قانون بیشترین بازده
در زمینه مطالعه و درس خواندن قانونی حاکمیت دارد. بر اساس این قانون مقدار کاری که می کنید (اندازه ای که یاد می گیرید، اندازه ای که می نویسید یا هر کار دیگری که می کنید) با مدت زمانی که صرف این کار می کنید رابطه مستقیم دارد. مسلماً بسیاری از دانشجویان به شکلی ناکارآمد مطالعه می کنند به طوری که ساعات طولانی مطالعه آن ها فایده چندانی زیادی در برندارد. و این در حالی است که اگر مطالعه به درستی انجام شود، می توانید با صرف وقت کمتر مطالب بیشتری بیاموزید. برای این که موفق شوید باید وقت صرف کنید. اما اگر قرار است که چنین کنید چرا به درستی رفتار نکنید و چرا از کارتان لذت نبرید؟
شروع ساده
برای اغلب اشخاص دست به کار شدن دشوار است. ممکن است با خود قرار بگذارید که ساعت هشت شب به مدت یک ساعت مطلبی را بنویسید. ساعت هشت به نظرتان می رسد بد نیست اگر فنجانی چای برای خودتان تدارک ببینید. ساعت هشت و پانزده دقیقه گوشی تلفن را بر می دارید تا چند لحظه با کسی صحبت کنید. در ساعت هشت و نیم برنامه جالبی از تلویزیون پخش می شود. ساعت نه به اخبار گوش می دهید. ساعت نه و بیست دقیقه یکی از دوستانتان زنگ می زند. ساعت نه و نیم… .
این ها که بر شمردیم تجارب شایعی هستند و به ندرت کسی را پیدا می کنید که نظیر این برنامه ها را تجربه نکرده باشد. مهم ترین تفاوت میان دانشجویان خوب و بد در شروع کردن درس خواندن آن هاست.
اشکال شروع به کار نکردن دو سویه است، یکی آن که به اندازه کافی کار صورت نمی گیرد و دوم این که از وقت استفاده غیر رضایت بخش می شود.
برای این که دست به کار شوید باید کاری کنید که شروع ساده داشته باشید. درست همان طور که موتور اتومبیل شما برای این که نرم و راحت کار کند باید ابتدا گرم شود، ما هم وضع مشابهی داریم. گاهی اوقات برای این که شروع کنیم باید استارت بزنیم. اما وقتی به حرکت در آمدیم کارمان ساده تر می شود و به راحتی بیشتری می توانیم ادامه دهیم.
چهار اقدام برای دست به کار شدن
۱. محیط کاری مناسب ایجاد کنید. چیزی بدتر از این نیست که محیط کار ملال انگیز باشد. محل مشخصی از اتاق را به کارتان تخصیص دهید. کاری کنید که این محل تا حد امکان جذاب باشد. اتاق را با تصاویر زیبا، با گل و یا با هرچه از آن لذت می برید تزیین کنید.
۲. کاری را که باید انجام دهید فهرست کنید. ممکن است به بهانه های مختلف نخواهیم کارمان را انجام دهیم، و یکی از بهانه ها هم این است که از خود می پرسیم از کجا شروع کنیم. «آیا این کار را انجام بدهم یا آن کار را؟» همین بهانه کافیست که کار دیگری انجام دهیم. از قبل مشخص کنید چه کاری است که می خواهید انجام دهید. بهترین کاری که می توانید بکنید این است که فهرستی تهیه کنید. مشخص کنید که به چه ترتیبی می خواهید این کار را انجام دهید. جاه طلبی بیش از اندازه نداشته باشید: برای خودتان هدف های مشخصی در نظر بگیرید، و بعد اگر وقت زیادی آوردید کار دیگری انجام دهید.
۳. منافع مطالعه کردن را در ذهن خود محفوظ نگه دارید. هر اندازه شروع کارتان را ساده کنید باز هم موانع و مشکلاتی پیش خواهد آمد. برای غلبه بر مشکلات احتمالی باید منافع و امتیازات کاری را که انجام می دهید در ذهن داشته باشید.
۴. وقتی کارتان را تمام می کنید، صحنه را برای شروع بعدی دلپذیر سازید. بسیاری از اشخاص وقتی کارشان را تمام کردند، محل کار و مثلاً میز کارشان را شلوغ و درهم به حال خود رها می سازند. این طرز برخورد شروع کار بعدی را با دشواری رو به رو می سازد. راه حل ساده است. چند دقیقه آخر کارتان را صرف مرتب کردن میز کارتان بکنید تا برای شروع روز بعد صحنه خوشایندی داشته باشید.
کار را لذت بخش کنید .از بهترین زمان روز خود استفاده کنید . ممکن است برای مطالعه کردن امکان انتخاب چندانی نداشته باشید و یا ممکن است برایتان مهم نباشد که چه زمانی کارتان را انجام می دهید. اما اغلب اشخاص در ساعات به خصوصی از روز بهتر مطالعه می کنند. بعضی ها کار در صبح را می پسندند و بعضی ها شب ها بهتر مطالعه می کنند. ببینید شما چه وقت را ترجیح می دهید.
ساعات مطالعه را کوتاه نگه دارید. بعضی ها از آن جهت شروع به مطالعه نمی کنند زیرا معتقدند اگر می خواهند مطالعه کنند باید ساعات طولانی و بدون وقفه این کار را انجام دهند. این خود بهانه خوبی است تا هرگز دست به کار نشوند. بهتر این است که هدف های ساده تری انتخاب کنید و دست به کار شوید. توصیه ما این است که زمان مطالعه را با توجه به شرایط خود و کاری که می خواهید انجام دهید در وقفه های زمانی کوتاه در نظر بگیرید.
تنوع را در نظر بگیرید. وقتی می خواهید کاری را شروع کنید و مطالعه ای انجام دهید زمان انجام دادن کار را به فاصله های کوتاه زمانی تقسیم کنید و بگذارید که کارتان تنوع داشته باشد.
برنامه ریزی و سازمان دهی
برای مطالعه هدفی را در نظر بگیرید مشخص کنید که چرا می خواهید درس بخوانید یا مطالعه کنید. تصمیم بگیرید که خواهان چه اطلاعاتی هستید، به اولویت هایتان بها بدهید و ببینید با اطلاعاتی که جمع آوری می کنید چه کار می خواهید انجام دهید. اگر می خواهید برای سفر مثلاً به کشور پرتغال، زبان پرتغالی بخوانید، به هنگام مطالعه و فراگیری به مطالب و جنبه هایی بها بدهید که در طول سفر به آن احتیاج دارید، به هنگام خواندن هر کتابی به این توجه داشته باشید که از خواندن آن می خواهید به کجا برسید.
برنامه های بزرگ را به بخش های کوچکتر تقسیم کنید
برنامه های بزرگ اغلب مشکلاتی ایجاد می کنند و ممکن است که تحت تأثیر بزرگی و عظمت آن ها هرگز دست به کار نشوید.
هیچ برنامه ای بیش از اندازه بزرگ نیست، و برنامه های بزرگ انجام دادنی نیستند مگر آن که با آن ها برخورد سازمان یافته کنید. طرح های بزرگ را به بخش های کوچکتر تقسیم کنید و بعد اجزاء ساده شده را یکی یکی انجام دهید.
برنامه انتخاب کرده را به انتها برسانید
بسیاری از اشخاص وقتی برنامه ای را در دستور کار خود دارند، هنوز آن را تمام نکرده به این نتیجه می رسند که می خواهند برنامه دیگری را که ظاهراً جذاب تر هم هست شروع کنند. از این رو از برنامه اولی دست می کشند و به سر وقت برنامه بعدی می روند. با این سیاست دیری نمی گذرد که انواع برنامه های ناتمام روی دست شما باقی می ماند. چه بهتر تا قبل از آن که برنامه قبلی را تمام نکرده اید، به سراغ برنامه جدید نروید.
تمام کردن دوره مطالعه
کاری کنید که به آنچه مطالعه کرده اید راحت دسترسی داشته باشید در پایان دوره مطالعه مطالب و دستاوردهایتان را دسته بندی و یادداشت کنید. توجه داشته باشید که بهترین یادداشت، یادداشتی است که هرگاه خواستید بتوانید به آن دسترسی پیدا کنید. کافی نیست بگویید «من قبلاً در این زمینه یادداشت برداری کردم اما حالا نمی دانم که آن را کجا گذاشته ام.» برای بایگانی کردن به روش های ساده و مؤثر احتیاج دارید.
کار دیگری که می توانید انجام دهید این است که یادداشت های خود را در جای معینی قرار بدهید. وقتی کاری را تمام می کنید، وقتی یادداشتی بر می دارید، آن ها را در همان جا بگذارید که باید نگهداری کنید.
در پایان هر کار به خودتان پاداش بدهید
اگر از کاری که می کنید لذت ببرید، آن را بهتر انجام می دهید. از آن گذشته برای انجام دادن دوباره آن هم اشتیاق بیشتری خواهید داشت. برای این که بیشتر مطالعه کنید، در پایان هر برنامه مطالعه به خود پاداش بدهید. مثلاً می توانید با خود قرار بگذارید که اگر روز تعطیل آخر هفته سه ساعت مطالعه کردید، به سینما می روید. با این روش مطالعه کردن با اقدامی لذت بخش همراه می شود. برای مؤثر واقع شدن این برنامه سعی کنید که پاداش ها مختصر باشد و بتوان بلافاصله به آن ها دسترسی یافت.
خلاصه مطالب
۱. مطالعه منظم خوشایند و مفید است.
۲. اصول مطالعه مؤثر ساده است. اما حتی در مواقعی با تجربه ترین دانشجویان آن را ندیده می گیرند.
۳. قانون بیشتری بازده موضوع مهمی است حتی اگر به طرز مؤثر و کارآمد درس بخوانید لازم است که زمان قابل ملاحظه ای را صرف آن کنید.
۴. چهار روش برای ساده کردن مطالعه:
الف. محیط کاری خود را دلپسند کنید.
ب. فهرستی از کارهایی که باید انجام دهید تهیه نمایید.
ج. مزایا و منافع مطالعه را در ذهن داشته باشید.
د. میز کارتان را در پایان برنامه مرتب کنید.
۵. کاری کنید که مطالعه جالب و جذاب باشد.
الف. از بهترین اوقات روز استفاده کنید.
ب. به کارتان تنوع بدهید.
۶. به هنگام مطالعه هدف اصلی را در نظر داشته باشید.
۷. برنامه های بزرگ را به بخش های کوچکتر تقسیم کنید.
۸. برنامه هایتان را به پایان برسانید.
۹. در پایان کار دستاوردها و یادداشت هایتان را بایگانی کنید.
۱۰. در پایان هر دوره مطالعاتی به خودتان، پاداش بدهید.
کیلیان باتلر و تونی هوپ – ترجمه مهدی قراچه داغی، راهنمای سلامت روان، ص ۴۱۴ – ۴۱۸
