موانع استجابت دعا

پرسش ـ موانع استجابت دعا چیست؟

پاسخ ـ اولاً باید توجه داشت که استجابت مراحلی دارد. اولین مرحله آن، یافتن توفیق برای دعا کردن است. چه بسا همین پاسخ نیافتن ما، اجابت از سوی خدا باشد یعنی خداوند منان با طول دادن اجابت، ما را بیشتر به حالت انابه و تضرع در درگاهش نگه می‏دارد و این لطف بزرگی است که به این وسیله، ارتباط عبد با معبود حفظ می‏گردد و در پی آن الطاف بی‏شمار دیگری نصیب او می‏شود. در حدیثی قدسی آمده است:
یا موسی، اِنّی لَسْتُ بِغافِلٍ عَنْ خَلْقی وَ لکِنّی اُحِبُّ أنْ تَسْمَعَ مَلائِکَتی ضَجیجَ الدُعاءِ مِنْ عِبادی.  
ای موسی، همانا منم از مخلوقم غافل نیستم [که دعایش را سریعاً نافذ نمی‏گردانم] بلکه، دوست دارم که فرشتگان من صدای ضجّه دعای بنده ‏ام رابشنوند.    (علیرضا برازش، قرآن صاعد، ص ۸۲ . ) 
مولوی در دفتر سوم مثنوی چنین سروده است:
آن یکی اللّه‏ می‏گفتی شبی
 تا که شیرین می‏شد از ذکرش لبی
گفت شیطان: آخر ای بسیار گو
 این همه «اللّه‏» را «لبیک» کو؟
می‏نیاید یک جواب از پیش تخت
 چند «اللّه‏» می‏زنی با روی سخت
او شکسته دل شد و بنهاد سر
 دید در خواب او خضر اندر خضر
گفت: «هین» از ذکر چون وامانده‏ای
 چون پشیمانی از آن کش خوانده‏ای؟
گفت: لبیکم نمی‏آید جواب
 زآن همی ترسم که باشم رد باب
گفت: آن «اللّه‏» تو «لبیک» ماست
 و آن نیاز و سوز دردت پیک ماست
ترس و عشق تو کمند لطف ماست
 زیر هر یا رب تو لبیک‏هاست
امّا عواملی که مانع اجابت دعا می‏شوند:
۱. همسو نبودن زبان فطرت با زبان دهان: گاهی دعا با سوز و گداز و از ته قلب است و تنها خدا، خوانده می‏شود ولی زبان فطرت و خواسته حقیقی انسان با آن همخوانی ندارد و فطرت او اجابت را در هرچه نزدیک شدن به مقام قرب الهی می‏داند اما زبان او خواسته ‏ای را می‏طلبد که وی را از خواسته حقیقی فطرت (مقام قرب الهی) دور می‏کند. چنین دعایی، در واقع نفرین برخود است که اگربرآورده هم شود، غضب پروردگار می‏باشد نه رحمت و لطف او.

۲ . دوری نکردن از گناه (و حتی اصرار بر تداوم آن).
 ۳ . انجام ندادن فرائض الهی مانند نماز، روزه، امر به معروف و نهی از منکر، حج، جهاد، تولی و تبرّی و… .
۴ . یأس از درگاه خداوند.
۵ . توبه نکردن از گناهان و جبران نکردن حق اللّه و حق الناس.
۶ . به مصلحت نبودنِ اجابت دعا؛ گاه دعایی می‏کنیم که در آینده به مصلحت ما نیست و برآورده نشدن آن به نفع ماست.
۷ . فرا نرسیدن زمان اجابت دعا.
۸ . ذخیره شدن دعا برای آخرت انسان.
۹ . …    (قرآن صاعد، ص ۸۲ ـ ۱۱۴.)    .