همه ما به‌نوعی از برقراری عدالت و نبود ظلم و فساد خوشمان می‌آید، اما از طرفی میل و کشش درونی مرموزی برای اینکه بر دیگران برتری پیدا کنیم و دارایی‌هایمان را توسعه دهیم، ما را به فساد متمایل می‌کند؛ مدتی قبل در کنار خیابان با فردی که از فساد در جامعه به‌شدت عصبانی بود صحبت می‌کردم، او درحالی‌که فساد اقتصادی کشور را به‌نقد می‌کشید، با عبور یک ماشین لوکس، قند در دلش آب شد و گفت: خدایا یکی از این ماشین‌ها را قسمت ما کن!
گویا نقدهای ما به فسادهای جامعه پا فراتر از دنیای کلمات نمی‌گذارد و در عمل فقط از اینکه امکانات مادی در اختیار عده‌ای دیگر است و ما از آن‌ها محروم هستیم ناراحتیم.
برای همین روحیه بشری است که خداوند فرموده: «لَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ اگر خداوند، بعضی از مردم را به وسیله بعضی دیگر دفع نمی‌کرد، زمین را فساد فرامی‌گرفت.»[۱] در حقیقت آیه این نکته را متذکر می‌شود که حیات نظم و عدالت جهان به مو می‌رسد، اما به لطف خداوند پاره نمی‌شود.
کدام طرف ایستاده‌ایم؟
ما باید تکلیف خودمان را مشخص کنیم و بدانیم که در کدام طرف ایستاده‌ایم؛ یا باید با سکوتمان از جبهه ظلم و فساد حمایت کنیم و یا باید در مقابل مفسدین اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بایستیم و برای برقراری عدالت تلاش کنیم. به تعبیر رهبری با «دزد دزد» گفتن، دزد از دزدی دست برنمی‌دارد؛ باید رفت، وارد میدان مبارزه شد. مردم باید از مسئولانشان مقابله‌ى با ظلم، ظالم و مفسد را بخواهند و این برائت نباید فقط جنبه زبانی داشته باشد، بلکه در عمل خلاف شیوه مفسدین باید رفتار کنند.
اما ازآنجاکه «بیشتر مردم، هرچند اصرار داشته باشی، ایمان نمی‌آورند!»[۲] و بیشتر به سمت تمایلات نفسانی خود کشیده می‌شوند، باید برخی افراد در قالب نهادهای برقراری امنیت و مبارزه با فساد وجود داشته باشند تا جامعه به تعادل برسد و فساد جامعه را پر نکند.
با توجه به این آیه، چون خداوند به‌وسیله خود انسان‌ها جلوی فساد را می‌گیرد، می‌توان گفت نهادهایی مثل قوه قضاییه و قضات عادل و باتقوا، نیروهای نظامی و انتظامی، نهادهای امنیتی و … وسیله‌های خداوند برای انتشار عدالت در جوامع هستند.
همچنین وقتی روزی دشمنان اسلام، با تقویت گروه‌های تکفیری، داعش را در منطقه ایجاد کردند، تا فساد کنند و کشورهای منطقه را به آشوب بکشند، افرادی با گذشتن از مال، همسر و فرزند خود به جنگ با مفسدان و ظالمان رفتند و وسیله خداوند شدند برای اینکه توطئه دشمنان خنثی شود. اگر این جوانان نبودند بی شک آتش این فساد دامن همه کشورهای جهان را می‌گرفت.
اگر اولیاء خدا نبودند
ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که خداوند همان‌گونه که به‌وسیله گروه‌هایی نظیر آنچه در بالا اشاره شد راه انتشار فساد را سد می‌کند، به برکت وجود اولیائش نیز فساد را از انسان‌های دیگر دور می‌سازد.
پیامبر(ص) فرموده است: «خداوند به‌وجود یک مسلمان نیکوکار، بلا را از صد هزار خانه‌ای که در همسایگی او هستند، دور می‌کند. سپس تلاوت کردند: وَ لَوْ لا دَفْعُ اللهِ النَّاسَ.»[۳]
امام علی(ع) نیز فرمودند: «به سبب وجود افراد نیکوکار [در یک جامعه]، خداوند [عذاب و] هلاکت را [از همه و] از ستمکاران [آن جامعه] دور می‌کند.»[۴]پی‌نوشت:
[۱] سوره بقره، آیه ۲۵۱
[۲] سوره یوسف، آیه ۱۰۳
[۳] تفسیر نورالثقلین، ج۲، ص۲۷۸
[۴] مجمع البیان، ۲/۶۲۱
