وظایف مرد نسبت به زن
۱- سرپرستی
خداوند حکیم در قرآن کریم می‌فرمایند:
الرجال قوامون علی النساء. (۱)
((مردان، سرپرست و نگهبان زنانند…..)) واگذاری مسؤولیت و مدیریت نهایی خانواده به مرد، به معنی و برخورداری از قدرت تصمیم گیری در مسائل کلی و اساسی خانواده است، نه‌تر جیح و مزیت و اعمال قدرت و زور و سوء استفاده از با اختیار و مرد سالاری. لذا مردان باید در مدیریت خانواده به در تصمیم گیری عاقلانه بپردازند و اداره خانواده را بر محور عقل و منطق و استوار سازند و به طور جدی از هوی و هوس بپرهیزند.
«زن» و «شوهر» دو رکن اساسی خانواده هستند، لیکن مرد بدان جهت که آفرینش ویژه‌ای دارد و از جنبه جسمی و عقلانی قوی‌تر است، رکن بزرگ و سرپرست خانواده محسوب می‌شود. اوست که می‌تواند با تدبیر عاقلانه خویش خانواده را به بهترین وجه اداره کند و اسباب خوشبختی و سعادت آنان را فراهم سازد و محیط خانه را ۳۶ همانند «بوستانی سر سبز» معطر، شاداب، مرتب و منظم گرداند و همسرش را به صورت فرشته‌ای در آورد.
زنان نیز در امور داخلی خانه و تدبیر در امور خانواده و فراهم کردن فضای مناسب عاطفی و محیط نشاط آمیز و لذت بخش و تربیت فرزندان و بهسازی اقتصاد خانواده سهم زیادی دارند و مردان باید نسبت به جایگاه و نقش زنان در امور خانه آگاه باشند و به سهم آنان در این زمینه توجه نمایند. پیامبر اسلام می‌فرمایند:
«مرد سرپرست خانواده است و هر سرپرستی نسبت به زیردستانش مسؤولیت دارد.» (۲)
و در همین رابطه امام علی علی می‌فرمایند:
«هر مردی که زنش وی را اداره کند و بر او رئیس و حاکم باشد از رحمت الهی به دور است.»؟(۳) مردی که مدیر خانواده است باید بدین نکته توجه داشته باشد که «زن» نیز انسانی است مانند «مرد). خواسته‌ها و آرزوها و حق حیات و آزادی دارد. باید بداند که زن گرفتن به معنای برده گرفتن نیست، بلکه به معنای انتخاب شریک در زندگی و یار و مونس و غمخوار گرفتن است. باید به خواسته‌های درونی و آرزوهای او نیز توجه داشته باشد. چنان نیست که مرد مالک مطلق زن باشد. زن نیز حقوقی بر گردن شوهر دارد.
۲- خوش اخلاقی و خوش رفتاری
شوهر لایق و شایسته کسی است که جز با زبان محبت و تکریم با همسرش سخن نمی‌گوید و همواره از خزانه دلش، کلام زرین و خوشایند و گفتار شفابخش و درمانگر جان و آرامشگر روان را برگزیده، در فضای سرشار از نشاط و آرامش تقدیم همسرش می‌نماید.
رابطه شوهر برتر با همسرش به گونه‌ای است که هرگز نسبت به او زبان تهدید، تنبیه، تحقیر و تخریب ندارد. هر چه هست زبان محبت، صداقت و صمیمیت، ایثار و احسان، تشکر و سپاس و تأیید و تکریم است. پیامبر اکرم و می‌فرمایند:
((شایسته‌ترین مردم از نظر ایمان، خوش اخلاق‌ترین آنان و مهربانترین آنها با خانواده‌اش است. و من مهربانترین شما با خانواده‌ام هستم.))(۴)
و در جای دیگر می‌فرمایند:
((با زنان مهربانی کنید و دلهایشان را به دست آورید تا باشما همراهی کنند و آنان را مجبور و خشمگین نکنید؟))(۵)
و در همین رابطه امیر خوبان حضرت امام علی (ع) می‌فرمایند:
((همیشه با همسرت مدارا کن و با او به نیکی معاشرت نما، تا زندگیت با صفا شود.))(۶)
بنابراین مرد عاقل و بردبار، با تلاش و کوشش و تدبیر امور زندگی بر همه مشکلات احتمالی روزمره در محیط کاری و بیرون از منزل پیروز می‌گردد و حوادث کوچک، ناملایمات روزگار و گاها رفتار ناپسند بعضی از مردم او را ناراحت نخواهد کرد و وقتی وارد کانون گرم خانواده می‌شود، با چهره‌ای خندان و شاداب و قلبی مالامال از عشق، مهر، صفا و دوستی و زبانی گرم و گیرا و جذاب، محیط زیبای خانه را با وجود خود معطر و نورانی میکند و با برخورد شایسته و سخنان دلپذیرش، جسم و روح همسر و فرزندان را آرامش می‌دهد.
۳ – اظهار محبت و دوستی
شوهر فهیم و آگاه، به خوبی می‌داند که باید محبت و دوستی و مهرورزی‌اش را نسبت به همسر بر زبان آورده و مهربانی را در قالب واژه‌های زیبا و پر مفهوم عینیت بخشد، چرا که صرف محبت قلبی کافی نیست. پیامبر اسلام می‌فرمایند:
این گفتار شوهر به همسرش که «من تو را دوست دارم»
هرگز از قلب زن بیرون رفتنی نیست.»(۷) حضرت امیر المؤمنین (ع) می‌فرمایند:
با زنان (همسرتان) خوش گفتار باشید که ایشان هم خوش رفتار شوند.»(۸)
و در جای دیگر می‌فرمایند:
زیبا سخن گویید، تا پاسخ زیبا بشنوید.»(۹)
و در همین رابطه امام صادق (ع) می‌فرمایند:
((کسی را که دوست می‌داری به او بگو، زیرا این اظهار دوستی، عشق و علاقه شما را نسبت به هم افزونتر و مستحکم‌تر میکند.))(۱۰)
و با توجه به کلام گهربار و نورانی معصومین عالی، باید دقت داشت که مهمتر از کلمات و واژه‌ها، در ایجاد محبت یا نفرت، آهنگ صدا و کی حرکات دست و چشم و لب و ابرو هنگام سخن گفتن است. آهنگ و نرم و ملایم، ایجاد محبت میکند، چنانچه صدای کلفت و خشن، ملال و نفرت می‌آورد. لب خندان و چهره شکفته و باز، همسر و فرزندان را جلب میکند، چنانچه ترشرویی و اخم هنگام سخن گفتن و آن را دلسرد و افسرده میکند. پر بنابراین بسیار نیکو و بجاست که مرد در مکالمات روزمره خود با همسر و فرزندانش، علاوه بر اظهار عشق و علاقه و مهرورزی، مراقب حرکات دست و صورت و لحن صدای خود نیز باشد.
۴- احترام به زن
شوهر باید در زندگی مشترک خود، به همسرش احترام بگذارد و هرگز او را اذیت و آزار نرساند و ایشان را تحقیر و تمسخر نکند.
خداوند در قرآن کریم می‌فرمایند:
…… و عاشروهن بالمعروف… (۱۱)
«… و با آنان، بطور شایسته رفتار کنید… .» پیامبر اکرم می‌فرمایند:
برادرم جبرئیل به من خبر می‌داد و همواره سفارش زنان را می‌کرد تا آنجا که گمان کردم برای شوهر جایز نیست به زنش حتی «أف» هم بگوید.»(۱۲)
و امام علی (ع) می‌فرمایند:
«… کاری که برتر از توانایی زن است به او وامگذار، که زن گل بهاری است، نه پهلوانی سخت کوش……»((۱۳)) آری، امام علی علی زن را به شاخه گل تشبیه کرده، چه تشبیه بجا و زیبایی، ریحان لطیف و ظریف. بنابراین نباید کارهای مشکل و طاقت فرسا را از زن انتظار داشت و نباید او را با الفاظ مخرب و ناامید کننده رنجاند و موجب افسردگی و پژمردگی او شد. بلکه باید مانند باغبانی آگاه، دلسوز و مهربان با شیوه‌های صحیح مراقب جسم و روح ایشان بود تا او نیز با عطر وجود خود، زینت بخش کانون گرم خانواده باشد.
۵- پرهیز از تنبیه و توهین به همسر
زن نیز مانند مرد، خودش را دوست دارد و به حفظ شخصیت خویش علاقه مند است. دوست دارد محترم و گرامی باشد. از تحقیر و توهین رنجیده خاطر می‌گردد. از توهین و توهین کننده متنفر است.
خداوند در قرآن کریم از تمثیل و تشبیه «همسران» به «لباس» استفاده کرده و می‌فرمایند:
. هن لباس لکم و انتم لباس لهن (۱۴)
((… آنها لباس شما هستند، و شما لباس آنها))، (هر دو زینت هم و سبب حفظ یکدیگرید… .)
و به راستی این زیباترین، کامل‌ترین و نیکوترین تعبیری است که و خالق منان، در ارتباط با «همسران» فرموده است.
«زوجین» زیباترین، آراسته‌ترین، فاخرترین و مقاوم‌ترین لباس و و پوشش فطری و روانی حمایتی یکدیگر هستند. هر یک از زوجین، و باید از وجود ارزشمند خویش، لباسی از جنس «عشق و محبت» به ها را با یکدیگر هدیه دهند، چنان لباسی که به تمام نیازهای فطری،کشش‌های غریزی، احساس مهرطلبی، تعلق عاطفی و تشویق پذیری آن پاسخ گفته و آنان را در برابر همه محرک‌های ناخوشایند زندگی و آسیب‌های روانی و اجتماعی ایمن سازد.
متأسفانه در برخی از خانواده‌ها، مردانی وجود دارند که ناآگاهانه همسر خود را، اذیت و آزار و تنبیه می‌کنند و نمی‌دانند که این کار چه عواقب وخیمی خواهد داشت. پیامبر بزرگ اسلام ای می‌فرمایند:
«هر مردی که همسرش را بیش از سه بار در عمرش بزند، خداوند او را میان تمام مردم محشر چنان رسوا کند که اولین و آخرین به وی بنگرند.»(۱۵)
و امام علی (ع) می‌فرمایند:
«… زنان امانت الهی در دست شما هستند. به آنان زیان نرسانید و بر ایشان سخت نگیرید.»(۱۶)
پی نوشت:
۱-سوره نساء، آیه ۳۴
۲-مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۵۵۰
۳-مکارم الاخلاق، ب ۸ ف ۹، ص ۲۳۱
۴- وسایل الشیعه، ج ۸، ص ۵۰۷، ح ۲۵
۵-مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص ۲۵۲، ح ۲
۶-مکارم الاخلاق، ص ۲۱۸
۷- وسایل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۰، ح ۹
۸-بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۲۲۳، ح ۱
۹-غرر و درر، ج ۲، ص ۲۲۶ / بهشت خانواده، ج ۱، ص ۳۸
۱۰-اصول کافی، ج ۲، ص ۶۴۴، ح ۲
۱۱-سوره نساء، آیه ۱۹
۱۲-مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص ۲۵۲، ح ۲
۱۳- نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، نامه ۳۱ /۱۱۷
۱۴-سوره بقره، آیه ۱۸۷
۱۵- مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص ۲۵۰، ح ۶
۱۶-مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص ۲۵۱، ح ۷
