آیا کلیساهای ایران مستقل هستند یا پیرو کلیساهای معتبر جهانی هستند؟

پاسخ:
در کلیسای مسیحی چهار خانواده بزرگ وجود دارد: ۱. ارتدکس شرقی غیر کالسدونی ۲. ارتدکس شرقی بیزانسی که شامل کلیساهای قبرس، یونان، روسیه و غیر از آنها که دارای شعائر و مناسک بیزانس هستند ۳. کاتولیک ۴. پروتستان.
جمعیّت قابل توجهی از مسیحیان ایران را ارامنه تشکیل می‌دهند در این رابطه این سؤال به ذهن خطور می‌کند که ربط و نسبت ارامنه ایران با کلیّت ارامنه چیست؟ در جواب این سؤال، خلیفه ارامنه تهران، اسقف سبوه سرکیسیان چنین جواب می‌دهد: ارامنه ایران بخشی جدایی ناپذیر از کلیّت کلیسا هستند. دیدگاه ما همان نظرگاه کلیسای ارمنی است. نمی‌توانیم بگوییم که ارامنه ایران به فلان قضیه خاص از منظری متفاوت با دیگر ارامنه می‌نگرند. ایرانیان ارمنی هم چون دیگر ارامنه تابع کلیسای ارتدکس شرقیِ کالسدونی هستند.
مرکزیت ارامنه در دو حوزه قرار دارد: ۱. حوزه عالیه سیلیسی( کیلیکه) یکی از دو حوزه مذهبی کلیسای ارمنی است ۲. حوزه دیگر در اچمیادزین ارمنستان مستقر است.[۱]
به لحاظ ویژگی تاریخی و جغرافیایی این دو حوزه از گذشته‌های دور دارای عملکرد مستقل بوده‌اند. اکثریت ارمنیان جهان، پیروان « کلیسای ارمنی» هستند. در ایران « کلیسای ارمنی» دارای سه حوزه خلیفه گری است: تهران، اصفهان، تبریز که تابع حوزه عالیه سیلیسی می‌باشند.[۲]
رهبر فعلی ارامنه جهان، جناب جاثلیق آرام اول می‌باشد.
(کلیساهای شرقی دارای استقلال داخلی هستند و آداب دینی هر یک از آنها مستقلاً گسترش یافته است. این کلیساها را می‌توان به سه طریق درجه بندی کرد:
۱. از نظر شعایر: دینی به: ارمنی، نسطوری، انطاکی و قبطی.
۲. از نظر اصول اعتقادی به: یعقوبی و نسطوری.
۳. از نظر زبانی که در آداب دینی آنها به کار می‌رود به: ارمنی، قبطی، حبشی، سوری یا عربی.)[۳]
ساز و کار انتخاب اسقفان کلیسای ارامنه:
در کلیسای ارامنه، اسقفان از سوی ابرشیّه‌ها (خلیفه‌گری‌های) مختلف در شهرهای مختلف مثلاًُ اصفهان و تهران انتخاب می‌شوند. نمایندگان مردم اسقف را بر می‌گزینند. تک تک ارامنه چهل نفر را بر می‌گزینند. این برگزیدگان اسقف را انتخاب می‌کنند. این نمایندگان سالی چند بار تشکیل جلسه ‌می‌دهند و بر اساس رهنمود‌های اسقف اعظم در زمینه امور دینی و دیگر امور زندگی برای منطقه خودشان قانونگذاری می‌کنند. انتخاب پاتریاک اعظم به واسطه نمایندگان خلیفه‌گری‌های مختلف صورت می‌گیرد.
اعتقاد نامه ارامنه: ارامنه به خدای یگانه و به تثلیث مقدس و به کلیسای یگانه ایمان دارند. در مورد سرشت حضرت مسیح ـ علیه السّلام ـ ، به دو ماهیّت در یک شخص یگانه، یعنی به خدای تجسد یافته در یک انسان ایمان دارند. الوهیّت و انسانیّت یکجا جمع شده‌اند. آن که از حضرت مریم تولد یافته، انسانی است که به واسطه روح القدس زاده شده و خدا در او تجسد یافته است. حضرت مریم را مادر خدا می‌نامند.[۴]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱. تاریخ اصلاحات کلیسا، جان الدر.
۲. در آمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت، محمد رضا زیبایی نژاد.
۳. آیین پروتستان، جی. لسلی دانستن.
[۱] . هفت آسمان، فصلنامه تخصصی ادیان و مذاهب، شماره نوزدهم، سال پنجم، پائیز ۱۳۸۲ هـ ش. قم، ص ۱۵.
[۲] . همان، مأخذ، ص ۱۶.
[۳] . اینار، مولند، جهان مسیحیت، ترجمه محمد باقر انصاری، مسیح مهاجری، تهران، امیرکبیر، ۱۳۸۱ هـ ش، ص۸۱ و۸۰.
[۴] . هفت آسمان، شماره نوزدهم، ص ۱۹.