تب خال ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس(Herpes Simplex Virus) است ، و میتواند به سایر نقاط بدن یا سایر افراد سرایت کند. همچنین میتواند بسیار آزار دهنده باشد، اما تبخال را میتوان درمان کرد. این عفونت در وهله اول به صورت یک نوع زخم صورت است که روی لبها یا پوست صورت، نزدیک منطقه ی دهان اتفاق می افتد و به همین دلیل ظاهری ناخوشایند را برای فرد مبتلا پدید می آورد.
بیماری تب خال، زخم شایعی است که به علت ویروس هایی از خانواده هرپسها به وجود می آید و احتمال دارد افراد چندین بار این بیماری را در زندگی خود تجربه کنند. اگر چه تب خال اغلب در گوشه و کنار لبها در محل جدایی بافت پوست صورت ولبها به وجود می آید، اما تب خال تناسلی نیز در بعضی افراد شایع است.
تبخال، برجستگیهایی قرمزرنگ یا تاولهایی ارغوانیرنگ است که معمولاً روی لبها یا اطراف دهان بروز میکند.
اگر علائم شما شدید است و دچار سوزش و خارش لب و تحریک دهان، درد در اطراف دهان، یا تاولهای کوچک روی دهان که میترکند هستید، استفاده از داروهایی مانند رنگ یدوکسوریدین یا داروی ضد ویروسی آسیکلوویر میتواند به شما تسکین دهد.
تبخال ممکن است برای مدتهای طولانی پنهان باقی بماند، و برخی افراد ممکن است در اولین سرایت ویروس بیماری، علائمی نشان ندهند.این بیماری به طور معمول لبها و ناحیه دهان و به ندرت نواحی چون قرنیه و ناحیه تناسلی را گرفتار میکند. پیش از ایجاد عفونت تبخال، ویروس تا ماه ها و یا سالها در آنجا باقی میماند و بدن شما پادتنهایی را علیه ویروس میسازد که به کنترل آن می انجامد مگر اینکه عواملی موجب شوند خطر بروز آن افزایش یابد.
وجود یک بیماری که مقاومت بدن شما را کاهش دهد، حتی سرماخوردگی و یا ناراحتی خفیف گوارشی یا تب به هر علت، دوره خونریزی قاعدگی و بسیاری موارد این چنینی میتواند عوامل افزایش دهنده خطر محسوب شود. مصرف داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی و در کودکان، وجود اگز ما میتواند جزو این دسته قرار بگیرد.
علائم :
علایم و نشانه های تبخال به این صورت است که در مرحله اول یک تاول کوچک و دردناک پر از مایع، روی یک نقطه سرخ و دردناک پوست بروز میکند که معمولا روی لبها و نواحی داخلی دهان است.
سپس درد شدید و احساس مورمور شدن به سراغ بیمار می آید که اغلب یکی دو روز قبل یا بعد از بروز تاولها است که این علامت بسیار مهمی است. خصوصا احساس مورمور شدن و درد خفیف از علایم اولیه تبخال است که میتواند به عنوان یک زنگ خطر محسوب شود.اگر شخصی در این مرحله متوجه عفونت تبخال شود، با استفاده از اقدامات پیشگیرانه که در ادامه در مورد آنها صحبت میشود میتواند جلوی تبخال را بگیرد.
در هر صورت پس از تشکیل تاولها، سیر بیماری ادامه مییابد و تاولها نهایتا می ترکند و از آنها خونابه خارج میشود و سپس یک زخم قهوهایرنگ با ظاهری ناخوشایند تشکیل میشود.
معمولاً ۷ تا ۱۰ روز طول میکشد تا تبخال برطرف شود. تبخال معمولاً روی لبها ظاهر می شود. اما گاهی روی سوراخ های بینی، چانه یا انگشتان دست هم دیده میشود و گرچه غیرمعمول است اما ممکن است تبخال در داخل دهان هم بروز کند _ اما تنها برروی لثه ها یا کام سخت – که در سقف قرار دارد.
اگر زخمی روی بافت های نرم درون دهانتان ظاهر شود ممکن است آفت باشد ولی مطمئناً تبخال نیست.
علائم تبخال ممکن است تا حداکثر ۲۰ روز پس از قرارگرفتن در معرض ویروس ظاهر نشود و معمولاً ۷ تا ۱۰ روز طول میکشد. تاول ها شکل میگیرند، میترکند و ترشح میکنند. سپس کبره زردرنگی تشکیل می شود و نهایتاً با ریختن آن پوست صورتی رنگی در زیر ظاهر میشود و تبخال بدون گذاشتن جا بهبود می یابد.
عوارض تبخال:
تبخال مسری است. ویروس تبخال میتواند از طریق پوست با پوست از شخصی به شخص دیگر منتقل شود.
ویروس “هرپس سیمپلکس” می تواند حتی زمانی که تاولها ظاهر نشدهاند مسری باشد، اما بیشترین خطر عفونت در زمانی است که تاول ها ظاهر میشوند تا زمانی که آنها کاملاً خشک میشوند و کبره میبندند.
اگر به تبخال مبتلا هستید، از تماس با نوزادان، افراد مبتلا به اگزما (التهاب پوستی ناشی از آلرژی) یا افراد دچار اختلال دستگاه ایمنی مثل مبتلایان به سرطان، ایدز یا گیرنده پیوند عضو خودداری کنید.
عفونت تبخالی چشم که باعث ایجاد جوشگاه بر روی قرنیه می شود یکی از علل مهم کوری است. این عارضه نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.
پیشگیری :
افرادی که به علل اکتسابی یا ارثی از سیستم ایمنی ضعیف تری برخوردارند، تب خال در دهان، حلق و کام دیده می شود. رعایت چند نکته در درمان شایعترین نوع تب خال یعنی تب خال ناحیه اطراف لبها که اغلب هنگام بیماری یا اضطراب بروز می کند، موثر است . دراین حالت مسواکی نو برای شستشوی دندانها انتخاب کنید و بعد از بهبود بیماری حتماً آن را دور بیندازید.
توصیه میکنم از تماس با ترشحات بزاقی یا بوسیدن فردی که تبخال زده خودداری کنید تا شما هم تبخال نزنید.
همچنین مسواک خود را در جای خشک نگهداری کنید و هنگام استفاده از آن از تماس لبه خمیر دندان با مسواک خودداری کنید.
ورزش، تمدد اعصاب و دورکردن افکارمنفی و کاهش فشارعصبی واسترس در درمان و پیشگیری از تب خال موثرند .
ضمن اینکه بازگشت مکرر تب خال در اغلب افراد نشانه کمبود گروهی از ریزمغذی ها مانند آهن و گروه ویتامین ب است که می توان با تامین آنها بازگشت تب خال را دراین افراد متوقف کرد .
به یاد داشته باشید مرحله اول بروز تبخال به صورت علایم موضعی مانند گزگز، سوزش و خارش است . و چنانچه این علایم پیدا شود، بروز تبخال قابل پیشگیری نیست.
اگر کسی برای اولین بار با این ویروس تماس داشته باشد، پس از بروز عفونت تبخال در ناحیه دهان، ویروس مربوطه به عمق بدن میرود و خود را مخفی میکند. بعد از سالها و یا حتی در مدتی کمتر، احتمال دارد دوباره ویروس شعلهور و دردسرزا شود.
اینکه چه شرایطی سبب میشود ویروس خفته دوباره بیدار شود مقولهای است که جا برای بحث بسیار دارد. اما به طور خلاصه شرایطی همچون تب، آنفلوآنزا، سرماخوردگی، فشارهای روحی و روانی ، صدمات به لب و یا جراحیهای روی نواحی دهان و لب از جمله ی این موارد هستند.
از این رو روش برخورد با تبخال مهمترین اصلی است که در مواجهه با این بیماری باید آموخت تا از عوارض آن در امان ماند.
هوای سرد، آفتاب داغ و تضعیف دستگاه ایمنی ممکن است به بروز مکرر تب خال در فرد منجر شود.
برای پیشگیری از انتشار تبخال به سایر مناطق بدن و یا انتقال به اشخاص دیگر روش های زیر بسیار مفید خواهد بود؛ از تماس پوستی و یا بوسیدن دیگران در زمان بروز تاولها بپرهیزید.
ویروس از راه ترشح تاولها به سرعت گسترش می یابد.
وسایل شخصی تان را با دیگران مشترک نکنید. ظروف غذاخوری، حوله ها و سایر وسایل می توانند ویروس را در زمان بروز تاولها گسترش دهند.
دستهایتان را همواره تمیز نگه دارید. وقتی تبخال زده اید دستها را به دقت قبل از تماس با افراد دیگر بشویید. در هنگام تماس با سایر نقاط بدن دقت کنید.
چشمها و آلت تناسلی مناطقی هستند که مستعد پذیرش و گسترش ویروس می باشند. از عوامل خطر ساز بپرهیزید. از موقعیت هایی که باعث بروز تبخال می شوند دوری کنید مانند قرار گرفتن به مدت طولانی در معرض آفتاب.
از ضد آفتاب استفاده کنید. به لبها و صورت قبل از قرار گرفتن در معرض آفتاب چه تابستان و چه زمستان، ضد آفتاب بزنید، تا دچار تبخال نشوید.
مراقبت شخصی
تبخال معمولاً بدون درمان ناپدید میشود. در طول مدتی که تبخال وجود دارد با رعایت نکات زیر می توانید از ناراحتی رهایی یابید:
• استفاده از کرم ها: کرم های معمولی که بدون نسخه پزشک به فروش می رسند ممکن است راحتی شما را فراهم کنند، اما انتظار نداشته باشید که بهبودی را تسریع کنند.
• استفاده از مسکن ها: از جمله آسپیرین، استامینوفن و ایبوپروفن برای تخفیف درد. به کودکان هیچ گاه آسپیرین ندهید. آسپیرین می تواند یک عارضه نادر و بالقوه کشنده را به نام نشانگان “رای” در کودک ایجاد کند.
• از گرما یا سرما• اجازه بهبود به ضایعه بدهید: از فشار دادن، کندن یا سوراخ کردن تاولها بپرهیزید.
پیشگیری از تبخال در کودکان
عوامل معینی ممکن است کودکان را به تبخال حساستر کنند از جمله استرس و قرار گرفتن زیاد در معرض نور آفتاب.
اگر سیستم ایمنی کودک شما به علت بیماری یا عارضه دیگری ضعیف شدهباشد، با احتمال بیشتری ممکن است به تبخال مبتلا شود.
شما میتوانید با فراهم آوردن یک رژیم غذایی سالم و متعادل و خواب کافی برای کودکتان از بروز تبخال در او پیشگیری کنید.
اگر کودکتان گرایش به تبخال زدن دارد، قبلاً از خارج شدن از خانه به پوستش کرم ضد آفتاب بزنید تا احتمال ابتلا به تبخال کاهش یابد .درمان :
برای درمان تب خال، مصرف لبنیات و سیب زمینی به دلیل دارا بودن لیزین باید افزایش یابد و از خوردن شکلات، کاکائو، غلات، بادام زمینی و ژله خودداری کنید.
کمپرس یخ می تواند به کاهش التهاب و ورم تب خال کمک کند، اما قرار گرفتن در معرض باد و آفتاب بهبودی تب خال را به تاخیر می اندازد.
استفاده از کرم ضد ویروس آسیکلوویر و قرار دادن لایه نازکی از آن با استفاده ازگوش پاک کن بر روی تب خال هر شش ساعت دوره تب خال را کوتاه نمی کند ، اما ریزش ویروس را از روی زخم افزایش می دهد، بنابراین در بهبود آن موثر است.
پزشکان اغلب برای خشک نمودن تب خال ژل “بنزوئیل پروکسید ” را نیز تجویز می کنند که می توان روزی سه بار از آن استفاده کرد.
در هر صورت استفاده مکرر از پماد آسیکلوویر در این مرحله میتواند سیر تبخال را کند نماید و ریزش ویروس را از سطح ضایعه به دیگر مناطق کاهش دهد.
با اینکه تاثیر روشهایی مانند کمپرس سرد، مثلا قرار دادن یک تکه یخ در حدود یک ساعت روی محل تبخال و یا مالیدن نمک به ضایعه از نظر علمی ثابت نشده است ولی در تجربه نشان داده که در بعضی بیماران مفید است بنابراین درمان اصلی تبخال، همان پماد آسیکلوویر است و در مواردی که عودهای مکرر وجود دارد پزشک متخصص میتواند با سنجیدن شرایط خاص هر بیمار حتی آسیکلوویر خوراکی را تجویز کند.
در مدت عفونت از غذاهای مایع و ولرم استفاده کنید تا لبها و نواحی مبتلا تحریک نشوند و زخم انتشار پیدا نکند.
سطح لبها را با کرمهای مخصوص که معمولا کرم ویتامینه A است، مرطوب و نرم نگه دارید تا لبها دچار خشکی نشوند و تبخال، عفونی نشود.
در صورت به کار بردن همه این اقدامات، اگر احساس کردید بهبودی حاصل نمیشود سریعا به یک پزشک متخصص دهان و دندان یا یک دندانپزشک برای معالجه خودتان مراجعه کنید تا از وی طلب کمک کنید.
مراقبت نکردن و دستکاری کردن زخم ممکن است منجر به ایجاد عفونت ثانویه شود.
تبخالهای خطرناک
بعضی مواقع به دلیل بی اعتنایی بیمار، تبخال گسترش مییابد و عفونت شدید به آن اضافه میشود. در این موارد زخمهای تبخالی علاوه بر اینکه تمام نواحی لب را میگیرند، به داخل دهان هم سرایت میکنند.
در این موارد التهاب لثه ها از وخیمترین وقایعی است که خود را نشان میدهد. تمام لثه ها خصوصا نواحی داخلی لثه ها ورم میکنند و حالت آبسه دهانی به خود می گیرند و بیمار قادر نیست که حتی لقمهای غذا بخورد.
شرایط بیمار روز به روز وخیمتر میشود و باید سریعا اقدامات درمانی در مورد وی انجام شود.
برگرفته از سایت راسخون
