حقوق پدر و مادر و وظایف فرزندان‏

آدمی را سفارش کردیم که به پدر و مادرش نیکی کند.۳۵۱برخی از حقوق پدر و مادر و وظایف فرزند عبارتند از:حدود اطاعت از پدر و مادر
۱. اطاعت پدر و مادر تا چه حد بر فرزند لازم است، و آیا اجداد و جدّات هم حکم پدر و مادر را دارند؟
باسمه تعالی؛ در اموری که انجام آن موجب ناراحتی آنهاست، از حیث شفقت پدر و مادری اطاعت شود و فرقی بین پدر و مادرو اجداد نیست.۳۵۲
ولایت پدر
۲. ولایت مرد در خانواده از نظر شرع مقدس چه چیزهایی است؟
باسمه تعالی؛ ولایت پدر بر اولادش می‏باشد تا حد بلوغ و رشد، و در ازدواجِ دختر باکره، اجازه پدر معتبر است.۳۵۳
۳. سفری که اسباب اذیت پدر و مادر باشد حرام است، و انسان باید در آن سفر نماز را تمام بخواند و روزه را هم بگیرد.۳۵۴
۴. روزه مستحبی‏اولاد اگر اسباب اذیت پدر ومادر یا جد شود جایز نیست، بلکه اگر اسباب‏اذیت آنان نشود، ولی او را از گرفتن روزه مستحبی جلوگیری کنند، احتیاط واجب آن است که روزه نگیرد.۳۵۵
۵. اگر پسر بدون‏اجازه پدر روزه‏مستحبی‏بگیرد و دربین روز پدر، اورا نهی‏کند، بایدافطار نماید.۳۵۶
۶. اگر فرزند بدون اجازه پدر قسم بخورد، قسم او بعید نیست صحیح باشد، لکن نباید احتیاط را ترک کنند.۳۵۷
۷. اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگیری کند، قسم او صحیح نیست.۳۵۸
۸. هرگاه فرزندی نذری کند – اگر چه بدون اجازه پدر هم باشد – باید به آن نذر عمل نماید.۳۵۹
۹. بنابر احتیاط هنگامی که پدر در کنار همسرش است، فرزند نباید بر پدر وارد شود، مگر اینکه اجازه بگیرد.۳۶۰لزوم احترام به پدر و مادر
۱۰. این جانب پدری دارم که خوش اخلاق نیست و مغرور و خودپرور می‏باشد، در حق خانواده خود ظلم روا می‏دارد و من از وقتی که به تکلیف رسیده‏ام در حال مبارزه با پدرم هستم، اگر جوابش را همان موقع در حضور دیگران بدهم که کار نادرست و ناشایست انجام داده‏ام، و اگر تنها با پدرم صحبت نمایم حرفم را قبول نمی‏کند و می‏گوید در مقابل پدرت درشتی نکن، خلاصه نمی‏دانم چه کنم؟ آیا شما صلاح می‏دانید که من این صحبتها را بنمایم یا نه؟
باسمه تعالی؛ حفظ احترام والدین و مراعات ادب در صحبت با آنان لازم است، و در مواردِ لزومِ امر به معروف و نهی از منکر، اگر مأیوس از تأثیر باشید تکلیف ساقط است.۳۶۱انجام مستحبات و آزرده نشدن پدر و مادر
۱۱. آیا برای فرزند (دختر یا پسر) در انجام مستحبات و شرکت در مراسم و شعائر اسلامی رضایت والدین شرط است؟
باسمه تعالی؛ رضایت والدین در امور مذکور لازم نیست، ولی نباید موجب اذیت آنها شوند.۳۶۲
پاسدار شدن دختران‏
۱۲. دختری هستم که علاقه دارم به‏خاطر خدمت به‏انقلاب در سپاه پاسداران وارد شوم ولی پدرم موافقت نمی‏کند. خواهشمندم حکم شرعی را بیان فرمایید؟
باسمه تعالی؛ پاسدار شدن خواهران هم با مراعات وظایف شرعیه مانع ندارد، ولی شما مراعات رضایت پدرتان را بکنید.۳۶۳
رفتن دختران به مسجد
۱۳. دختر جوانی هستم که همسایه مسجد می‏باشم، با توجه به مسأله ۸۹۴ رساله و با توجه به رهنمودهایی که در مورد حفظ مساجد فرموده‏اید، خواهشمند است بفرمایید که تا چه حد، رفتن یک دختر به مسجد جایز است؟
باسمه تعالی؛ حدی ندارد و با رضایت ولیّ خود عمل کنید.۳۶۴
ارتباط با پدر و مادر مخالف اسلام و انقلاب‏
۱۴. اگر پدر یا مادر نسبت به اسلام و مقدسات آن مخالف باشند، ارتباط فرزند با آنها باید چگونه باشد؟
باسمه تعالی؛ قطع رَحِم‏۳۶۵ نکنند و با احترام در ارشاد و راهنمایی آنان کوشش نمایند.۳۶۶
۱۵. فرزند پدری هستم که هیچ‏گونه اعتقادی به خدا و پیغمبر و معاد ندارد و مسلماً نماز هم نمی‏خواند، بلکه در مواردی توهین به آستان قدس خدا و پیامبر می‏کند و با انقلاب فوق‏العاده بد است. اخلاق خانوادگی او – به خاطر اینکه مادرم و خواهرم و برادرانم همه معتقد به مبانی مذهبی هستند – فوق‏العاده تند و به دور از عواطف پدری است. من تا آنجا که توانستم با محبت و رفتار ملایم با پدرم صحبت کرده و او را از روشی که در مقابل خدا و پیامبر و در مقابل خانواده پیش گرفته است، نهی کرده‏ام، اما محبت و طبع ملایم هم در او کارگر نیست و اکنون وضع خانواده آشفته و هر روز دعوا و ناسزاگویی از طرف پدرم در خانواده شدیدتر شده و من هم با پدرم دعوا کرده و از او قهر نموده‏ام. البته متذکر می‏شوم که من ازدواج کرده و در منزل همسرم زندگی می‏کنم و شوهرم گفته است که راضی نیستم دیگر به خانه پدر و مادرت بروی. حال از امام عزیز می‏خواهم تکلیف این جانب را نسبت به پدرم که کافر به همه چیز است روشن کند؟
باسمه تعالی؛ از قطع رحم اجتناب کنید و حتی المقدور در هدایت او کوشش نمایید.۳۶۷
۱۶. آیا انسان می‏تواند از نظر شرعی با خویشاوندانی که بی‏تقوا و بی‏نماز و ضدانقلابند از قبیل پدر، مادر، خواهر و غیره قطع رحم نماید؟
باسمه تعالی؛ قطع رحم جایز نیست، ولی باید آنها را با مراعات موازین، امر به معروف و نهی از منکر نمایید.۳۶۸
۱۷. اگر ارحام انسان مرتکب فسق علنی شوند به طوری که معاشرت با آنها انسان را نیز در معرض گناه قرار دهد، آیا باز هم معاشرت با آنان واجب است؟
باسمه تعالی؛ باید سعی کند در گناه واقع نشود، بلکه آنان را ارشاد نماید.۳۶۹
نکته‏
امام باقر(ع) می‏فرمایند که پیامبر خدا۶ فرمودند:
خیری که بسیار زود ثواب داده می‏شود صله رحم است.۳۷۰
——————————————————————————–
.
.
.۳۵۱ سوره احقاف (۴۶): آیه ۱۵.
.۳۵۲ توضیح المسائل، بخش استفتائات، ص ۴۳۲، س ۸۵.
.۳۵۳ دفتر امام خمینی: بخش استفتا.
.۳۵۴ توضیح المسائل، م ۱۲۹۵.
.۳۵۵ توضیح المسائل، م ۱۷۴۱.
.۳۵۶ توضیح المسائل، م ۱۷۴۲.
.۳۵۷ توضیح المسائل، م ۲۶۷۳.
.۳۵۸ توضیح المسائل، م ۲۶۷۲.
.۳۵۹ توضیح المسائل، م ۲۶۴۶.
.۳۶۰ العروْ الوثقی، ج ۲، ص ۸۰۵، م ۴۳.
.۳۶۱ استفتاآت، ج ۱، ص ۴۸۸، س ۲۰.
.۳۶۲ استفتا.
.۳۶۳ استفتاآت، ج ۱، ص ۵۰۳، س ۳۷.
.۳۶۴ استفتاآت، ج ۱، ص ۲۷۵، س ۴۷۰.
.۳۶۵ قطع ارتباط خانوادگی و خویشاوندی.
.۳۶۶ استفتا.
.۳۶۷ استفتاآت، ج ۱، ص ۴۸۹، س ۲۱.
.۳۶۸ استفتاآت، ج ۱، ص ۴۸۸، س ۱۸.
.۳۶۹ استفتاآت، ج ۱، ص ۴۸۸، س ۱۹.
.۳۷۰ وسائل‏الشیعْ، ج‏۱۵، ص‏۲۴۵.