پرسش. چرا شیعیان بر مهر سجده میکنند؟
پاسخ: بنابر نظر همه فقهای اسلام، سجده بر زمین و بر آنچه از جنس زمین باشد، جایز است. تنها اختلاف در این است که آیا فقط بر زمین و آنچه از جنس زمین است، باید سجده کرد یا اینکه سجده بر دیگر اشیا مثل فرش یا لباس و از این دست نیز جایز است.
بنابراین، کارهایی را که شیعیان هنگام سجده انجام میدهند، همه فقهای مسلمان پذیرفتهاند و کسی نمیتواند در آن شبهه کند، ولی درباره سجده بر فرش، مسلمانان به نظر واحد نرسیدهاند. دست کم علمای شیعه، مخالف این عمل اهل سنت هستند. بر این اساس، عمل شیعیان، موافق با عقل و احتیاط است و شبه های در آن راه ندارد. استفاده شیعیان از مهر هنگام سجده نیز برای سهولت کار است؛ زیرا بیشتر خانهها مفروش است و دسترسی به زمین یا چیزی که از جنس زمین باشد، مشکلاتی در پی دارد. پس مهر گذاشتن شیعه، به دلیل حفظ شرط سجده و سهولت در آن است.
نکته مهم دیگر این است که شیعیان برای خداوند بر مهر سجده میکنند، نه اینکه برای مهر سجده کنند؛ این دو، تفاوت مهمی با یکدیگر دارند. همچنان که اهل سنت نیز برای خداوند بر فرش سجده میکنند.
باید گفت استفاده شیعه از مهر در نماز، به معنای انحصار سجده بر مهر نیست، بلکه سجده بر مطلقِ زمین و آنچه از آن میروید، ولی خوردنی نیست، در هر شرایطی جایز است. پس در حرم ائمه یا در مساجدی که کف آنها سنگ فرش است، نیازی به گذاشتن مهر نیست و سجده بر همان سنگ کافی است.
نکته مهم اینکه در صدر اسلام نیز مهر گذاشتن سابقه داشته است. میگویند که یکی از فقهای تابعین به نام مسروح بن اجدع، در سفرهایش گل خشکیدهای را از مدینه به همراه خود داشت و بر آن سجده میکرد. وی از اهل کوفه بود و از ابوبکر، عمر، عثمان و حضرت علی علیه السلام و عبداللّه بن مسعود روایت نقل کرده است. (جعفر سبحانی تبریزی، الاعتصام بالکتاب والسنه، ص ۸۶ . )
از نظر شیعه، سجده بر خاک کربلا ثواب زیادی دارد؛ زیرا سجده بر خاک کربلا، یادآور پیام عاشورا و اهداف قیام اباعبداللّه الحسین علیه السلام است. امام صادق علیهالسلاممی فرماید:
سجده بر گِل قبر حسین علیهالسلام، تا هفت زمین را نورانی میکند و هر کس تسبیحی از گِل قبر حسین علیهالسلام داشته باشد، تسبیحگو نوشته میشود، گرچه تسبیح نگوید.(وسائل الشیعه، ج ۳، باب ۱۶، از ابواب ما سجد علیه، صص ۶۰۷ و ۶۰۸ . برگرفته از کتاب پرسمان نماز به قلم محسن محمدی.)
