرار كنيم هر دانش آموز دبيرستاني 3 تا 5 ساعت و هر دانش آموز كنكوري حتما بايد چند ساعت درس بخواند تا موفق شود، به غير از نفي تفاوت هاي فردي، باعث دلسردي واضطراب عده ي زيادي ميشود. از يك طرف توان و حوصله ي فردي انسانها متفاوت است، ازطرف ديگر انگيزه هاي دانش آموزان هم با يكديگر فرق دارد. هم چنين پيش نيازها و آمادگي هاي درسي همه يكسان نيست. بنا بر اين مهمتر از آن كه به هر نحو ساعات مطالعه ي خود را افزايش دهيم، اين اهميت دارد كه ازمقدارساعات مطالعه ي خود -هرقدرهم كه باشد- بهترين و بيشترين استفاده را ببريم. اگر چه افزايش ساعات مطالعه ضرورت دارد، اما بدترين كار دراين مورد آن است كه بامقايسه ي خود با ديگران، زمينه هاي اضطراب و ياس را در خود ايجاد كنيم.
كليد: به جاي مقايسه ي مقدار ساعات مطالعه ي خود با ديگران،از زمانهاي مطالعه به طور مطلوب استفاده كنيد.
برنامه اي براي افزايش ساعات
اگر ميخواهيد ساعات مطالعه ي خود را افزايش دهيد، نكته ي بسيار بسيار مهم اين است كه عجله نكنيد. يك اصل روانشناسي ميگويد: هر رفتار در طول زمان به وجود ميآيد و تغيير رفتار نيز به زمان نياز دارد. عجله و دستپاچگي در افزايش زمان هاي مطالعه به نتيجه اي غير از آشفتگي و اضطراب نخواهد انجاميد. آيا اين خوب است كه به زور هم كه شده 14 ساعت درس بخوانيد ولي چيز زيادي ياد نگيريد يا اين كه 5 ساعت درس بخوانيد ولي واقعا مطالب را درك كنيد. پس اقدام براي افزايش ساعات مطالعه بايد به صورت گام به گام صورت گيرد.
مطمئن باشيد با يك برنامه ي حساب شده و منظم ميتوانيد علاوه بر افزايش تدريجي ساعات درس خواندن، از زمان هاي موجود هم استفاده ي خوبي بكنيد.
كليد: به جاي افزايش جهشي ساعات مطالعه، به صورت تدريجي و گام به گام عمل نماييد.
تعيين خط پايه
براي تغيير رفتار و افزايش ساعات مطالعه از كجا بايد شروع كنيد؟ اولين گام، تعيين وضع فعلي رفتار است كه اصطلاحا به آن خط پايه گفته ميشود. يعني شما بدون هيچ گونه تلاش براي افزايش اين ساعات، ابتدا بايد سعي كنيد تشخيص دهيد كه درحال حاضر و به صورت واقعي چند ساعت توان مطالعه ي مفيد داريد. اين كار خيلي آسان است و ميتواند توسط شما يا يكي ازاطرافيان انجام گيرد. براي يك هفته يا ده روز نموداري رسم كنيد كه بردارعمودي آن نشاندهنده ي دقايق وساعات، و بردار افقي آن نشان دهنده ي روزها باشد. هر روز ميزان ساعات مطالعه را كنترل و بر روي نمودار منتقل كنيد. در پايان روز آخر، ميانگين ساعات رامحاسبه نماييد. اين خط پايه ي شما است كه ميتواند 4 يا 5 ساعت و يا بيشتر باشد و در واقع مبناي اقدام براي تغيير برنامه و افزايش ساعات مطالعه محسوب ميشود. حال ميتوانيد تصميم بگيريد بر اساس توانايي هاي فردي خود و با يك روند منطقي ومشخص درماه اول 60 يا 90 دقيقه و در ماه هاي بعدي به همين ترتيب ساعات بيشتري را به برنامه ي خود اضافه نماييد.
كليد: مبناي افزايش ساعات مطالعه، ارزيابي وضع فعلي و تعيين خط پايه است.
ترسيم نمودار پيشرفت
اگر بتوانيد وضع فعلي رفتار خود را مشخص سازيد، كار بزرگي انجام داده ايد، چرا كه اين نقطه ي آغاز حركت است. مهم نيست كه اين زمان كم باشد، مهم اين است كه شما براي افزايش تدريجي و برنامه ريزي شدهي آن عزمي مصمم و اراده اي محكم داشته باشيد. براي كنترل روند پيشرفت ميتوانيد نمودار رسم شده براي تغيير خط پايه را ادامه دهيد. يعني بر روي نمودار ادامه ي روزها را مشخص كرده و ميزان ساعات مطالعه را علامت بزنيد. ترسيم اين نمودار چند كمك ميكند. اول آن كه كنترل روند پيشرفت را ازحالت ذهني خارج ميسازد و اين مسأله ي بسيار مهمي است. يكي از مشكلات اساسي دانش آموزان براي برنامه ريزي همين است كه برنامه را به صورت ذهني طراحي ميكنند و وقتي از آنان خواسته ميشود كه برنامه ها را بر روي كاغذ بياورند، زياد روي خوش نشان نميدهند، انگار كه بايد كار سختي انجام دهند.
دوم آن كه ترسيم نمودار، روند پيشرفت را به صورت عيني و قابل دسترسي درمي آورد. شما ميتوانيد هر موقع كه لازم بود با مراجعه به نمودار، وضعيت خود را ارزيابي كنيد.
سوم آن كه روند پيشرفت را منظم ميسازد و اين خود ميتواند باعث تقويت روحيه و ايجاد انگيزه ي بيشتر شود.
كليد: با رسم نمودار، روند كنترل پيشرفت خود را از حالت ذهني به صورت عيني در آوريد.
تعيين ملاك هاي پيشرفت
اين هم موضوعي بسيار مهم است و بيشتر دانش آموزان در مورد آن مشكل دارند. دانش آموزان شايد به دليل كمي فرصت وعجله، معمولا ملاك هاي پيشرفت را خيلي ايده آلي و دست بالا تعيين ميكنند. مثلا كسي كه تا به حال به زور 3 ساعت درس ميخوانده است، يك باره تصميم ميگيرد 10 ساعت درس بخواند، يا كسي كه حد اقل چند ساعت ميخوابيده است، مقدار خواب خود را به 6 ساعت كاهش ميدهد. اين تغييرات ناگهاني و ملاك هاي دست نيافتني نه تنها قابل اجرا نيستند، بلكه موجبات دلسردي را نيز فراهم ميسازند.
ضربالمثل قديمي را شنيده ايد كه: «سنگ بزرگ علامت نزدن است.» تصميم به تغييرات بزرگ اگر چه ميتواند گاهي يك استثنا باشد ولي براي همه امكانپذير نيست. بنا بر اين بايد ملاك هاي پيشرفت با روندي معقول و منطقي تعيين شوند. اگر خط پايه ي شما نشان ميدهد كه در وضع فعلي 4 ساعت امكان مطالعه داريد، بهتر است در يكي دو هفته ي اول تصميم بگيريد كه فقط نيم ساعت به اين مقدار اضافه كنيد. در صورت موفقيت براي هفته هاي بعد باز هم نيم ساعت ديگر و به همين ترتيب درهفته ها و ماه هاي بعد نيم ساعت و يك ساعت افزايش دهيد تا به حد مطلوب و مورد نظر برسيد.
كليد: براي ادامه ي روند پيشرفت خود ملاك هاي گام به گام و قابل دسترس تعيين كنيد.
خود كنترلي رفتار
براي جديتر شدن كنترل روند پيشرفت ميتوانيد برنامه هاي تقويتي وجريمه اي تعيين كنيد. ببينيد از چه چيزهايي خوشتان مي آيد و از چه چيزهايي بدتان ميآيد. 5 مورد خوشآيند و 5 مورد ناخوشآيند را كه واقعا برايتان مهم است و بر روي شما تأثير دارند، تعيين نماييد. براساس اين نظام كنترلي ميتوانيد براي پيشرفت برنامه به خود اجازه بدهيد. در صورتي هم كه طبق ملاك، از پيشرفت خودرضايت نداريد، خودتان را جريمه كنيد. دقت نماييد كه موارد تقويت وجريمه روشن و واضح وقابل اجرا باشند.
كليد: براي كنترل رفتارهايتان يك نظام خودكنترلي ايجاد كنيد.
استفاده از نيروي كمكي
گاه به دلايل متعددي از جمله كافي نبودن انگيزه، عدم توانايي غلبه بر عادت هاي نامطلوب و شرايط خاص محيطي، براي خودتان امكان اعمال كنترل فراهم نيست. در اين صورت بايد بپذيريد كه براي جلوگيري از اتلاف وقت و از دست رفتن فرصتها، كسي شما را در اين امرهمراهي كند، حتي اگر اين همراهي كوتاه مدت و موقت باشد. اين فرد ميتواند پدر و مادر، خواهر و برادر بزرگتر و ياكسي باشد كه با شما ارتباط نزديكي دارد.
بعضي ازدانش آموزان به خاطر نوع ارتباطات خانوادگي در برابر دريافت اين نوع كمك مقاومت به خرج ميدهند و آن را نميپذيرند. در صورتي كه به نظر ميرسد اگر كسي متوجه حساسيت موقعيت باشد، بايد داوطلبانه البته در صورت فراهم بودن ساير شرايط لازم خواستار استفاده از اين كمك باشد.
كليد: اگر به هر دليلي آن طور كه دلتان ميخواهد نميتوانيد پيشرفت را كنترل نماييد، امكان استفاده از نيروي كمكي را مد نظر قرار دهيد.
نتيجه گيري:
به جاي مقايسه ي مقدار ساعات مطالعه ي خود با ديگران، از زمان هاي مطالعه به طور مطلوب استفاده كنيد.
به جاي افزايش جهشي ساعات مطالعه، به صورت تدريجي و گام به گام عمل نماييد.
مبناي افزايش ساعات مطالعه، ارزيابي وضع فعلي و تعيين خط پايه است.
با رسم نمودار، روند كنترل پيشرفت خود را ازحالت ذهني به صورت عيني در آوريد.
براي ادامه ي روند پيشرفت خود ملاك هاي گام به گام و قابل دسترس تعيين كنيد.
براي كنترل رفتارهايتان يك نظام خودكنترلي ايجاد كنيد.
اگربه هر دليلي آن طور كه دلتان ميخواهد نميتوانيد پيشرفت را كنترل نماييد، امكان استفاده از نيروي كمكي را مد نظر قراردهيد.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید