لطف خدا ، ورای همه اسباب

خداوند در آیه ۳۰ سوره ملک می فرماید: ” « قل أرأیتم ان اصبح ماؤکم غورا فمن یاتیکم بماء معین »” به حسب‏ ظاهر آیه برمی‏گردد به حالت یک امر طبیعی. قبل از توضیح درباره این آیه لازم به ذکر است که هرچه در عالم طبیعت هست اینچنین نیست که لازمه ضروری باشد که‏ باید باشد و تخلفش محال است، بلکه زمام همه امور به دست خداوند است‏ و خداوند است که هرچه بخواهد باشد هست و اگر بخواهد نباشد نیست یا حتی‏ اگر نخواهد باشد دیگر نیست. از این جهت است که انسان باید همه آنچه‏ را که در عالم هست نعمتهایی بداند که دست لطف پروردگار به او داده‏ است، یعنی از ورای همه اسباب و مسببات، باز باید دست لطف و عنایت‏ او را ببیند. او اگر نخواهد، تمام این نظامها بهم می‏خورد. مثلا اگر انسان به ظاهر و اسباب ظاهر نگاه کند، باران یک سلسله علل و اسباب‏ دارد که آمدنش تابع آن است، خورشیدی است، بر دریاها می‏تابد، آب‏ دریاها بخار می‏شود، این بخارها بالا می‏رود، ابر به وجود می‏آید، در اثر تغییر جو و حرارت باد به وجود می‏آید، ابر حرکت می‏کند، در یک جاهایی‏ بالاخره به صورت قطرات باران پایین می‏آید. این دیگر لازمه نظام جبری‏ عالم است، غیر از این شکل دیگری اساسا تصور ندارد. ولی این‏طور نیست، سررشته همه این علتها و اسبابها در یک جا متمرکز است، در آنی اگر بخواهد، همه چیز تغییر ماهیت می‏دهد:

جمله ذرات زمین و آسمان *** لشکر حق‏اند گاه امتحان
آب را دیدی که در طوفان چه کرد *** باد را دیدی که با عادان چه کرد
چه کسی اساسا از راز نهایی عالم آگاه است؟ آنچه که ما می‏بینیم، اموری‏ سطحی است. سررشته همه اینها در دست خداست. اگر چشمه‏ای می‏بینید، چاهی‏ می‏بینید، آب زلالی می‏بینید، آب جاری‏ای می‏بینید (ما معین یعنی آب جاری) همه اینها را لطف خدا بدانید، اگر خدا نخواهد و اگر خدا خلافش را بخواهد چشمه‏های عالم خشک می‏شود. اگر خشک بشود، آن که بخواهد برای شما باز آب‏ جاری بیاورد کیست؟

در بعضی از روایات به تعبیر این آیه توجه شده است، که مقصود از آن‏ چشمه، تنها این چشمه ظاهری نیست، چشمه معنوی هم هست، درواقع کانه‏ اشاره است به خود حضرت رسول و ادامه وجود ایشان به وسیله اوصیاشان، یعنی قدر این سرچشمه آب جاری و قدر این آب زلال را بدانید. اگر خدا بخواهد این سرچشمه را خشک کند و بگیرد، آن وقت کیست که برای شما آبی‏ از نو جاری کند؟ آیا دیگر پیغمبری برای شما خواهد بود، هادی و اهنمایی‏ برای شما خواهد بود؟ امامی برای شما خواهد بود؟ در احادیث آمده که‏ اشاره به غیبت امام زمان است. بگو اگر این آب پنهان شود ( چون آب‏ اگر قاعر بشود معدوم که نشده، می‏رود در قعر زمین و مخفی می‏شود )، بگو اگر این آب که آب هدایت و راهنمایی است و به وسیله مقام امامت در میان شما جاری می‏شود از شما مخفی و پنهان بشود، کیست که باز آب جاری‏ را به شما برگرداند غیر از ذات اقدس باری‏تعالی؟