استفاده از اینترنت ممکن است منجر به مشکلاتی شود؛ مشکلاتی چون استفاده بیش از اندازه، دستیابی به اطلاعات نامناسب برای نوجوانان و یا دادن اطلاعات خصوصی که می تواند برای خود نوجوان و یا خانواده اش مشکل آفرین باشد؛ ارتباطات نامناسب با افرادی از فرهنگ های دیگر یا افرادی که مشکلات عاطفی دارند و یا افراد مسن تر که معمولاً در اینترنت رایج است.
دومین گروه مشکلات اساساً از عدم نظارت والدین ناشی می شود. اینترنت دارای اطلاعاتی است که برای دانش آموزان می تواند بسیار مفید باشد؛ اما همین رسانه اطلاعاتی را نیز در اختیار نوجوانان قرار می دهد که ممکن است برایشان مضر باشد. نوجوانان روش های خشونت آمیزی را از اینترنت یاد می گیرند و یا ممکن است به تصاویر نامناسبی دست پیدا کنند. در اینترنت واقعیت و دروغ هر دو وجود دارد. گاهی نوجوانان اطلاعات نادرستی به دست می آورند و آنها را در تکالیف مدرسه خود استفاده می کنند و یا در اختیار دوستانشان قرار می دهند. از طریق این رسانه می توان خرید و فروش کرد، گاهی نوجوانان از کارت اعتباری والدینشان برای این کار استفاده می کنند و یا از این طریق شرط بندی می کنند، همچنین ممکن است نوجوانان با اطلاعات شخصی خودشان یا والدینشان (از قبیل نشانی، شماره تلفن و شماره کارت اعتباری) کارهای قانونی یا غیرقانونی انجام دهند که موجب مشکلاتی خواهد شد.
مشکل اصلی اینترنت تنها مسائل اخلاقی یا خشونت نیست، بلکه نوجوانان از این طریق با افراد مختلفی آشنا می شوند که اگر نظارتی بر این کار وجود نداشته باشد ممکن است طعمه این افراد شوند. گاهی نوجوانان با افرادی از طریق اینترنت آشنا شده اند که ۱۰ یا ۱۵ سال مسن تر از خودشان بوده اند و با آنها در ارتباط قرار گرفته اند. در مواردی نیز نوجوانان با افرادی آشنا می شوند و یا به اطلاعاتی دست می یابند که با ارزش ها، گرایش ها و معیارهای برخی خانواده ها مغایرند.
راه حل
راه حل این مشکل تنها نظارت صحیح والدین است. برخی از نوجوانان نیازمند نظارت بیشتر و دقیق تری نسبت به دیگران هستند؛ مثلاً ممکن است به دخترتان بگویید: «دیر به خانه نیا!» و او زمان مناسبی به خانه برگردد. شما همان جمله را به پسرتان می گویید و او بعد از چند روز به خانه باز می گردد و مدعی است که دیر برنگشته است. اگر به فرزند مسئولیت پذیر خود بگویید: «وقتی من در خانه نیستم رایانه را روشن نکن.» او به حرف شما گوش می کند؛ اما فرزند دیگرتان به محض آنکه خانه را ترک می کنید رایانه را روشن می کند. بعضی افراد معتقدند که بعضی از بچه ها قابل اعتماد و مسئولیت پذیرند و برخی این طور نیستند. به راحتی می توانید بر کارهای فرزندان مسئولیت پذیر خود نظارت کنید. آنها به حرف شما گوش می کنند؛ با شما همکاری می کنند و از حرفتان پیروی می کنند. نوجوانان لجوج یا سرسخت، متقلب و یا بی مسئولیت را مشکل تر می توان زیر نظر داشت. بیشتر بحث های زیر درباره افراد دسته دوم است.
نظارت برفرد بی مسئولیت
معمولاً نظارت بر کارهای فرد بی مسئولیت مشکل است. چنین نوجوانی در جنبه های مختلف زندگی از قبیل تمام کردن تکالیف و تمیز کردن اتاق خود احساس مسئولیت نمی کند. والدین هم اگر از چنین فردی بخواهند که صحبت تلفنی اش را در یک زمان خاص تمام کند؛ کارهای روزمره اش را انجام دهد و یا به موقع به خانه بیاید، توجهی به حرف ایشان نمی کند. در چنین مواردی والدین ابتدا باید تا حد ممکن او را در زمینه های دیگر مسئولیت پذیر بار بیاورند و سپس در زمینه رایانه و اینترنت او را به یک فرد قابل اعتماد تبدیل کنند.
توصیه های دیگر
۱ـ رایانه را در قسمتی ازخانه قرار دهید که معمولاً بزرگ ترها در آن قسمت حضور دارند و یا قسمتی که رفت و آمد زیادی در آن وجود دارد. بدین ترتیب بهتر می توانید بر ارتباط بچه ها با اینترنت نظارت کنید. اجازه ندهید از رایانه در یک اتاق خصوصی استفاد شود.
۲ـ اگر فرزندتان احتیاج به اطلاعات اینترنت برای تکالیف مدرسه اش دارد، می تواند منتظر بماند تا شما همراه او باشید و او را در این زمینه کمک کنید و وقتی وارد سایت های مورد نیاز خود می شود در کنار او باشید. در این باره نرم افزارهای فیلتر[۱]مفید است. این نرم افزارها بدون مشکل نیست؛ اما به این وسیله شخصی نمی تواند وارد بعضی از سایت های نامناسب شود. بعضی از مؤسسات خدمات اینترنت نرم افزارهای فیلتر خاص خود را ارائه می کنند. این نرم افزارها اطلاعات و سایت های نامناسب را حذف می کنند. افرادی که با رایانه آشنایی کافی دارند، می توانند اطلاعات یا برنامه هایی در اختیار شما بگذارند که دستیابی به سایت های خاصی را محدود می کند و یا می توانید بفهمید در طول روز چه کارهایی با رایانه انجام گرفته است.
۳ـ باید دستور العمل هایی برای نوجوانان تعیین کنید؛ مثلاً: با غریبه ها صحبت نکن؛ اطلاعات شخصی به کسی نده؛ از اسم واقعی ات استفاده نکن؛ بدون اجازه چیزی سفارش نده و عکس هایت را برای کسی نفرست. باید نتایج و پیامدهای خاصی برای گوش کردن به حرف هایتان یا بی توجهی به آنها تعیین کنید و در کنار آن قوانین و محدودیت هایی را وضع کنید.
۴ـ نوجوانان در خارج از خانه نیز دسترسی به اینترنت دارند. در مدارس و کتابخانه ها نیز می توان از روش هایی برای جلوگیری از دستیابی دانش آموزان به اطلاعات نامناسب استفاده کرد. اجازه ندهید فرزندتان شب در خانه دوستش بماند یا تعطیلات آخر هفته را با خانواده دیگری بگذراند؛ مگر اینکه والدین آن خانوداه را بشناسید. اگر فرزندتان با دوستی در ارتباط است که وی دسترسی به اینترنت دارد، باز هم همین نکته ها را رعایت کنید.
۵ـ اینترنت خطرات زیادی در بر دارد؛ اما دور نگه داشتن نوجوانان و جوانان از آن کار مشکلی است. شما باید با فرزندتان ارتباط برقرار کنید و وارد زندگی او شوید تا با علایق، گرایش ها و دوستان او آشنا شوید.
۶ـ درباره استفاده یا سوء استفاده از اینترنت باید قوانین و نتایج کاملاً مشخصی وضع کنید: باید سعی کنید حس مسئولیت پذیری و اعتماد را در تمام جنبه های زندگی نوجوانتان بالا ببرید.
۷ـ نظارت بر کارهای نوجوانان کاملاً ضروری است؛ اما میزان این نظارت بستگی به شخصیت نوجوان دارد. برای برخی از آنان تنها کافی است توضیح دهیم چه کاری را انجام دهند و چه کاری را انجام ندهند؛ اما در بعضی موارد دیگر شاید لازم باشد صفحه کلید رایانه را با خودتان به محل کارتان ببرید تا نظارت کافی داشته باشید.
۸ـ با یک نظارت صحیح می توانید از اینترنت به عنوان پاداش و یا مشوّقی برای انجام کاری استفاده کنید تا اینکه فرزندتان را ترغیب یا کمک کنید رفتارش را متعادل کند.
منبع کمکی:
– فونتنل، دن، کلیدهای رفتار با نوجوانان، ترجمه مسعود حاجی زاده ـ اکرم قیطاس، تهران: کتابهای دانه، ۱۳۸۱، صص ۱۸۲-۱۷۶.
——————————————————————————–
[۱] . این نرم افزارها در صورت نصب بر روی رایانه، این امکان را به شما می دهد که مطالب یا تصاویر نامناسب، هوشمندانه (از پیش تعریف شده) و یا به انتخاب شما بر روی صفحه مانیتور به نمایش در نیایند. این برنامه نسبت به متن و تصویر حساس است. صفحه ای که کلمه ای در آن وجود داشته باشد که در لیست سیاه برنامه نیز هست، مانیتور آن را نشان نمی دهد و پیام خطر داده می شود این برنامه ها فهرستی سیاه دارد که از پیش تعریف شده است و می توان به آن افزود. نحوه برخورد با وضعیت خطر را هم می توان از پیش معین کرد. مثلاً دفعه اول پیام خطر بدهد و سه ثانیه صبر کند. اگر صفحه را در این بین کاربر نبست، تصویر آن را بگیرد و ذخیره کند و سه ثانیه دیگر هم صبر کند. سپس در صورت بسته نشدن صفحه، آن را خود برنامه می بندد. این برنامه قدرت کنترل میزان زمان دسترسی به اینترنت را نیز دارد؛ یعنی می توان معین کرد که چه ساعت هایی رایانه مجاز است به اینترنت متصل شود و همچنین سیستم درکل روز جمعاً چه میزان می تواند به اینترنت متصل باشد. نسخه فارسی این نرم افزارها در ایران وجود دارد که از آن جمله می توان به نرم افزار «پاک» محصول شرکت ابن سینا اشاره کرد.
