گفتگو مابین بهشتیان و جهنمیان :
پس از اینکه بهشتیان در بهشت و جهنمیان در جهم استقرار می یابند، مذاکره و گفتگو لفظی بین آنان بالا می گیرد. هر کدام اعمال و کارهای دنیای خود را بر شمرده و جزا و پاداشی را که دریافت نموده است، برای دیگری بیان می نماید. اما با وجود دوری زیاد و تفاوت فاحش بین بهشت و جهنم، چگونه این گفتگو صورت می گیرد؟ باید گفت که آن اموری غیبی و مربوط به قیامت است و ما از چند و چون آن اطلاع و آگاهی درستی در دست نداریم. شاید خداوند، قیافه ی فیزیکی انسان را دگرگون کرده و به شکل و شمایل دیگری در آورد و یا او را با حواس و نیروهای فوق العاده ای مجهز نماید که به مراتب از حواس و نیروهای دنیایی او قوی تر باشد و این چیز عجیب و دور از ذهنی نیست، چنانچه در همین دنیا با اختراع وسایل و دستگاهای ماهواره ای و تلویزیونی، انسانها می توانند در مسافتهای بسیار دور با همدیگر تماس بر قرار کنند و حتی صدا و تصویر یکدیگر را مشاهده نمایند.
خداوند می فرماید: نحن قدرنا بینکم الموت و ما نحن بمسبوقین* علی ان نبدل امثالکم و ننشئکم فیما لا تعلمون؛ ما در میان شما مرگ را مقدر و معین ساخته ایم و هرگز بر ما پیشی گرفته نمی شود. هدف از قانون مرگ این است که گروهی از شما را ببریم و گروه دیگری را جای آنان بیاوریم و شما را در جهانی که نمی دانید آفرینش تازه ببخشیم واقعه/ ۶۰ و ۶۱.
قرآن کریم، به ذکر گفتگو و مذاکره ی مسائلی که بین بهشتیان و جهنمیان رد و بدل می گردد، می پردازد و آن را از جانب بهشتیان، نشانه ی رحمت و از طرف دوزخیان، نشانه ی عذاب و شکنجه می داند. ما مؤظفیم بدان ایمان آورده و حقیقت و چن و چون آن را به خداوند غیب دان واگزار نماییم. خداوند می فرماید: روزی مردان مؤمن و زنان مؤمن را خواهی دید که نور ایمان و اعمال خوب ایشان، پیشاپیش آنان و در سمت راستشان در تلألو و درخشش است و فرشتگان بدیشان مبارک باد می گویند: مژده باد که امروز در بهشتی در می آیید که در زیر کاخها و درختان آن رود بارها جاری است و جاودانه در آنجا به سر می برند و می مانند… پیروزی بزرگ و سترگ، این است. روزی مردان منافق و زنان منافق به مؤمنان می گویند: منتظر بمانید تا از نور شما فروغ و پرتوی استفاده کنیم! بدیشان گفته می شود: به عقب برگردید و مجددا به دنیا بروید و نوری به دست آورید! در این حال ناگهان دیواری میان آنان زده می شود که دری دارد. داخل آن رو به رحمت است و خارج آن رو به عذاب است. منافقان، مؤمنان را فریاد می دارند مگر ما در دنیا با شما نبوده ایم؟ می گویند: بلی، ولیکن با نفاق خویشتن را گرفتار بلا کردید و چشم به راه ماندید و شک و تردید ورزیدید و آرزوها و پندارها شما را گول زد و اهریمن فریبکار شما را فریب داد تا اینکه فرمان خدا در رسید، پس امروز هم از شما و هم از کافران عوض و غرامتی پذیرفته نمی شود. جایگاه شما ها آتش دوزخ است. دوزخ سر پرستتان است و چه بد سرنوشتی و چه بد جایگاهی است! در جای دیگری قرآن کریم، گونه ی دیگری از گفتگو بهشتیان و دوزخیان را به تصویر می کشد: بهشتیان، دوزخیان را صدا می زنند که ما آنچه را پروردگار مان به ما وعده داده بود همه را حق یافته ایم. آیا شما هم آنچه را که پروردگار تان به شما وعده داده بود حق یافته اید؟ می گویند: بلی! ندا دهنده ای در میانشان ندا در می دهد که نفرین خدا بر ستمگران باد!. آن ستمگرانی که مردمان را از راه خدا باز می داشتند و راه خدا را کج و نادرست نشان دادند و آنانی که به آخرت کفر می ورزیدند. سپس قرآن کریم می فرماید: دوزخیان بهشتیان را صدا می زنند که مقداری از آب یا از چیزهایی که خداوند قسمت شما فرموده است به ما عطا کنید. بهشتیان می گویند: خداوند آب و چیزهایی بهشت را بر کافران قدغن کرده است. آن کسانی که خوشگذرانی و بازی را آئین خود کردند و زندگی دنیا آنان را گول زد. پس امروز ایشان را از یاد می بریم، چون ایشان رسیدن به چنین روزی را از یاد بردند و آیات ما را انکار کردند.
* * *
منبع :
آشنایی با قرآن ۸ صفحه ۸۹
تفسیر نمونه، ج۱۹، ص۵۵۱
تفسیرنمونه، ج۲۶، ص۳۹
تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۴۵-۳۸
تفسیر نمونه، ج۱۰، ص۱۸۰
ترجمه تفسیر المیزان
