حجاب و پوشش اسلامی
اصل حجاب مربوط به احکام ویژه بانوان است و اتکای آن, بر تفاوت های طبیعی و ساختاری زن و مرد استوار می باشد. غربی ها به دلیل این که اصل عدم توجه به جنسیت در تقسیم کار را محور تمدن و عامل پیشرفت دانسته اند, تحلیل درستی از حجاب و فرهنگ آن ندارند; از این رو زنان را بین گزینش انسانیت محوری در محیط کار, و یا مرد محوری و ابزار جذّاب بودن برای خوشایند مردان, مردد ساخته اند, و در نتیجه به جدایی آنان از ارزش ها منجر گردیده است.
در جوامع اسلامی, بر اثر تأثیر متقابل فرهنگ ها, شاهد کاهش کیفیت حجاب هستیم. این پوشش اسلامی با این که به حسب ظاهر, بار سیاسی ندارد, ولی بر خلاف انتظار, دیروز و امروز در معرض شدیدترین حملات قرار گرفته است. هر از چند گاهی در کشورهای غربی قانونی بر ضد آن به تصویب می رسد و زنان و دختران به جرم پوشش اسلامی از تحصیلات دانشگاهی ممنوع می شوند. آنان مانند مزدورانی چون آتاتورک و رضا خان به کشف حجاب اجباری دست نمی زنند تا با واکنش مردم مواجه شوند, لیکن با تصویب چنین قوانین ضد انسانی و ضد آزادی, حلقه محاصره را بر زنان با حجاب تنگ تر ساخته تا در نهایت خود, حجاب را بر دارند و هم رنگ زنان جوامع غربی گردند. شایسته است ملت های اسلامی در مقابل این نوع تهاجم فرهنگی از خواب غفلت بیدار شده و موضوع حجاب را عمیق تر از گذشته بازنگری نمایند.
پیشینه حجاب
پوشش دینی بانوان, از اختراعات آیین اسلامی نیست, بلکه ریشه در تاریخ دارد. به گفته ویل دورانت: (قوم یهود و ایرانیان قدیم, حجاب را برای بانوان یک نوع کرامت و شرافت, و از واجبات دینی می دانستند). اما اسلام, پوشش و حجاب را برای شبه جزیره عربستان به ارمغان آورد.
هم اکنون در اسراییل, بسیاری از بانوان قوم یهود با پوشش کامل به مدرسه و دانشگاه می روند, ولی در فرانسه و ترکیه, به جرم داشتن حجاب, زنان از تحصیل باز داشته می شوند; در حالی که از نظر منشور جهانی, هر انسانی در اتخاذ عقیده, شغل, مسکن و نوع لباس, آزاد است. هر کشوری لباس ملی خاصی دارد که هر انسانی حرمت آن را پاس می دارد و کسی حق تعرض و مزاحمت ندارد. متأسفانه برخی از جوانان ساده لوح کشورهای اسلامی, بر اثر تهاجم فرهنگی, به جای لباس مردانه, لباس زنانه می پوشند, موهای بلند خود را می بافند و به پشت سر می آویزند, ریش ستاری می گذارند یا موهای بتیلی برای خود درست می کنند, قیافه هیپی گرانه به خود می گیرند و یا محاسن قیطانی شبیه ترکمن ها برای خود می سازند و آزادانه در کوی و برزن, اندام آن چنانی خویش را به نمایش می گذارند و احدی متعرض آنان نمی شود, در حالی که برخی از حکومت های غربی, چادر و یا پوشش اسلامی را که هیچ گونه ضرر و زیانی ندارد, بر نمی تابند; اما در مقابل, برهنگی و خود آرایی زنان را که باعث تهییج شهوات و ناهنجاری های اجتماعی و اخلاقی و ناامنی هاست, مورد تشویق قرار می دهند. بی بند و باری و مفاسد اخلاقی و جنسی در این کشورها به حدی است که برخی از دختران غربی, برای حفظ امنیت خود, به سیاه پوستان پناه می برند.
در این میان, آنچه از همه عجیب تر می نماید, موضع مفتی الازهر مصری است که به جای دفاع از این حکم ضروری و اجتماعی مسلمان ها, هم صدا با غربیان به نفی حجاب می پردازد. این گونه رفتارهای متناقض ما را بر آن داشت تا در این شماره, مسئله حجاب اسلامی را مورد بازنگری قرار دهیم.
حجاب و پوشش اسلامی
واژه حجاب و مشتقّات آن, هفت بار در قرآن کریم تکرار شده و در تمام موارد, به معنای پرده و مانع است. قرآن کریم می فرماید: (فاسئلوهن ّ من وراء حجاب; اگر از زنان پیامبر چیزی خواستید, از پشت پرده بخواهید. )
حجاب از نظر لغت, در معانی گوناگونی به کار رفته است:
) پرده, چادر, روپوش, روبند, آنچه با آن چیزی را بپوشانند.
) پرده حایل میان قلب و شکم.
) به غروب خورشید در تاریکی نیز, در حجاب قرار گرفتن تعبیر شده است.
اما به کار گرفتن کلمه (حجاب) در خصوص پوشش بانوان, یک اصطلاح تازه و جدید است.
فقهای اسلام در کتاب های فقهی خود از واژگان (ستر) و (ساتر) استفاده کرده اند. و آن را بر دو تقسیم می دانند:
) پوششی که ذاتاً واجب است; مانند پوشیده نگاه داشتن شرمگاه ها از دید مردان و زنان دیگر, بلکه کودکان ممیز و اهل تشخیص, به جز همسر.
) پوشش در حال نماز; واجب است بانوان در هنگام نماز, تمام بدن حتی سر و موی خود را بپوشانند; ولی پوشاندن دست ها تا مچ, پاها تا مچ و گردی صورت به مقداری که در وضو شسته می شود, لازم نیست.
دلایل وجوب حجاب
مراجع عظام و عالمان اسلامی برای وجوب پوشش بانوان به قرآن, سنت پیامبر(ص), روایات معصومان &و سیره زنان مسلمان (سیره مسلمین) استناد کرده اند که به مواردی از آنها اشاره می کنیم:
حجاب در قرآن
) (قل للمؤمنین یغضّوا من ابصارهم و یحفظوا فروجهم ذلک ازکی لهم ان الله خبیر بما یصنعون; به مردان مؤمن بگو: چشمانشان را (از نگاه به نامحرمان) فرو گیرند و کانون عفت خویش را حفاظت نمایند. این عمل برای آنها پاکیزه تر است. تحقیقاً خداوند به آنچه انجام می دهید, آگاه است. )
انسان, مقدس تر و پاک تر از این است که درباره شرمگاه ها بیندیشد, چرا که نگاه به موضع حرام, باعث تفکر می شود. بر این اساس, بعضی معتقدند مراد از این فراز آیه (یغضوا من ابصارهم و یحفظوا فروجهم), ستر عورت است; یعنی بر مرد و زن واجب است عورت خود را از یکدیگر بپوشانند, اما ما تقریباً جزم داریم که (یغضوا من ابصارهم) اختصاص به نظر به عورت ندارد, بلکه شاید بیشتر اختصاص به نظر به غیر عورت داشته باشد; بنابر این ممکن است مقصود آیه, حفظ شرمگاه ها و نگاه به آنها هر دو مورد توجه باشد. چون چشم چرانی و نگاه به نامحرمان از آفات مهم ایمان است و غالباً مردان گرفتارآن هستند و زنان نیز تشویق می شوند.
در ادامه آیه, به ضرورت حجاب زن پرداخته و می فرماید: (و قل للمؤمنات یغضضن من ابصارهن ّ و یحفظن فروجهن و لا یبدین زینتهن ّ الا ما ظهر منها و لیضربن بخمرهن ّ علی جیوبهن و لا یبدین زینتهن ّ الا لبعولتهن ّ… ; به بانوان با ایمان بگو: چشم های خود را از نگاه به اجنبی فرو پوشند و دامن خویش را (از آلودگی) پاک نگه دارند و زینت و جمال خود را جز آنچه که به طور طبیعی نمایان است, از نامحرمان بپوشانند. و مقنعه و روسری خویش را بر روی سینه ها افکنند و زینت و مواضع زیبایی ها را جز برای شوهران خود نمایان نسازند و…. )
مطابق آیه, زن نباید زینت خود را ظاهر سازد, مگر در دو مورد: یک استثنا در مورد خود زینت است, یعنی مگر بعضی از زینت ها و به تعبیر قرآن, زینت ظاهر, و استثنای دوم در مورد افراد است; یعنی و مگر برای بعضی از طبقات که غیر شوهر او هستند; مانند پدر پسر, برادرزادگان, خواهرزادگان, فرزندان شوهر و چند طبقه دیگر.
