هما مشکل زندگی‌اش را با مادرش در میان گذاشت و از او این‌چنین شنید «پیش از این‌که اوضاع از این هم بدتر شود، با او جدی برخورد کن و تکلیفت را روشن کن…»
سعید که از سر کار برگشت، هما همان دم در به او حمله برد و پیش از این‌که سعید فرصت سلام کردن پیدا کند به او گفت «اگر بخواهی به رفتارهای بد و تندخویی‌هایت ادامه دهی، به همراه بچه‌ها به خانه مادرم می‌روم، پس تصمیمت را بگیر.»
سعید که شوکه شده بود باز هم با تندی رفتار کرد و کج‌خلقی نشان داد و البته سبب شد هما به همراه بچه‌ها به خانه مادرش برود…
مهاجمان آشنا
حریم مشترک همسران فقط به خودشان اختصاص دارد. دوستان، فامیل، آشنایان و حتی والدین نباید بدون میل و رضایت آن‌ها به این حریم پا بگذارند. حتماً می‌دانید که بر اساس آمار و نظر بسیاری از استادان خانواده درمانی، این دخالت‌ها و همین ورود‌های بدون اجازه از مهم‌ترین دلایل طلاق در کشور ماست.
هرچند در بیشتر موارد، خانواده‌ها با هدف دلسوزی و کمک ورود می‌کنند، اما در واقع، دخالت آن‌ها سبب ایجاد حساسیت نادرست و اختلاف‌نظرهای بیشتر میان همسران می‌شود. والدین چون فرزندشان را تکه‌ای از وجود خود می‌دانند، می‌پندارند می‌توانند درباره مسائل خانوادگی آن‌ها نیز تصمیم‌گیری یا اظهارنظر کنند؛ البته بدیهی است که همه پدر و مادرها یا دیگر نزدیکان این‌گونه نیستند و بیشتر آن‌ها هوشمندانه عمل می‌کنند:
شوهر ناهید ورشکست شده بود. آن‌ها منزل و ماشین و وسایل زندگی‌شان را فروخته بودند و در یکی از اتاق‌های منزل والدین همسرش زندگی می‌کردند. ناهید می‌گفت که گاهی اختلاف‌نظرهایی با شوهرم پیدا می‌کنم و حتی گاهی صدایمان بر روی یکدیگر بلند می‌شود، اما وقتی همسرم منزل را ترک می‌کند و من نیز برای انجام کارهای روزمره از اتاق خارج می‌شوم، پدر و مادر شوهرم، با این‌که صدای ما را شنیده‌اند، هرگز دخالتی مبنی بر این‌که چه اتفاقی افتاده و یا نزاع و درگیریتان بر سر چه بوده، ندارند. اگر من هم نکته‌ای را مطرح کنم، آن‌ها در همان حدی که از آن‌ها پرسش یا نظرخواهی شده، نظرشان را می‌دهند…
رسول گرامی اسلام(ص) فرمودهاند «عالی‌قدرتر از همه مردم، کسی است که در آنچه به او مربوط نیست، مداخله نمی‌کند.»۱
مزاحمت یا مساعدت؟
هر رفتار و عملکردی که از سوی اعضای خانواده همسران در زندگی آن‌ها اِعمال می‌شود، مزاحمت است، اما اگر جنبه سازنده و مثبت داشته باشد، نام آن، همکاری و مساعدت می‌شود به شرط آن‌که:
۱. ورود به حریم مشترک زندگی همسران با خواست، میل و رضایت زن و شوهر باشد؛
۲. هر دو نفر آن‌ها، فرد وارد شونده به حریم مشترک زندگی‌شان را قبول و دوست داشته باشند؛
۳. فرد واردشونده، از سلامت نسبی رفتاری و شخصیتی بهره‌مند باشد؛
۴. هم‌چنین وی در زندگی مشترک خویش نیز از موفقیت و سلامت نسبی برخوردار باشد.۲
غَمّاز خانگی
اگر یکی از زوجین، بدون هماهنگی و تأیید همسرش، مواردی را با فامیل، دوستان، آشنایان و به‌ویژه با اعضای خانواده خود در میان گذارد و یا کوچک‌ترین اختلاف و مشکل درون خانواده را برای اطرافیان گزارش کند، این رفتار بسیار آسیب‌زاست؛ چراکه هم باعث اختلاف و ناراحتی همسرش می‌شود و هم حریم خصوصی‌شان را به روی دیگران گشوده و زمینه مداخله‌شان را فراهم ساخته است.
لازم است زوجین زمانی که آرامش دارند، درباره پیامدهای آگاه کردن دیگران از مسائل درون خانواده، با هم صحبت کنند و بدون متهم کردن همسر یا سرکوفت زدن به او از آثار منفی این کار بگویند.
زوجین باید بدانند که دیر یا زود بالأخره مشکل را حل می‌کنند، اما خاطره آن هرگز از ذهن نزدیکان پاک نمی‌شود و فقط تصویر مخدوشی از روابطشان را برای آن‌ها به نمایش می‌گذارند.
وقتی زن و شوهر به هم مَحرم می‌شوند، پدر و مادر با آن‌ها نامحرم می‌شوند؛ البته منظور محرم و نامحرم شرعی نیست، بلکه منظور این است که همسران نباید سِرّ مشاع بین خودشان را حتی به پدر و مادرشان هم بگویند؛ زیرا ازدواج شروع استقلال و بریده شدن دوباره بند ناف از پدر و مادر است.
کتمان
خداوند درباره دو زنی که اسرار درون خانه خود را افشا کردند، به همسر نوح و همسر لوط مثال می‌زند که اگرچه تحت سرپرستى دو بنده صالح خدا بودند ولی به آن‌ها خیانت کردند و پیوندشان با آن دو، سودى برایشان نداشت.۳
خیانت آن‌ها هرگز انحراف از جاده عفت نبود و همسر هیچ پیامبرى هرگز آلوده به بىعفتى نشده است، بلکه آنان اسرار خانه را به دشمن اطلاع می‌دادند.۴
خداوند در آیه دیگری نیز فرمودهاند «به خاطر بیاورید هنگامى را که پیامبر(ص) یکى از رازهاى خود را به بعضى از همسرانش گفت، ولى او رازدارى نکرد و به دیگران خبر داد.» ۵
حضرت علی(ع) نیز در حدیث ارزشمندی مىفرمایند «تمام خیر دنیا و آخرت، در این دو چیز نهفته شده: کتمان سِرّ و دوستى با نیکان؛ و تمام شر، در این دو چیز نهفته شده: افشاى اسرار و دوستى با اشرار».۶
جالب اینجاست که همسران نه‌تنها نباید اختلاف‌هایشان را با دیگران در میان نهند که حتی در گفتن طرح‌ها، برنامه‌ها و موفقیت‌های زندگی‌شان نیز می‌بایست احتیاط پیشه کنند و لب فرو گیرند. پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودهاند «در برآوردن نیازهایتان از کتمان کمک بگیرید؛ چراکه هر صاحب نعمتی مورد حسد واقع می‌شود.» ۷
پی‌نوشت‌ها
۱. نهج‌الفصاحه، ص ۲۲۲.
۲. ر.ک: مداخله و مشکل‌آفرینی در زندگی همسران، صص ۲۹-۲۸.
۳. تحریم، آیه ۱۰.
۴. تفسیر نمونه، ج ۲۴، ص ۳۰۱.
۵. تحریم، آیه ۳.
۶. بحارالانوار، ج ۷۲، ص ۷۱.
۷. همان، ج ۷۰، ص ۲۵۰.
علی‌محمد صالحی (روان‌شناس)
مجله آشنا، شماره ۲۱۹، صفحات ۲۴-۲۵
