قرض یا صدقه؟
آیت‌الله مجتهدی تهرانی(ره)
شخصی خدمت امام معصوم(ع) رسید و عرض کرد «چرا صدقه ده ثواب دارد، ولی قرض هجده تا؟» امام(ع) فرمودند «چون گاهی پیش می‌آید شما به کسانی صدقه می‌دهید که مستحق واقعی نیستند، ولی آن‌کسی که قرض می‌خواهد حتماً نیاز دارد.»
برای خود من چنین جریانی پیش‌آمده: پنجاه سال پیش خانه ما در خیابان خراسان کنار حمام زیبا بود. شب عید بود و من می‌خواستم برای خانه ماهی بخرم، آن‌وقت‌ها قیمت ماهی سفید چهار تومان بود. موقع خرید ماهی متوجه شدم که شخصی در حال نگاه کردن به ماهی‌هاست، با خودم گفتم: شاید این بنده خدا مستحق است و پولی ندارد که ماهی بخرد. به شخص ماهی‌فروش گفتم «یک ماهی هم به این آقا بدهید، پولش را من حساب می‌کنم.» البته آن موقع چهار تومان خیلی پول بود، ولی من دلم سوخت و این کار را کردم… . یک هفته بعد من در دکان عطاری بودم که دوباره آن شخص را با ظاهری کثیف و گیوه‌های پاره دیدم. مرد عطار به من گفت «این مرد را می‌شناسید؟» گفتم «نه!» گفت «کل خیابان خراسان و این خانه‌های پشتی مال این آدمه. الان هم آمده که کرایه‌های سر ماه را جمع کند!» با خودم گفتم: عجب! من دلم سوخت و برایش ماهی خریدم!
پس متوجه شدید که چرا صدقه ده ثواب دارد و قرض هجده ثواب؛ چون ممکن است شما به کسی صدقه بدهید که مستحق نباشد، اما قرض را کسی می‌گیرد که واقعاً کارد به استخوانش رسیده، آدم پولدار که نیاز نداشته باشد قرض نمی‌گیرد. حال اگر به فامیل خود قرض بدهی، سی تا ثواب دارد. مثلاً خواهری داری که مستحق است، شوهرش فوت کرده، به او اگر کمک بکنی، سی ثواب می‌بری.
گاهی بعضی افراد که برای دادن وجوهات نزد من می‌آیند، اجازه می‌خواهند که مثلاً بخشی از وجوهات را به خواهرشان که شوهرش مرده و بی‌بضاعت است، بدهند، در اینجا ما هم اجازه می‌دهیم. پس با اجازه مجتهد یا وکیل مجتهد، می‌توان ثلث وجوهات را به فامیل‌هایی که مستحق هستند بخشید. البته فقط فامیل‌هایی که واجب‌النفقه نیستند، مثل خواهر و برادر، دخترعمه، دختردایی و… با اجازه مجتهد یا وکیل مجتهد ثلث وجوهات را می‌توانید بدهید، ولی به پدر و مادر یا دختر و پسر که واجب‌النفقه می‌باشند، نمی‌توانی بدهی. هنگام دادن پول به فامیل هم لازم نیست که به آن‌ها بگویی که این پول از وجوهات است. مبلغ را داخل پاکتی بگذار و به دستشان بده.
مجله آشنا، شماره ۲۱۳، صفحه ۱۸
