مهریه لازمه ی ازدواج

ازدواج یکی از پدیده های فوق العاده ایست که تاثیر شگرفی از خود در وضعیت اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی جامعه می گذارد به نحوی که دولتها این امر را به طرق مختلف در برنامه های خود تمرکز می دهند، اتفاق این پدیده ی اجتماعی که قدمت آن به اندازه ی بشریت است نیاز مبرم به وجود زمینه های فردی و اجتماعی دارد اما بعضی وقتها علیرغم تجمع شرایط مختلف، موانعی باعث شکل گیری یک ازدواج می شود با خواندن این مقدمه کوتاه در خصوص ازدواج، حتما بارها این جمله ی معروف ((مهریه را کی داده، کی گرفته)) را شنیده اید و شاید هم آن را در مراسم خواستگاری و رایزنی برای ازدواج به کار برده باشید اما راستی مهریه چیست که آن را قرار نیست کسی بگیرد.مهریه یک وسیله ی الزامی برای تحقق ازدواج است و اصولا یک کلمه ی عربی و به معنای صداق و فریضه می باشد این عنوان برای اولین بار در دین مبین اسلام در قرآن کریم (آیه ی ۴ سوره ی نساء، آیه ی ۲۳۷ سوره ی بقره، نسا آیه ی ۲۴ و…) ذکر گردیده که در خصوص ضرورت وجود مهریه در عقد نکاح بحث می کند اما در ارتباط با جزئیات و کمیت و کیفیت آن فقه امامیه (که نقش قواعد و احکام حقوقی تشیع را ایفا می کند) به تفصیل صحبت می کند یکی از احکامی  که در خصوص میزان مهریه صادر شده و حتی به سابقه ی فتوا ( الانتصار- سید مرتضی) نیز رسیده است تعیین مهریه تا میزان مهرالسنه یعنی مهریه ی همسران پیامبر اکرم می باشد.
( تحریرالوسیله جلد دوصفحه ۲۹۷ – شرح لمعه جلد دو صفحه ۹۸- وسایل شیعه باب ۴ از ابواب مهور- جواهرالکلام جلد ۳ صفحه ۴۷)
تا اینجای کار مشخص شد که در سابقه ی دینی و فقهی ما سقفی برای مهریه تعیین گردیده و حتی تعیین بالاتر از آن مکروه و ناپسند خوانده شده است اما مهریه از لحاظ حقوقی چیزی ست که برای زن قرار داده می شود که این استقرار هیچگاه نقش ((عوض)) در معاملات را بازی نمی کند به نحوی که می توان آن را پس از ازدواج نیز بر عهده ی  شوهر قرار داد.
اما این تعاریف با عرف حاضر در جامعه فاصله فراوانی دارد، در حال حاضر در جامعه ی کنونی ما با تکثر فرهنگ تعیین مهریه های فوق ا لعاده نهاد ازدواج آرام آرام رنگ و بوی معاملات به خود می گیرد.
هر چند نهاد مهریه در حقوق ایران مبتنی بر سنت و مذهب است و در حقوق غرب وجود خارجی ندارد اما
این وضعیت بحرانی در خصوص تزاید میزان مهریه های مقرر شده علاوه بر این که در راستای احترام و
ارزش گذاری برای زن نیست بلکه با شان و جایگاه والای زن در اسلام در تعارض شدید است به نوعی که
شرایط حاضر در جامعه به تعبیر برخی از حقوق دانان غربی مهریه را تبدیل به بهای ازدواج زن دانسته اند در صورتی که این موضوع از هدف شارع مقدس و قانون گذار خارج می باشد.
به هر حال وجود مهریه های سنگین باعث طرد آرامش و امنیت در خانواده خواهد شد و در برخی اوقات باعث سوء استفاده از این امتیاز زنانه است.
اما هشتم دی ماه هشتاد و سه طرحی ۱۶ ماده ای با امضای ۳۸ نماینده ی با قید یک فوریت تقدیم مجلس شد
نطق اساسی طرح، تشکیل کمیته ی سامان ازدواج می باشد در هدف طرح ایجاد بستری مناسب برای تقویت نهاد ازدواج در جامعه آمده، کمیته ی سامان ازدواج موظف شده که برای ازدواج دختران بر اساس مناطق سکونتی سقف تعیین کند و این سقف نسبی و متفاوت است.
اصولا این تاسیس جدید – اگر تصویب شود- دارای سابقه ای چون نفقه در حقوق ایران می باشد. برخی تعیین سقف مهریه را تحقیر دختران می دانند اما این ادعا با هدف و ایده ی والای تحکیم وتشیید مبانی خانواده مغایرت دارد و در تعارض با این اصل، هدف این ادعا از بین رفته و فدا می شود.
در نقد این طرح آمده ، که مهریه ازدواج اسا سا بر طبق آداب و رسوم خانواده ها تعیین می شود و تعیین منطقه ای آن نمی تواند منطقی باشد اما باید گفت که با مدرنیته شدن زندگی و حیات بشری، آداب و سنن جای خود را به یکسری معادلات داده است و دیگر رسم و رسوم در ازدواج نقش موثری ندارد.قطعا تداوم یک زندگی و تحکیم پایه های آن نیاز به یک توافق و تفاهم معنوی دارد که باید در اثنای زندگی بین زن و شوهر برقرار شود اما اینکه به جای این اشتراک عقیده نسبت به روان زندگی مهریه ای سنگین تعیین می شود تا شاید تضمینی برای پایبندی شوهر به زن و زندگی اش باشد رویه ای غلط و خود خواهانه است و باعث تزلزل و تخریب درونی خانواده خواهد گردید هرچند باید آمار بالای محبوسین عدم پرداخت مهریه را نیز به آثار سومهریه بالا اضافه نمود اما با تعیین سقف مهریه یا محدودیت برای تعیین مهریه های سنگین بازگشت آرامش به خانواده ها و ایجاد بسترهای مناسب انگیزشی برای ازدواج میسر ترخواهدشد