بهترین همسر دنیا چه ویژگیهایی دارد؟

رسول خدا (ص) :”مؤمن بعد از تقوای خدای عز و جل بهره ای بهتر از زن ِ شایسته نبرده است.” ازدواج، یک برنامه است که نیاز به فکر، تدبیر، آینده‏نگری، واقع بینی و هدفداری دارد. آنان که بی‏هدف و نقشه ازدواج می‏کنند، یاغافلگیر می‏شوند، بار ندامت‏خواهند کشید. ازدواج، گزینش شریک زندگی‏ برای یک عمر زیستن است . همچنان که بعضی، دوست‏یا خانه یا شغل یا رشته تحصیلی را به صورت اتفاقی و تصادفی برمی‏گزینند و بعدا دچار عواقب سوء آن می‏شوند، برخی هم بدون شناخت قبلی، بدون بررسی عواقب و نتایج، بدون ملاحظه مسائل جنبی و حاشیه‏ای دست‏به ازدواج می‏زنند و چه اشتباهی بزرگتر از این! انتخاب شریک زندگی، معیار و ملاک می‏خواهد، معیاری بس حساس‏تر و دقیق‏تر از آنچه مثلاً در خریدن یک عینک و کیف، یا ماشین و موبایل، یا کفش و پیراهن لازم است .
ازدواج و یافتن گمشده
افلاطون در کتاب ضیافت خویش آورده است: “ارواح آدمیان در آغاز به صورت کروی و کامل بود. آن‏گاه هر کدام به دو نیمه شده و از هم جدا شدند و از آن پس، هر یک به دنبال نیمه گم‏شده خویش می‏گردد. با پیوند زناشویی، آدمی به گم‏شده خویش می‏رسد و آرام می‏گیرد.” این حکایت نمادین صرف‏نظر از جنبه افسانه‏ای آن، در مقام اشاره به این حقیقت است که همان‏گونه که اگر انسان چیز گران‏بهایی را گم کند، همواره در نگرانی به سر می‏برد و با پیدا کردن آن به آرامش می‏رسد، در امر ازدواج نیز آن دلهره و سرگردانی پیش از ازدواج، با دست یافتن به همسر مناسب و دلخواه، به آرامش و خرسندی تبدیل می‏شود. حقیقتی که در قرآن کریم این‏گونه بدان اشاره شده است: “و از نشانه‏های او این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آن آرامش بیابید و در میانتان محبت و رحمت قرار داد.” در آخر این آیه، خداوند، “محبت” و “رحمت” را دو رمز بقای این آرامش به دست آمده در سایه ازدواج معرفی می‏کند. در اثر محبت قلبی به همسر، خلق و خوی شایسته، ملاک پایداری زندگی به شمار می‏آید و اموری چون زیبایی ظاهری و سرمایه، در مرحله بعدی اهمیت قرار می‏گیرد. ویژگی رحمت نیز موجب چشم‏پوشی و گذشت از لغزش‏های همسر و دل‏سوزی و خیرخواهی در حق او می‏شود. در نتیجه، آرامش راستین بر زندگی همسران صاحب رحمت و محبت حاکم می‏شود. افلاطون در این باره می‏گوید: “آدمی وقتی به نیمه خود می‏رسد، حس رقت و محبت و دوستی پیدا می‏کند و اگر بتواند، نمی‏خواهد یک لحظه از نیمه خود جدا شود. پس بیایید پرهیزکاری پیشه کنیم و از شر بگریزیم که در این صورت، به اوج سعادت رسیده‏ایم. بیایید خدای عشق را بستاییم که نیکویی‏هایش در حق ما بی‏کران است و راه بازگشت به کمال را او به ما نشان داده است تا در این زندگی رستگار شویم و به رستگاری آینده نیز امیدوار گردیم. اوست که مقرر داشته است اگر با پرهیزکاری زندگی کنیم، ما را به نیمه گم‏شده خود رهبری کند و به وحدتی که داشتیم، برساند و به ما رستگاری عطا فرماید.”
زیبایی – نجابت
با کدام معیار، باید سراغ انتخاب «شریک زندگی‏» رفت، یا به درخواست و پیشنهاد یک ازدواج، “آری‏” گفت؟ آری گفتنی که بار سنگین یک عمر را بر دوش انسان می‏گذارد! “اگر کسی سراغ شما آمد که اخلاق و دیانت او را می‏پسندید، با ازدواج کنید، وگرنه دچار فتنه در روی زمین و فساد بزرگ می‏شوید .” این، مضمون کلام حضرت رسول (ص) است. وقتی معیارهای غلط و هوس‏های زودگذر و شناخت‏های ناقص یا انگیزه‏های مادی و سودجویانه، در این مساله مهم نقش اصلی را ایفا کند، کار به همان جا می‏کشد که شاهدیم . زیبایی و جمال، یک نقطه قوت و مثبت است و می‏تواند یک ملاک به شمار آید، اما در صورتی که با پاکدامنی، نجابت و تقوا در تعارض قرار نگیرد. معیار شما برای “همسر مطلوب‏” چیست؟ گاهی عشق و علاقه، “چشم بصیرت‏” را از دیدن واضح‏ترین چیزها و آشکارترین عیب‏ها و کاستی‏ها غافل می‏سازد . جمال‏ اگر معیاری است، کمال‏ معیار برتری است. رسول اسلام(ص) به تمامی پیروان خود فرمود: “کسی که با زنی به خاطر مال و دارایی ازدواج کند، خداوند او را به حال خود واگذار می‏کند و کسی که به خاطر جمال و زیبایی با او ازدواج کند، در او امور ناخوشایند خواهد دید! و کسی که به خاطر ایمان و ارزش‏های دینی، با او ازدواج نماید، خداوند همه آن امتیازات مادی و ظاهری را برای وی فراهم می‏کند.”
هوش برتر از زیبایی
بعد از دینداری، اصالت خانوادگی و اخلاق نیک، “سلامت عقل” از مهم‏ترین شرایط یک همسر شایسته محسوب می‏شود. تدبیر امور زندگی و پیمودن راه سعادت و درستکاری و برطرف نمودن مشکلات زندگی مشترک کار ساده‏ای نیست. متأسفانه بسیاری از افراد، مقیدند که همسر زیبا داشته باشند، در صورتی که زیبایی در آمار جهانی بهداشت، فقط ۲۵ نمره دارد در حالی که به تفکر و اندیشه ۳۰۰ نمره داده‏اند. در مورد عروس‏خانم همیشه می‏پرسند: آیا زیبا هست، یا نیست. زیبایی دوره محدودی دارد، ولی ما نمی‏توانیم نقش بی‏بدیل تفکر و تعلیم و تربیت را انکار کنیم. برخی افراد در ازدواج جایی برای تفکر باز نگذاشته‏اند. اولین چیزی که در تفکر جلوه‏گر می‏شود، عامل هوش است. زندگی با یک فرد کم‏هوش، بسیار مشکل است. ممکن است بپرسید: چگونه می‏شود هوش یک نفر را قبل از ازدواج تشخیص داد؟ پاسخ بسیار آسان است. افرادی که درجه هوشی خیلی پایین دارند، کاملاً در رفتار و کردارشان مشخص است، پختگی لازم را ندارند، قدرت تشخیصشان ضعیف است. عامل دیگر تشخیص هوش، تفکر انتزاعی است. “انتزاع کردن” یعنی: بیرون کشیدن، و تفکر انتزاعی یعنی، توانایی استنباط و درک مفاهیم از موقعیت‏های کلی؛ این نوع تفکر ابعادش بسیار گسترده است، افرادی که تفکر انتزاعی دارند، خیلی زود شما را می‏فهمند. لازم نیست که دائم برایشان تکرار کنید. بُعد دیگرش، تفکر حل مسئله‏ای است، تفکری که در آن انسان می‏تواند مسائل خودش را حل کند. کسانی که این نوع تفکر را ندارند، همیشه دور خودشان می‏چرخند، گیجند، پیوسته می‏پرسند چه گفتی، یعنی چه، منظورت چه بود؛ کسی که این نوع تفکر را ندارد، شایسته گزینش همسری نیست.
اصالت خانوادگی
زن و مرد باید در خانواده‏هایی رشد یافته باشند که پدر و مادری عاقل و دلسوز، با همه وجود در رشد و تعالی فرزند کوشیده باشند. بر خلاف خانواده‏هایی که والدین، فرزندان را به حال خود رها کرده و در پی هوی و هوسهای خود هستند و یا این که در کانون خانوادگی آنان بویی از محبت و احترام به شخصیت دیگران استشمام نمی‏شود. بنابراین، زن و مرد که در پی انتخاب همسر می‏باشند، باید سعی کنند تا حدی که برایشان میسر است با خانواده‏هایی شریف و اصیل وصلت نمایند و از ازدواج با خانواده‏های پست و فرومایه جدا خودداری نمایند؛ زیرا، غالبا با مشکلاتی روبه‏رو خواهند شد. در خانواده‏های اصیل، والدین کوشیده‏اند از نظر اخلاقی و رفتاری برای فرزندان خود نمونه و الگو باشند و بدون تردید پدر و مادر صالح از نظر ارثی نیز سرمایه‏های بس گرانبهایی را به فرزندان خود انتقال می‏دهند.افرادی که در خانواده‏ای اصیل رشد می‏یابند، سجایای اخلاقی را از پدر و مادر خود به ارث می‏برند و در برخورد با دشواریها و فراز و نشیبهای زندگی، هرگز از جاده درستی و راستی خارج نمی‏شوند.بنابراین در انتخاب همسر باید دقت بسیاری نمود که از خانواده اصیل و نجیب، خوشنام و خوش‏سابقه باشد، و تنها به قیافه ظاهری و زیبایی و یا مدرک تحصیلی او اکتفا نشود؛ زیرا فرزندان، معمولاً وارث پیشینه‏های سوء خانواده و والدین خویشند. پیامبر اکرم(ص) می‏فرماید: “خانواده خوب و شایسته وصلت کنید؛ زیرا خون اثر دارد” و نیز در روایتی دیگر می‏فرماید: “برای نطفه‏های خود گزینش کنید و با کسانی که همتای شمایند، ازدواج نمایید.”
اهل حقیقت بودن
زن با ایمان با مردی که اهل حق و حقیقت نیست، نباید ازدواج کند. والدین توجه داشته باشند که شرط اول در صحت ازدواج ایمان زوجین است تا دو نور و دو پاک و دو پاکیزه و دو مؤمن به هم برسند، و از به هم رسیدن آنان ثمرات شایسته و پاک که همان فرزندان صالحند به وجود آیند. رسول اکرم (ص) می‏فرماید: “کسی که برای خواستگاری نزد شما آمد و نسبت به دین و امین بودن وی رضایت داشتید، حتما زمینه این ازدواج را فراهم نمائید، که منع ازدواج کفو با کفو از جانب شما زمینه‏ساز فتنه در روی زمین و فساد بزرگ است.” “جُوَیبِر” مردی است که از یمامه به مدینه آمده و مسلمان شده بود. او مؤمنی متعهد، ولی در عین حال سیاه پوست، کوتاه قد، مستمند و بی‏خانمان بود. روزی پیامبر(ص) به او فرمود: “چرا ازدواج نمی‏کنی؟” عرض کرد: “چه کسی به این بینوا زن می‏دهد؟” فرمود: “اسلام، هر خوار و ذلیلی را عزیز کرده است.” نزد “زیاد بن لُبَید” که از اشراف انصار است، برو و دخترش را خواستگاری کن. جویبر نزد زیاد آمد و از قول آن حضرت دختر او را خواستگاری کرد. زیاد گفت: “ما دختران خود را فقط به همردیفان خود از انصار می‏دهیم و با آنها وصلت می‏کنیم”. جویبر، نزد پیامبر(ص) آمد و جریان را عرض کرد؛ آن‏گاه حضرت به “زیاد” فرمود: “ای زیاد! جویبر مؤمن است و هر مرد مؤمنی، کُفو زن مؤمنه و هر مرد مسلمانی کُفو زن مسلمان است.”
خوش اخلاقی
در روایات اسلامی از ازدواج با افراد بداخلاق نهی شده و خوش‏اخلاقی یکی از شرایط همسر شایسته محسوب شده است. “حسین بن بشار واسطی” به امام رضا(ع) نامه نوشت که یکی از بستگانم خواستار ازدواج با من است، ولی بداخلاق است؛ حضرت فرمود: “اگر اخلاقش بد است، با وی ازدواج نکن”. بنابراین، خوش اخلاقی همسر، نقش مؤثری در زندگی انسان دارد و باید مورد توجه کامل قرار گیرد؛ زیرا آنچه مایه سازش و تحکیم روابط است، حسن خلق است، نه امور مادی، مانند ثروت و زیبایی. همسرِ بداخلاق و ناسازگار، مایه غم و اندوه و کدورت گردیده، طراوت و شادابی را از طرف مقابل می‏رباید. البته ناگفته پیداست اخلاق سوء و خشونت در کانون خانواده، در روحیه همه افراد اثر نامطلوب دارد.
تناسب داشتن با هم
خوب است که زن و شوهر از نظر معلومات و تحصیلات علمی، خیلی با هم فاصله نداشته باشند و در ردیف یکدیگر باشند تا تفاهم بیشتر در زندگیشان به وجود آید. بنابراین، زن و مردی که تحصیل کرده و دانشگاهی است، نمی‏تواند با فردی غیرتحصیل کرده یا کم سواد ازدواج نماید. البته پذیرش این امر در مدت کوتاهی امکان‏پذیر است، ولی در درازمدت تنش‏ها و اختلافاتی بین آنها آشکار خواهد شد.همچنین تناسب جسمی و اخلاقی بسیار حایز اهمیت است.
حفاظت مالى
از ویژگیهاى مهم همسر مطلوب آن است که از اموال همسر خود به نحو شایسته‏اى مراقبت مى‏کند. امام رضا (علیه السلام) در این خصوص فرموده است: “براى بنده فایده‏اى بهتر از این نیست که داراى همسرى باشد که هرگاه او را مى‏بیند، مسرورش سازد و در غیاب او از خود و مال همسرش حفاظت کند.”
به دنبال بال باشید نه وبال!
سزاوار است زن و شوهر، همدیگر را از نظر روحی و معنوی به کمال برسانند و به رشد باطنی یکدیگر اهمیت دهند. برخی از زنان و مردان، با وقف کردن جوانی و سلامتی خویش و کنار گذاشتن آرزوها و خواسته‏هایشان، خالصانه در راه پیشرفت و تحول همسرشان می‏کوشند و در این راه، از هیچ فداکاری و از خودگذشتگی مضایقه نمی‏کنند، تا زمانی که همسرشان بر قله بلند افتخار و موفقیت بایستد.این‏گونه انسان‏های باشکوه، در حقیقت به منزله «بال» برای پرواز همسرشان هستند که او را از مرحله‏ای که بی‏هیچ افتخاری می‏زیست، به افتخارهای مهم سوق می‏دهند. از این رو، وظیفه اخلاقی انسان حکم می‏کند در برابر همسری که ایثارگرانه خود را وقف پیشرفت او کرده است، عالی‏ترین سپاس‏ها را به عمل آورد. معروف است که کتاب جنگ و صلح تولستوی را که یکی از ده کتاب جاودان ادبیات جهان است، همسر فداکار تولستوی، بیش از ده‏ها بار پاک‏نویس کرد تا اینکه در نهایت چنین اثری به جامعه بشری ارائه گشت. ناگفته نماند دو دسته از زوجین با دشواری‏های ویژه خودشان روبه‏رو هستند: آنهایی که برای همسرشان همچون بال هستند، ولی در مقابل، نشانی از قدرشناسی در همسر خود نمی‏بینند و آنهایی که نه تنها برای همسرشان بال نیستند، بلکه در حقیقت وبال زندگی او هستند.
دقت در اولویت بندى معیارها
هر فردى مایل است لباسى تهیه کند که زیبا، بادوام، محصول شرکتى معتبر، متناسب، ارزان، خوش رنگ و… باشد، ولى چون عملاً دست‏یابى به چنین لباسى بسیار دشوار است، ناچار باید معیارهاى مورد نظر را اولویت بندى کرد و بر اساس مهم‏ترین معیارها دست به انتخاب زد. در انتخاب همسر، برخى افراد صرفا معیارهاى ایده‏آل خود را در نظر گرفته و به دنبال مصداق هماهنگ با آن مى‏روند، ولى ممکن است چنین مصداقى وجود خارجى نداشه یا در صورت وجود، قابل شناسایى نبوده و حتى در صورت شناخت ممکن است او نیز براى خود معیارهاى دیگرى در نظر داشته باشد. بر این اساس، لازم است معیارهایى را که در مرحله قبل معین کرده‏ایم، اولویت‏بندى کنیم. برخى معیارها از تأثیر بیشترى در زندگى زناشویى برخوردارند و تأثیر آنها تا آخر زندگى مشترک ادامه یافته و حتى به زندگى در جهان دیگر نیز کشیده مى‏شود. گروه دیگرى از معیارها در عین آن که در زندگى همسران نقش ایفا مى‏کنند ولى از تأثیر عمیق و بادوامى برخوردار نیستند. آنچه در گزینش همسر باید مورد دقت قرار گیرد، وجود معیارهاى دسته اول در فرد مورد نظر است و در صورت عدم احراز این ویژگیها نباید به این ازدواج تن داد. ولى معیارهاى دسته دوم در عین اهمیّت، به گونه‏اى قابل اغماض بوده و مى‏توان از برخى از آنها به خاطر مصالح مهم‏تر صرف‏نظر کرد. این تفکیک و اولویت‏بندى معیارهاى انتخاب همسر در متون دینى مورد توجه قرار گرفته و در جایى که یک معیار اهمّ با معیار مهمّ در تقابل باشد، جانب معیار اهمّ گرفته شده است. به عنوان مثال در سوره بقره آیه ۲۲۱ خداوند متعال به مقایسه ایمان و زیبایى به عنوان دو معیار انتخاب همسر پرداخته، اولویت اوّل را به شاخص ایمان داده و زیبایى را در درجه بعد مورد توجه قرار داده است.
گل بی خار؟!
این توقع غیرعاقلانه است که انسان به دنبال همسری بی‏عیب و کامل برای خود باشد. عبدالرحمان جامی در حکایتی می‏گوید: “روزی طاووسی و زاغی به هم رسیدند و توانستند زشتی‏ها و زیبایی‏های یکدیگر را ببینند. طاووس به زاغ گفت: این کفش‏های قرمز که پای توست، سزاوار تن‏پوش رنگارنگ و زیبای من است، نه این کفش‏های سیاه ناموزون. زاغ گفت: بلکه پوشش تو متناسب با کفش قرمز من است و ما اشتباها لباس همدیگر را پوشیده‏ایم. لاک‏پشتی که سر در لاک خود فرو برده و گفت‏وگوی این دو را شنیده بود، سر از لاک درآورد و گفت: “ای دوستان، این بحث بیهوده را پایان دهید؛ زیرا خدا همه چیز را به یک نفر نداده است و همه آرزوها را برای یک شخص مهیا نکرده است. خداوند به هر کس چیزی بخشیده که تنها ویژه اوست، هرکس باید به آنچه خداوند به او بخشیده است، خشنود باشد.” آرزوی هر مرد و زنی است که همسر ایده‏آلی پیدا کند که از همه زشتی‏ها و نقص‏ها به دور باشد و نقطه ضعفی نداشته باشد. گمان نمی‏رود در دنیا چنین همسری پیدا شود که صددرصد کامل و بی‏عیب باشد. این نکته را تمام پسران و دخترانی که می‏خواهند ازدواج کنند باید در نظر بگیرند که بسیار دشوار است همسر زندگی صددرصد بر وفق تمایلات و آرزوهای شخص باشد و جامع جمیع خوبی‏ها از آب درآید و اصلاً آنچه مهم است، این نیست، بلکه مهم آن است که عشق و علاقه واقعی میان دو نفرباشد.