زخم معده

یکی از بیماری های شایع قرن بیستم است. افراد زیادی در جوامع پیشرفته تا عقب مانده درجات مختلفی از این بیماری را تجربه کرده اند. در جوامع پیشرفته عمده ترین دلایل این بیماری استرس های عصبی است، در حالی که در جوامع عقب مانده دلیل اصلی ایجاد این بیماری را نداشتن رژیم غذایی کامل و منظم می توان ذکر کرد.
باید یادآور شد دلایل ایجاد این بیماری هنوز به طور کامل شناخته نشده و تلاش دانشمندان رشته های پزشکی بر آن است تا هر چه سریع تر عوامل ایجاد کننده این بیماری را به طور کامل شناخته و روش های پیشگیری و درمان این بیماری را ارتقا بخشند. در سال گذشته میلادی (۲۰۰۵) شاهد اعطای جایزه نوبل پزشکی به دو دانشمند استرالیایی بودیم که با معرفی یک باکتری که می تواند ایجاد زخم معده کند خدمت بزرگی به جامعه پزشکی جهان کردند. در این باره گفت وگویی با دکتر محسن نصیری طوسی، دکتر مهدی کربلائیان و دکتر امیرعباس شادمان یزدی انجام داده ایم که در ادامه با هم می خوانیم.

* زخم معده چیست؟

– دکتر نصیری طوسی: هرگاه تعادل بین اسید معده و سد دفاعی مخاط معده بر هم می خورد، زخم معده ایجاد می شود. یا به عبارت دیگر ترشح بیش از حد اسید معده به هر دلیلی می تواند منجر به ایجاد زخم گوارشی شود. زخم های معده و اثنی عشر از نظر شدت، درجات متفاوتی دارند. تقریباً ده درصد افراد جامعه در طول عمر خود حداقل یک بار مبتلا به زخم معده یا اثنی عشر می شوند.زخم های گوارشی در هر سنی می توانند بروز کنند.

* آیا میکروب ها نیز می توانند منجر به ایجاد زخم معده شوند؟

– تا پیش از ۲۰ سال قبل تصور بر این بود که زخم های معده و اثنی عشر صرفاً به دلایل عصبی و عادات شخصی ایجاد می شود، ولی در سال ۱۹۸۲ دو دانشمند استرالیایی ثابت کردند که یک باکتری به نام هلیکو باکترپیلوری می تواند منجر به ایجاد زخم گوارش در ناحیه معده و اثنی عشر شود. گفته می شود تقریباً ۱۰۰ درصد بیمارانی که زخم دوازدهه (تقریباً ۳۰ سانتیمتر اول روده باریک) را دارند، دچار عفونت با هلیکو باکترپیلوری هستند در حالی که ۸۰-۷۰ درصد بیمارانی که زخم در ناحیه معده دارند مبتلا به عفونت با این باکتری هستند.رابین مارن و بری مارشال که موفق به کشف این باکتری شدند به پاس خدمت به علم پزشکی جایزه نوبل پزشکی را در سال ۲۰۰۵ دریافت کردند.

* به طور کلی عوامل ایجاد کننده زخم معده و اثنی عشر چیست؟

– دکتر کربلائیان: عوامل ایجاد کننده زخم های گوارشی بسیار متعدد هستند؛ مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مثل آسپرین، پروفن و…، استرس و اضطراب، عفونت با هلیکو باکترپیلوری بعضی از بیماریهای مزمن ریوی و کبدی (سیروز) پرکاری غده پاراتیروئید، نارسایی مزمن کلیوی، استعمال دخانیات، مصرف الکل، رژیم غذایی نامناسب و وعده های غذایی نامنظم.

* علایم زخم معده و اثنی عشر چیست؟

– دکتر شادمان یزدی: قبل از هر چیز باید یادآور شوم که ممکن است این بیماری کاملاً بدون علامت باشد؛ بخصوص در سالمندان اما علائم شایع این بیماری عبارتنداز: درد در ناحیه بالای شکم (زیر جناغ سینه) که حالت سوزش، سوراخ شدن یا سائیده شدن را دارد که اصطلاحاً سوزش سر دل گفته می شود.

معمولاً ۳-۱ ساعت پس از مصرف غذا تشدید می شود و با مصرف داروهای آنتی اسید مثل شربت آلومینیوم ام.جی.اس و… از شدت این درد می کاهد. احساس بدی در ناحیه بالای شکم و نفخ شکم بعداز غذا نیز از دیگر علایم این بیماری است.از دیگر علائمی که می توان برای این بیماری ذکر کرد بی اشتهایی، آروغ زدن های مفرط و حالت تهوع در بیمار می باشد. بعضی از بیماران مبتلا به زخم اثنی عشر نیمه شب، به علت درد سر دل از خواب بیدار می شوند.

* زخم معده و اثنی عشر چه عوارضی را می تواند برای بیماران مبتلا به همراه داشته باشد؟

– دکتر نصیری طوسی: بیماری زخم معده در صورت درمان نشدن در دراز مدت عوارض متعددی را برای مبتلایان به همراه دارد که شایع ترین آنها خونریزی از دستگاه گوارش است.معمولاً در ۱۵ درصد افرادی که زخم معده دارند عارضه خونریزی دیده می شود بخصوص در افرادی که داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مثل آسپرین استفاده می کنند.باید توجه داشت مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی و احتمالاً استرس، عوامل مساعد کننده ای برای سوراخ شدن جدار معده هستند. بنابراین از مصرف بی مورد این گونه داروها باید خودداری کرد وچنانچه مصرف این داروها با دستور پزشک باشد باید پس از مصرف غذا و با شکم پر این داروها را مصرف نمود.

* افرادی که چنین علائمی را دارند چه باید بکنند؟

– دکتر کربلائیان: قبل از هر چیز باید این نکته را یادآور شوم که وجود بعضی از این علائم در افراد دلیل قطعی بر وجود این بیماری در افراد نیست وچنانچه از چنین علائمی رنج می برند باید به پزشکان مجرب در زمینه گوارش رجوع نمایند.یکی از اقدامات تشخیصی که عموماً پزشکان جهت تشخیص و بررسی وضعیت زخم معده به کار می برند آندوسکوپی است و این امکان را برای پزشکان فراهم می آورد تامری، معده و ابتدای روده را کاملاً بررسی کنند و در صورت نیاز نمونه برای بررسی هلیکو باکترپیلوری و بررسی مخاط دستگاه گوارشی تهیه نمایند.همچنین بررسی آزمایشگاهی خون در مدفوع نیز کمک شایانی به تشخیص و درمان بیماری می کند.

* اقدامات درمانی که بیماران باید انجام دهند چیست؟

– دکتر شادمان یزدی: بیماران در اولین قدم باید رژیم غذایی خود را اصلاح نمایند و غذای خود را به صورت ۳ وعده و منظم مصرف کنند. علاوه بر آن از استعمال دخانیات و مصرف مشروبات الکلی و داروهای ضد التهابی غیراستروئید بدون دستور پزشک خودداری نمایند. همچنین از مصرف ترکیبات کافئین دار و هر غذایی که به نظر می رسد علائم را بدتر می کند، خودداری کنند. پرهیز از مصرف ترشی و فلفل نیز الزامی است ولیکن مصرف میوه و سالاد بلامانع است.در گذشته رژیم های سخت و بدون شیر برای بیماران توصیه می شد که امروزه این کار مردود است و مصرف شیر به مقدار یک لیوان در روز اشکالی ندارد.عسل به دلیل خاصیت ضد التهابی و کاهش غلظت اسید معده که دارد از ایجاد زخم های معده جلوگیری می کند. محققان دانشگاه کمبریج پس از بررسی های متعدد به این نتیجه رسیده اند که عسل موجب تقویت روند ترمیم زخم های گوارشی حاصل از مصرف ایندومتاسین می شود.همچنین دیده شده است ریشه گیاه شیرین بیان، در درمان زخم معده مؤثر است. ریشه گیاه شیرین بیان دارای گلوکز و ساکاروز به میزان ۵/۳ درصد می باشد. همچنین آسپارژین، رزین، کامارینها و اسیدهای هیدروکسی سینامیک از دیگر ترکیبات شیرین بیان هستند. در طب قدیم از شیرین بیان در التیام زخم، تسکین سرفه و تسکین درد استفاده می کردند

*راه های پیشگیری از زخم معده چیست؟

– زخم معده و اثنی عشر واکسن ندارد و یک بار ابتلا به آن ایجاد مصونیت نمی کند لذا باید در تمام طول عمر از علل به وجود آورنده بیماری و عوامل مساعد کننده جهت ایجاد بیماری که ذکر شد، خودداری نمود. همچنین نشان داده شده ۷۲ درصد از افرادی که پیاده روی می کنند و انجام دادن ورزش را در برنامه روزانه خود قرار داده اند ترشح اسید معده به طور چشمگیری در آنها کاهش می یابد و کمتر به زخم معده و اثنی عشر مبتلا می شوند.

* آیا به دنبال ابتلا به زخم معده احتمال بدخیمی در ناحیه معده نیز وجود دارد؟

– دکتر شادمان یزدی: حدود ۴ درصد زخم های معده می توانند بدخیم شوند. بنابراین باید این زخم ها تا التیام کامل به دقت پیگیری شوند. زخم های معده را معمولاً به مدت۸ هفته تحت درمان قرار می دهند و بعد التیام زخم را مجدداً بررسی می کنند.میزان عود زخم های معده و دوازدهه پس از درمان طب بالا می باشد. ۸۰-۷۰ درصد این زخم ها ظرف مدت یک سال پس از درمان طبی مجدداً عود می کنند، اما اگر درمان عفونت هلیکو باکترپیلوری در حین درمان زخم انجام شود، میزان عود زخم ها به کمتر از ۵ درصد در یکسال کاهش می یابد.

* زخم گوارشی چیست؟

– دکتر نصیری طوسی: زخم گوارشی التهابی است، که لایه داخلی دستگاه گوارش را درگیر می کند. اکثر زخم های گوارشی در قسمت اثنی عشر وجود دارند. این زخم ها را زخم اثنی عشر نامیده و زخم های داخل خود معده را زخم معده می نامند و زخم های ناحیه مری به نام زخم های مری هستند.

دو بیماری دیگر نیز شامل این زخم ها هستند: التهاب بخش تحتانی مری (ازوفاژیت) و التهاب دیواره داخلی معده (گاستریت).

* علائم زخم های گوارشی چیست؟

– دکتر شادمان یزدی: احساس ناراحتی یک تا دو ساعت بعداز خوردن غذا در مورد زخمهای اثنی عشر و احساس ناراحتی بلافاصله بعداز خوردن یا آشامیدن در مورد زخم های معده

-درد معده ممکن است حتی شب شما را از خواب بیدار کند

– سیری زودرس

– سنگینی، نفخ و سوزش در ناحیه معده

– علائم همیشگی نیست و بین علائم، شما هیچ شکلی را احساس نمی کنید.

– استفراغ

– کاهش وزن

* چگونه می توان زخم دستگاه گوارش را درمان کرد؟

– دکتر نصیری طوسی: یک راه برای درمان زخم گوارشی از بین بدن باکتری H.pylori است. همچنین یکی از اهداف درمان، کاهش ترشح اسید توسط معده است. این کار باعث می شود تا کم شدن اسید فرصتی به ناحیه آسیب دیده بدهد تا التیام بیابد البته خیلی مهم است که کارهایی چون سیگار کشیدن را متوقف کنید که خود آن می تواند باعث آسیب دستگاه گوارش شود.

* پرهیز از چه چیزهایی به بهبود زخم کمک خواهد کرد؟

دکتر شادمان یزدی: ۱- پرهیز از مصرف داروهای ضد التهابی مثل آسپرین و ایبوپروفن

۲ – پرهیز از مصرف قهوه، الکل و شیر

۳ – پرهیز از غذاهای تند مخصوصاً وقتی احساس معده درد می کنید. همچنین پرهیز از هر گونه غذایی که درد شما را افزایش می دهد.

* خوردن چه غذاهایی می تواند روی زخم های گوارشی اثر نماید؟

– دکتر نصیری طوسی: غذاهای زیادی می توانند روی زخم گوارشی اثر بگذارند، البته این غذاها اثر یکسانی را روی افراد مختلف ندارد. بعضی از غذاها و نوشیدنی های خاص درد را افزایش می دهند. این غذاها شامل: قهوه، چای، کاکائو، عصاره گوشت، الکل، فلفل سیاه و سس های تند هستند.توصیه می شود این غذاها را از غذاهای روزانه خود حذف نمایید تا زودتر بهبود یابید. البته برای کارکرد بهتر دستگاه گوارش لازم است رژیم غذایی خود را منظم نمایید.اگر عادت به نوشیدن قهوه دارید آن را حتماً بعد از غذا و به مقدار کم مصرف نمایید. مواقعی که احساس درد می کنید غذای خود را به مقدار کم میل نمایید. این کار به شما کمک خواهد کرد تا احساس بهتری نمایید. حتماً از نوشیدن مایعات در بین غذا خودداری کنید.

* آیاحاملگی بر زخم های گوارشی تأثیر می گذارد؟

– علائم زخم های گوارشی اغلب بر اثر حاملگی از بین می روند. در دوران حاملگی معده اسید کمتری ترشح می کند.اگر طی حاملگی از زخم گوارشی احساس درد می نمایید ممکن است پزشک برای شما آنتی اسید، سوکرالفات و یا H۲ بلوکرها را تجویز نماید. توجه داشته باشید که داروی میزاپرازول که جزء دسته مهار کننده پمپ پروتونی است به هیچ وجه نباید طی حاملگی مصرف شود.   

           

         

مبتلایان به زخم معده از شیرین‌بیان استفاده کنند

 پزشکان می‌گویند: گیاه «شیرین‌بیان» در درمان التهاب و زخم معده مؤثرست.

به نقل از منابع اینترنتی، گیاه شیرین‌بیان به عنوان خلط‌ آور و ضد التهاب نیز مصرف می‌شود. ریشه این گیاه دارای گلوکز و ساکاروز به میزان ۳ الی ۵ درصد است. همچنین آسپاراژین، رزین، کومارنیها و اسیدهای هیدروکسی سینامیک از دیگر ترکیبات گیاه شیرین بیان هستند.

لازم به ذکر است در طب قدیم شیرین‌بیان در التیام زخم، تسکین سرفه، تسکین درد و رفع التهاب معده مورد مصرف قرار می‌گرفته است.

درمان سوزش معده

 بیست سال پیش، برای درمان زخم معده از کِرِم هایی استفاده می شد که چربی و کلسترول بالایی داشتند، در نتیجه باعث بروز حملات قلبی می شدند. ولی امروزه برای درمان زخم معده، از آنتی بیوتیک استفاده می شود.

سال ۱۹۸۳، دکتر باری مارشالBarry Marshall )) متوجه شد کهعامل ایجاد زخم معده، عفونت ایجاد شده توسط هلیکو باکتر پیلوری است و می توان با مصرف آنتی بیوتیک آن را درمان کرد. ولی بقیه او را مسخره کردند و به این حرف او خندیدند.

اما اکنون مردم این مسئله را قبول دارند و می دانندهر کسی که دارای زخم و سوزش معده باشد و آزمایش خونی او نیز برای هلیکو باکتر مثبت باشد، بایستی آنتی بیوتیک مصرف کند.

تحقیقات اخیر نشان داده که ۱۹ نوع میکروب در معده انسان زندگی می کنند. این میکروب ها در بزاق دهان نیز وجود دارند، بنابراین می توانند با بوسیدن منتقل شوند. انواع هلیکوباکتر در معده سگ، گربه، خوک، میمون، موش، مرغ و سایر پرندگان کشف شده است.

روش های استاندارد برای درمان سوزش و زخم معده:

– مصرف کلاری ترومایسین (Clarithromycin)500 میلی گرمی ، روزی دو بار به مدت یک هفته.

– مصرف مترونیدازول (Metronidazole)500 میلی گرمی، روزی دو بار به مدت یک هفته.

– مصرف اُمپرازول (Omeperazole)20 میلی گرم یک بار در روز.

هر سه نوع داروی بالا، آنتی بیوتیک هستند.

وقتی شخصی سوزش معده داشته باشد ولی عفونتی در او دیده نشود، شاید پزشک تشخیص دهد که بهGERD 1مبتلاست و بایستی همواره داروهای معده را برای تسکین درد مصرف کند.

برای تشخیص این بیماری، ابتدا بایستی توسط پزشک دو نوع آنتی بیوتیک و یک نوع داروی معده حداقل به مدت یک هفته برای فرد تجویز شود.

اگر آنتی بیوتیک ها علائم سوزش را کاهش ندادند، فرد باید آمپی سیلین و یک نوع داروی معده را به مدت شش هفته مصرف کند.

اگر باز هم جواب نداد و سوزش معده ادامه داشت، پزشک می تواند تشخیص دهد که فرد دارایGERD است که درمانی هم برای آن وجود ندارد.

پی نوشت :

۱-GastroEsophaggeal Reflex Disease : در این بیماری محتویات درون معده به مری برمی گردد که به علت ضعیف بودن ماهیچه بین مری و معده می باشد یعنی این دریچه به درستی نمی تواند بسته شود. همچنین باعث التهاب مری می شود.

مبتلایان به زخم معده از شیرین‌بیان استفاده کنند

هنگامیکه غذا جویده و بلعیده می شود از مری عبور کرده و سپس وارد قسمت فوقانی و حجیم معده شده، در معده مواد غذایی توسط شیره معده (که مرکب از آنزیمهای هضم کننده و اسید هیدروکلریک است) شکسته می شوند و در عین حال میکرو ارگانیسمهای وارد شده به بدن توسط شیره مذکور از بین می روند.

لازم به ذکر است که روزانه درون معده با حدود نیم گالن عصاره معده شستشو داده شده و در واقع معده محلی استریل و کاملا بدون میکروب می باشد.

جهت محافظت ماهیچه های عضلانی معده در مقابل تخریب توسط شیره بسیار قوی معده، لایه مخاطی ضخیمی درون معده بوجود آمده است.

بلع موادی همچون داروهای ورم مفاصل، ایبوپروفن، آسپیرین و الکل لایه مخاطی معده را در برخی نقاط تخریب کرده و همین امر سبب زخم شدن سلولهای لایه اپیتلیوم موجود در زیر موکوس می گردد. عواملی همچون کورتیکو استروئیدها، سیگار کشیدن و استرس موجب تشدید دردهای معده میگردند.

مهمترین عامل جهت ایجاد زخم معده باکتری Helicobacter pylori شناخته شده است.

Helicobacter pylori:

Hbp باکتری است مارپیچی شکل / گرم منفی / کم هوازی / تاژکدار / متحرک

همانطور که گفتیم هلیکو باکترپیلوری باکتری است گرم منفی و حضور آن را می توان توسط رنگ آمیزی گرم به اثبات رساند.

* هلیکوباکترپیلوری و معده:

همانطور که ذکر شد مهمترین عامل در ایجاد زخم و التهابات معده ای هلیکو باکتر میباشد.

هلیکو باکتر پیلوری می تواند با استقرار در بخش آنتروم (بخش انتهایی معده با ماهیچه های ضخیم و قوی ) سبب عفونت طولانی مدت این ناحیه شود.

در واقع تنها باکتری که می تواند در محیط خشن معده و در مقابل حضور شیره معده زندگی و رشد نماید هلیکوباکترپیلوری می باشد.

این باکتری با استفاده از غذا یا آب آلوده از راه دهان وارد معده شده و کافی است یکبار بتواند در موکوس معده پنهان شود , در این حال باکتری مذکور در لایه مخاطی معده مستقر شده و توسط تازکهای برآمده, خود را در میان سلولهای لایه مخاطی جای میدهد و یا در صورت بروز زخم معده در ناحیه فاقد لایه مخاطی و در واقع بر روی سلولهای اپیتلیوم معده استقرار یافته و تاژکهای خود را در آن ناحیه فرو می برد.

برای مقابله با هلیکوباکترپیلوری سیستم ایمنی بدن فعال می شود.

سلولهای سیستم ایمنی به آسانی به علت موکوس ضخیم معده به این ناحیه نمیرسند.

در واقع هنگامیکه لایه موکوسی نازک شده و گلبولهای سفید وارد این ناحیه میشوند نمیتوانند از آن خارج شوند. به سبب درگیری سلولهای ایمنی با هلیکو باکتر آنتی بادیهای موجود در سرم خون که  IgG & IgA می باشند بالا میروند.

اگرچه در روند مذکور خود هلیکوباکتر ممکن است عامل ایجاد زخم نباشد اما التهاب لایه آستری معده که توسط هلیکوباکتر ایجاد میشود زمینه ساز بروز زخم یا حتی ایجاد سرطان معده می باشد.

علایم احتمالی حضور هلیکوباکترپیلوری

سوء هاضمه / سوزش سر دل / نفخ / حالت تهوع / التهاب معده / بروز زخم اثنی عشر /

درد در ناحیه بالای شکم که یک ساعت یا بیشتر بعد از صرف غذا مشاهده میشود.

نشانه های مذکور توسط مصرف آنتی اسیدها یا شیر و یا داروهای کاهنده اسیدیته معده کاهش می یابند.

درمان

در صورتیکه زخم گوارشی بعد از انجام بیوپسی یا آندوسکوپی مشاهده نشد می توان درمان ۱۴ روزه را با آنتی بیوتیک ها و داروهای آنتی اسید را انجام داد. داروهای آنتی بیوتیکی متداول عبارتند از :

کلاریترومایسین / تترا سایکلین / مترونیدازول / آموکسی سیلین

در کنار آنتی بیوتیک درمانی می بایست از داروهایی همچون بیسموت و نیز داروهای کاهنده اسیدیته معده مثل :

رانیتیدین / سایمتدین / فاموتیدین / امپرازول / پنتو پرازول / لانزو پرازول استفاده کرد.

خطرات درمانی دارویی

مصرف داروی بیسموت میتواند موقتا منجر به خاکستری رنگ شدن دهان و دندان و ایجاد یبوست و اسهال و سیاهرنگی مدفوع بشود.

آنتی بیوتیکها نیز سبب بروز واکنشهای آلرژیک شده و یا حتی موجب مرگ شوند.

برخی آنتی بیوتیکها مثل:

کلاریترومایسین سبب ایجاد مزه بد دهان می شود.

مترونیدازول موجب ناراحتی معده / اسهال / عدم تعادل / خارش / بد طعمی دهان میشود.

این دارو نباید همراه با الکل مصرف شود چراکه باعث سرخ شدن / سردرد / حالت تهوع میگردد.

در ضمن هنگامیکه آنتی بیوتیکها در دوز بالا استفاده می شوند بعد از مدتی بیماران آلودگی با کاندیدای ناپایدار ( آلودگی با مخمر ) پیدا میکنند.

در هنگام درمان آلودگی هلیکوباکتر به این نکته باید توجه نمود که هلیکوباکتر به راحتی نسبت به کلاریترومایسین و مترونیدازول مقاوم میشود و نباید بعد از یک دوره درمانی برای دوره های بعد از آنها (بلافاصله) استفاده نمود.

در واقع بعد از دو هفته آنتی بیوتیک تراپی ۴ هفته می بایست از درمان اجتناب کرد.

در صورتیکه هلیکوباکتر توسط آنتی بیوتیکهای مذکور باقی ماند باید احتمال مقاومت باکتری نسبت به آنتی بیوتیک مذکور را بررسی نمود.

تستهای تشخیصی برای شناخت آلودگی با Hbp

این تستها به دو بخش قابل تقسیم اند :

الف ) تستهای مهاجم به بافت

ب ) تستهای غیر مهاجم به بافت

الف ) تستهای غیر مهاجم به بافتها عبارتند از :

*   تست تنفسی اوره (urea breath testing) *   تست آنتی ژنی مدفو

*   سرولوژی

*   PCR

*   تست بزاقی

*   تست ادراری

ب ) تستهای مهاجم به بافتها عبارتند از

*  تست بیوپسی اوره آز

 *  بافت

*  Brush cytology

*  کشت باکتریایی و تستهای حساسیتی

الف ) تستهای غیر مهاجم به بافتها عبارتند از :

تست تنفسی اوره ( urea breath testing)

کافی است هلیکوباکتر تنها یکبار بطور مطمئن در موکوس پنهان شود. در چنین حالتی به وسیله آنزیم عبور دهنده اوره آز به جنگ با اسید معده میرود. این امر به صورت زیر انجام میپذیرد :

C = O ( NH2)2 + H2 + 2H2O —> HCO3 + 2NH4       

اساس تست UBT شناسایی هیدرولیز اوره مذکور توسط Hbp میباشد.

در واقع تست مذکور به دو صورت انجام میشود:

 *   تست رادیو اکتیو

 *  تست بدون رادیو اکتیو ۱۳C  بیکربنات اوره

هر دو تست طی ۱۵ تا ۲۰ دقیقه انجام شده و بها و وقت یکسانی صرف میکنند.

تست رادیو اکتیو ۱۴C به سبب ممنوعیت استفاده از آن در زنان باردار و کودکان در حال حاضر کم انجام می شود. اما در تست بدون رادیواکتیو ۱۳C بیکربنات اوره ماده مذکور به صورت خوراکی از راه دهان به بیمار داده می شود. این عمل در دو مرحله انجام می پذیرد به این معنا که ۶۰ دقیقه بعد از دادن مرحله اول ماده به بیمار مرحله دوم ماده مذکور را به بیمار می دهیم.

در این حال با بازدم بیمار و اندازه گیری CO2 و میزان اوره خروجی از وی می توان به حضور یا عدم حضور Hbp   پی برد.

آزمایش آنتی ژن مدفوع

جزء آزمایشهای ایمنی آنزیمی می باشد  که با توجه به بررسی مدفوع بیمار میتوان به حضور یا عدم حضور هلیکوباکترپی برد.استفاده از لانزوپرازول و بیسموت می تواند نتیجه غلط به ما بدهد. در واقع ۴ تا ۶ هفته بعد از اتمام دوره داروهای مذکور این آزمایش قابل انجام است. رانیتیدین بر روی جواب آزمایش بی تاثیر است. خونریزی معده و روده به سبب خون آلود بودن مدفوع باعث بروز جوابهای نادرست گردید.

تست بزاقی

حفره دهان به عنوان مخزن هلیکو باکتر می تواند مورد استفاده در تستها قرار بگیرد.

در واقع به علت رفلکس محتویات معده به مری و سپس دهان هلیکوباکتر میتواند وارد دهان شود و همین امر سبب انتقال آن توسط ارتباط دهانی می گردد.

هلیکو باکتر موجود در بزاق و پلاک دندانی برای تست استفاده میشود.

این تست به نسبت سایرین دقت کمتری دارد.

تست ادراری

با سنجش آنزیمهای موجود در ادرار می توان به حضور یا عدم حضور هلیکوباکتر پی برد. حساسیت تست مذکور بین ۸۲ تا ۹۰ % بوده و به انجام آن توصیه ای نمیشود.

تست سرولوژی

توسط ELISA میتوان آنتی بادیهای IgA & IgG & IgM را اندازه گیری نمود و در صورت بالا بودن آنها احتمال حضور هلیکوباکتر رقم میخورد.

نتایج سرم می تواند + یا _ باشد.

حساسیت تست مذکور بین ۹۰ تا ۱۰۰% است.

در ضمن سرم می تواند در برخی از بیماران سالها بعد از ریشه کنی هلیکوباکتر آنتی بادیهای موجود در خون را + نشان دهد.

ب ) تستهای مهاجم به بافتها عبارتند از :

تست بیوپسی اوره آز

در تست مذکور به واسطه بیوپسی توسط یک رشته مخصوص و ظریف آندوسکوپی در مدت یک ساعت حضور یا عدم حضور هلیکوباکتر تعیین می شود.

در این تستها شناسایی نمونه ها از طریق یک نوار معرف با شاخص PH و یک لایه حاوی اوره بر روی نوار انجام می پذیرد.

بافت شناسی

با نمونه برداری و بررسی بافت معده میتوان به حضور هلیکوباکتر پی برد.

در این آزمایش می توان حضور التهاب معده را مشاهده نمود و یا در صورت لزوم ردیابی meta plasia ( تغییر غیر قابل برگشت بافت معده یا روده به بافت دیگر ) را بررسی نمود.

مشکلات موجود در بیوپسی عبارتند از :

–  تراکم هلیکوباکتر در نقاط مختلف معده متفاوت است و می تواند منجر به نمونه گیری غلط شود.

–  در صورتیکه بیماران داروهای ضدترشحی مصرف کرده باشند نتایج نادرستی به ما میدهد.

ارتباط هلیکوباکترپیلوری با سایر بیماریها

هلیکوباکتر و زخم اثنی عشر

در۷۳ % از بیماران مبتلا به زخم دوازدهه حضور هلیکوباکتر توسط تست بیوپسی اوره آز تایید شده و تنها در ۲۳ % از بیماران مبتلا هلیکوباکتر گزارش نشده است.

تحقیقات نشان می دهد که آلودگی با هلیکوباکتر در معده میتواند مستقیما موجب رشد زخمهای اثنی عشر شود.

هلیکوباکتر و زخم معده

در اکثریت قریب به اتفاق زخمهای معده میتوان هلیکوباکتر را دید.

در واقع ضعف لایه مخاطی محافظت کننده معده توسط هلیکوباکتر میتواند زمینه ساز بروز زخم معده محسوب شود.

البته استفاده از داروهای غیر استروئیدی غیرالتهابی موجب عدم تشخیص هلیکوباکتر و پنهان شدن آن  میگردد.

برای شناخت دقیق عامل ایجاد کننده زخم معده می بایست بیوپسی کاملی از مخاط معده تا زخم مذکور در یک محل معین صورت پذیرد.

بیوپسی در هنگام خونریزی معده به سبب حضور خون انجام ناپذیر یا سخت می باشد.

تست بیوپسی اوره آز عموما در چنین مواردی استفاده می شود با این حال استفاده از داروهای ضد زخم میتواند با این تست تداخل داشته باشد.

در کسانی که سابقا مبتلا به زخم معده بوده اند استفاده از آندوسکوپی یا رادیولوژی و در کنار آنها تست سرولوژی برای شناخت هلیکوباکترالزامی است.

زخمهای معده در ۶۰ تا ۸۰ % موارد آلودگی به هلیکوباکتر قابل مشاهده اند.

هلیکوباکتر و سرطان

سرطان معده مرتبط با حضور هلیکوباکتر شناخته شده است. البته این بدان معنا نیست که هرکس مبتلا به هلیکوباکتر بود لزوما به سرطان معده دچار می شود اما حضور هلیکوباکتر درمان نشده زمینه ساز ابتلا به سرطان معده خوانده شده است . در عین حال نژادهای زرد پوست ساکن چین و ژاپن جزء نژادهای مستعد به ابتلا به سرطان معده شناخته شده اند .