از جمله اصول دریافت «خبر» توسط مخاطبین این است که باید به سلامت و صداقت و اهداف خبر دهنده علم و بصیرت داشته باشند. پس اگر «فاسق»، [یعنی کسی که از پوسته ی خود خارج شده، کسی که طغیان کرده، کسی که مسیر فساد و تباهی را می‌پیماید]، خبری آورد، زود نپذیرند، و هم چنین زود رد و تکذیب نکنند، بلکه در مورد صحت و سقم و اهداف آن خبر تحقیق نمایند؛ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن جَاءکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَیَّنُوا أَن تُصِیبُوا قَوْمًا بِجَهَالَهٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ» (الحجرات، ۶) : اى کسانى که ایمان آوردهاید، اگر فاسقى براى شما خبرى آورد بررسى و تحقیق کنید تا مبادا گروهى را به نادانى آسیب رسانید، آن گاه از کرده خود پشیمان گردید.
از مُخبر دلیل و بینه بخواهند، زود خبری که در سطح شایعه است و یا پخش آن جز ضرر و خسران حاصلی ندارد را به دیگران منتقل نکنند و…؛ چرا که این رفتار، خود آنها و دیگران را به زحمت می اندازد و پس از سکون امواج و آشکار شدن حقایق، موجب پشیمانی می گردد.
قابل توجه آن که ابتدای آیه، خطاب به مؤمنین (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا) است. چرا که مؤمنین هدف دشمنان هستند (یعنی ایمان‌شان هدف است) و دشمن همیشه سعی دارد با خبر غیر موثق، خبر دروغ، خبر راست ولی هدفدار (کلمه الحق یراد به الباطل)، خبر سوخته، خبری که خوف و ترس را غالب کند، خبری که ناامیدی را رواج دهد، خبری که یأس و احساس شکست و ناتوانی را القا کند و …، دامنه‌ی تهاجم خود را در جنگ نرم گسترش دهد و آنها را در ایمان و مقاومت‌شان متزلزل نماید.
برای اینکه مفهوم فسق بهتر شناخته شود، برخی از مصادیق قرآنی فسق در عمل اجتماعی در این جا بیان می شود.
منحرفان فکری و افراد دورو فاسقند
گاهی بعضی آدم ها از نظر فکری انحراف دارد، منحرفان فکری، قرآن می فرماید: (إِنَّهُمْ کانُوا قَوْماً فاسِقینَ) (نمل(۱۲) فرعون و فرعونیان فاسق بودند. چون عوض پرستش خدا پرستش فرعون می کردند، از نظر فکر عقیده شان منحرف بود مثل فرعون (إِنَّهُمْ کانُوا قَوْماً فاسِقینَ) این درباره انحراف فکری.
گاهی آدم های دورو، زبان یه چیزی می گوید و در دل چیز دیگر منافق دورو ؛ قرآن به اینها گفته «فاسقین» (إِنَّ الْمُنافِقینَ هُمُ الْفاسِقُونَ) (توبه (۶۷) آدم های دو چهره فاسقند، نفاق، افرادی که دو چهره هستند.
قاضی که فاسق معرفی شده است
گاهی در مورد کسانی قضاوت به ناحق می کنند: قاضی است به ناحق قضاوت می کند که قرآن می فرماید: (مَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ) (مائده(۴۷)
اگر قاضی به قانون الهی قضاوت نکند فاسق است. قضاوت و داوری به ناحق: (مَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ) اگر کسی به آنچه خدا حکم کرده قضاوت نکند فاسق است.
حیله‌گری و مکر فسق است
حیله گر، خداوند به حیله گر هم گفته فاسق، قرآن به یهودی ها گفته بود شنبه ماهی نگیرید آن وقت شنبه ماهی ها می آمدند احساس آزادی می کردند، اینها دهنشان پر از آب می شد، آمدند کنار رودخانه حوضچه درست کردند، از این رودخانه سوراخ درست کردند به حوضچه آب با ماهی می آمد توی حوضچه درب سوراخ را می گرفتند ماهی توی حوضچه گیر می کرد یکشنبه می گرفتند این قصه توی قرآن هست که ما به اینها گفتیم ماهی نگیرید کلک زدند، الآن هم بعضی افراد که می خواهند ربا بخورند، سود و صرفه بخورند یه همچنین کاری می کنند: مثلاً می گویند یک میلیون می دهیم ماهی چهل هزار تومان، پنجاه تومان، کمتر، بیشتر، بعد وقتی می خواهد بگیرد می گوید: من این قوطی کبریت را به چهل هزار تومان می فروشم … این کلک و حقه است.
انحراف جنسی، و ترک امر به معروف فسق است
به انحرافات جنسی هم «فسق» گفته، همجنس بازی، لواط، قوم لوط اهل لواط بودند، خداوند به این گروه نیز فاسق می گوید. (سوره عنکبوت، آیه ۳۴)
به کسی که امر به معروف و نهی از منکر نکند، لقب فسق گفته می شود. (سوره اعراف، آیه ۱۶۵)
مال حرام فسق است
قرآن می گوید: گوشت مرده نخورید، حرام است بر شما گوشت مرده، خوک حرام است چی حرام است. بعد می گوید: تغذیه حرام هم فسق است.
تهمت به زنان پاکدامن
به کسی که به دختران و زنان پاکدامن تهمت بزند، می فرماید: (الَّذینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ) (نور، ۴) «رمی» یعنی پرتاب کردن، تیراندازی را می گویند: (یَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ) محصن با «صاد» نه محسن با «سین» یعنی حصن، دژ یعنی زن پاکدامن، کسی که به زن پاکدامن تهمت بزند، قرآن به این هم گفته فاسق.
به امید آنکه ان شاء الله با توجه به نکات ذکر شده و رعایت آن در عملکردهای فردی و اجتماعی خود، فسق و رذایل را از خود دور کرده و از زمره فاسقان به حساب نیاییم.
منابع:
درس‌هایی از قرآن حجت الاسلام قرائتی
فسق چیست، فاسق کیست؟؛ سایت فارس نیوز
فسق چیست؟؛ سایت پژوهه پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام
