از جمعیت ۳۵ میلیونی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۵۸ تنها ۴۷ درصد باسواد و بقیه مردم بی سواد بودند و اکنون این عدد نزدیک به ۹۸ درصد است، این یعنی کشور ایران در طول ۴۵ سالی که از فرمان امام راحل (ره) مبنی بر تشکیل نهضت سواد آموزی می گذرد، ایران توانسته با رشد ۵۰ درصدی، نرخ باسوادی را در کشور افزایش دهد.
۴۵ سال پیش در ۷ دی ماه سال ۱۳۵۸، فرمان تاریخی امام راحل (ره) مبنی بر یک حرکت مردمی، جهادی و هماهنگ بر محور علم و دانش صادر شد و مردم شریف ایران یکپارچه بر این فرمان بزرگ لبیک گفته و در راه حل این معضل بزرگ اجتماعی تلاش نمودند، اکنون بیش از چهار دهه از این پیام تاریخی می‌گذرد و در این سالها جمهوری اسلامی ایران فتوحات بسیار مهم و روشنی را در امر سوادآموزی در داخل کشور و در نگاه جهانی داشته است، نهضت سوادآموزی نهضتی آغازین از اعماق تمدنی ژرف و فرهنگی هزار و چند ساله است.
نهضت سوادآموزی نهضتی دیرپا ست که نخستین بیرق آن با دستان مبارک نبی مکرم اسلام (ص) چکاد اسلام کوبیده شد و اولین شعار فرهنگ را اسلام سر داد، تا با هرگونه سیاهی و تاریکی به ستیز بپردازد و جان ها و اندیشه ها را از گمراهی و نادانی نجات بخشد، هرگاه امیری از دشمن که بهره‌ای از خواندن و نوشتن داشت و به دست توانای ایشان اسیر می‌شد سند آزادی او را با باسواد کردن ده نفر از مسلمانان امضا می نمود، این گونه ایشان از شمشیر خویش برای تاباندن نور دانش بر دل ها بهره می‌برد.
سوادآموزی در همه جای دنیا با حداقل معیارها که همان خواندن و نوشتن و حساب کردن چهار عمل اصلی است آغاز می‌شود و تا سطوح بالای علمی ادامه دارد، یکی از آرمان‌های توسعه هزاره سوم، سوادآموزی است که داشتن سواد شهروندان به عنوان یکی از عوامل توسعه انسانی نیز به حساب می‌آید، هر چقدر سواد افراد در کشوری افزایش پیدا کند، تولید علم، تولید کالا و خدمات نیز ارتقا پیدا می‌کند.
با سوادی با مصرف بهینه منابع نیز رابطه مستقیم دارد، یعنی هر چقدر شهروندان دارای سواد بیشتری باشند، از منابع موجود همچون آب، خاک، باد و برق بهتر بهره می‌برند، افرادی که از سطح تحصیلات بیشتر و بالاتری برخوردار هستند، معمولاً وجدان کاری و انضباط بیشتری خواهند داشت، در هر جامعه‌ای که میزان باسوادی بیشتر است، سطح سلامت مردم نیز بالاتر و میزان مرگ و میر بخصوص مرگ و میر کودکان کمتر است، افراد باسواد معمولا رابطه اجتماعی بهتری با شهروندان برقرار می‌کنند و سطح روابط اجتماعی در جوامع باسواد، سالم‌تر از جوامع بی‌سواد است، اگر به کشورهایی که در آن جنگ، تبعیض و فقر بیشتری وجود دارد، نگاهی اجمالی بیندازیم، متوجه می‌شویم که میزان بی‌سوادی در این کشورها بالاتر است.
ایران با توجه به پیشینه تاریخی و اسلامی، همواره به عنوان یکی از کشورهای مولد علم و تولیدکننده دانش مطرح بوده است، نقش دانشمندان و چهره‌های برجسته علمی تاریخ ایران در دوران‌های طلایی رشد و توسعه دانش جهان نقشی بی‌بدیل و فراموش نشدنی است، در کنار این موضوع در دین مبین اسلام هم توجه به علم آموزی به عنوان یکی از اصلی‌ترین فرایض و وظایف مسلمانان مورد تأکید بوده است.
سازمان جهانی یونسکو به عنوان سازمانی که برنامه‌های علمی و فرهنگی را در دستور کار دارد با شعار آموزش برای همه، دولت‌ها را موظف کرده تا پایان سال ۲۰۳۰ برای ریشه کنی بی سوادی اقدامات اجرایی و عملیاتی را در دستور کار قرار دهند، موضوعی که از ابتدای شکل گیری انقلاب اسلامی ایران با دستور امام خمینی(ه) در هفتم دی ماه ۱۳۵۸ با تشکیل نهضت سوادآموزی و برای جبران عقب ماندگی در این حوزه در طول دوران حکومت طاغوت به عنوان یکی از اصلی‌ترین وظایف حوزه تعلیم و تربیت در دستور کار قرار گرفت.
