۱. به حد ضرورت اکتفا کنید: اسلام زن و مرد نامحرم را از صحبت کردن با هم و برخوردهایی که لازمه رسیدگی به کارهای روزمرّه است منع نموده است البته در صورتی که بدون هیچ شائبهای بوده و به مسائل دیگر آلوده نباشد. [۱]
۲. حریم نگه دارید: حریم نگه داشتن میان زن و مرد نامحرم در متون روایی و در سیره معصومین ـ علیهم السّلام ـ ذکر شده است، سنّت جاری مسلمین از زمان رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ همین بوده و زنانی از شرکت در مجالس و مجامع منع نمیشدهاند ولی همواره اصل «حریم» رعایت میشده و در مساجد و مجامع حتی در کوچه و معبر زن و مرد مختلط نبوده [۲] و درب ورودی زنان در مسجدالنبی ـ صلی الله علیه و آله ـ جدا بوده است.
۳. از نگاه و رفتار هوس آلود پرهیز کنید: اسلام میخواهد جامعه عاری از هرگونه نگاه و رفتار هوسآلود و سرشار از کار و فعّالیت باشد و زن و مرد فارغ از دغدغههای شهوانی به تحصیل و سایر کارهای زندگی برسند لذا زن و مرد از اختلاط بیحدّ و مرز از زیر پاگذاشتن حریمهای عفاف و شرم و حیا باز داشته تا سلامت فرد و جامعه تأمین گردد. [۳]
۴. به روحیات، سن و شرایط ویژه خود توجه کنید: اگر حساسیتی نسبت به صحبت نمودن و برخوردهای مستمّرِ دختر و پسر وجود داشته باشد، به روحیات و سن و شرایط ویژه آن دو بستگی دارد، دختر و پسر پس از بلوغ سرشار از غرایز و عواطف بوده و تأثیرپذیری بسیاری دارند، در این سن حکومت و سلطه غرایز جنسی فراگیر میشود و بر اعمال و رفتار و اندیشهی جوان سایه میافکند. احساس نیازی که در جوانان نسبت به جنس مخالف وجود دارد باعث میشود که آنان هر لحظه به دنبال پاسخی برای ارضای آن و جبران کمبود روحی ـ روانی خود باشند.
در بسیاری از برخوردها، دختر و پسر هر چند به بهانههای گوناگون با هم آشنا میشوند امّا اندک اندک براساس تسلّط طبیعی غرایز نگاه و سخن و رفتارشان رنگ و بویی دیگر گرفته و چه بسا بعد از مدتی به یکباره متوجه میشوند عواطف و احساسات و عفت و طهارت آنان بازیچه هوس شده است.
اسلام به نیاز طبیعی زن و مرد توجه کرده و ازدواج را بهترین پاسخ برای نیازهای جسمی و روانی قرار داده است.
اسلام خواهان آن است که هرگونه ارتباط تحت ضابطه و در کادر رسمی آن باشد در سایه ازدواج از هرج و مرج جنسی و بیبند و باری ـ که امروزه جوامع غربی شاهد آن است ـ جلوگیری شده و به نیاز طبیعی نیز پاسخ داده شود. اشباع غرایز و سرکوب نکردن آن یک مطلب است و آزادی و رفع مقررات و موازین اخلاقی مطلب دیگری است.[۴] اسلام اصرار فراوانی دارد که مسائل جنسی منحصر در خانه و محیط خصوصی باشد و افراد با خروج از خانه دغدغهای جز فعالیت و تلاش از کار و تحصیل نداشته باشند و محیط اجتماع عاری از هر نوع کامیابی جنسی باشد، فلسفه تحریم نظر بازی[۵] و تمتعات جنسی غیر قانونی و حرمت خودآرایی[۶] برای بیگانه از اینجا نشأت میگیرد.
۵. در زمینه مسائل جنسی احتیاط کنید: در داستان حضرت یوسف ـ علیه السّلام ـ در قرآن به خوبی در مییابیم انسان در زمینه مسائل جنسی در خطر است و اگر رعایت جوانب احتیاط را نکرده و به خدا پناه نبرد طعمه شیطان میگردد. در قرآن میخوانیم «آن زن قصد یوسف نمود و یوسف نیز اگر برهان پروردگار را نمیدید قصد وی نمود»[۷] آیه میگوید ایمان حضرت یوسف سبب نجات او شد و در غیر این صورت به طور طبیعی او نیز در این راه به خطا میرفت پس برخورد میان زن مرد از لغزشگاه او میباشد و در داستان حضرت موسی و دختران شیب میخوانیم هنگامی که دختر از طرف پدرش شعیب موسی را دعوت نمود حضرت موسی ـ علیه السّلام ـ گفت: «من جلو میروم و تو پشت سر من راه بیا من از قومی هستم که پشت زنان نگاه نمیکنیم».[۸]
۶. به سیره معصومین – علیهم السلام – توجه کنید: در حدیثی آمده حضرت علی ـ علیه السّلام ـ کراهت داشت تا به زنان جوان آغاز به سلام کند، و پیرامون حکمت آن فرمود: «ترس از آن دارم که تحت تأثیر صدای او واقع شوم و ضرر آن از ثوابی که از سلام میبرم بیشتر شود». [۹]
۷. از شوخی با نامحرم بپرهیزید: در حدیثی پیرامون شوخی و مزهپرانی زن و مرد نامحرم آمده است: «ابوبصیر میگوید: به زنی در روخوانی قرآن میدادم کمی با او شوخی کردم؛ وقتی خدمت امام باقر ـ علیه السّلام ـ رسیدم به من فرمود: چه چیزی به زن گفتی. رنگم پرید و خجالت کشیدم. بعد فرمود: دیگر به طرف آن زن مرو و درس مده».[۱۰]
همچنین احادیثی درباره عذاب کسانی آمده که با زنان نامحرم شوخی و خوش طبعی میکنند.[۱۱]
با توجه به آیات و احادیث فوق به خوبی حکم اختلاط و همدوشیها و روابط بیحدّ و مرزی که متأسفانه دارد در سطح جامعه رواج پیدا میکند و حتی به اسم روشنفکری به آن دامن زده میشود مشخص میشود که برخلاف نص صریح معارف اسلامی و آموزههای دینی است.
ثمرات قرار دادن حریم در روابط زن و مرد عبارتند از:
۱. جلوگیری از آشفتگی ذهنی.
۲. کنترل غرایز جنسی.
۳. پرهیز از قرار گرفتن در موضع تهمت.
۴. آرامش روانی.
۵. تحکیم نظام خانواده و وفاداری به همسر.
۶. انجام سالم فعالیتهای اجتماعی.
۷. کاهش جرائم اخلاقی همچون سقط جنین، هم جنس بازی و..
۸. پیشگیری از ناکامی و شکست در زندگی.
۹. موفقیت تحصیلی و شغلی.
۱۰. اجرای فرامین الهی و کسب رضایت خداوند (خداوند متعال در قرآن کریم ضمن بیان دقیق حریمهای لازم در روابط بین زن و مرد، از دوستی زن و مرد در خارج از چارچوب نهی فرموده است).
[۱]. جوادی آملی، عبدالله، زن در آئینه جلال و جمال، (چاپ ۴، انتشارات اسراء قم، ۱۳۷۸) ص ۳۹۴.
[۲]. شهید مطهری، مرتضی، مسئله حجاب (چاپ ۴۲، انتشارات صدرا، قم ۱۳۶۴) ص ۲۴۱.
[۳]. زن در آئینه جلال و جمال، ص ۳۹۵ و مسأله حجاب ۹۳.
[۴]. مطهری، مرتضی، اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب، انتشارات صدرا، قم بیتا) ص ۶۹.
[۵]. سوره نور، آیه ۳۱.
[۶]. سوره احزاب، آیه ۳۳.
[۷]. سوره یوسف، آیه ۲۴.
[۸]. سوره قصص، آیه ۲۳ و ۲۵.
و علامه طباطبایی، محمد حسین، تفسیر المیزان، (چاپ دوم، دارالکتب الاسلامیه، قم ۱۳۹۳ ه) ج ۱۶، ص ۱۲۹.
[۹]. ریشهری، محمد، میزانالحمه، (چاپ اول، دفتر تبلیغات اسلامی قم، ۱۳۶۲) ج ۴، ص ۵۴۰.
[۱۰]. حر عاملی، محمد ن حسن، وسائل الشیعه (چاپ ۶، دارالکتب اسلامیه، تهران ۱۴۰۳ ه) ج ۱۴، ص ۱۴۴، ب ۱۰۶، مقدمات نکاح، حدیث ۵.
[۱۱]. همان، ج ۱۴، ص ۱۴۳، ب ۱۰۶، مقدمات نکاح.
مفیمی و حسین خانی – مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه
