سومین دندان آسیا را دندان عقل می گویند. از انجاییکه این دندان حدوداً در ۱۷ سالگی و همزمانی آن با بلوغ عقلی است، به همین علت آن را دندان عقل نام داده اند. چهار دندان عقل در ۲ فک هر انسان وجود دارد که در واقع آخرین دندان ها در قوس فکی هستند.
این دندان ممکن است در برخی افراد رشد نکند. زیرا جوانه‌های دندان عقل در بعضی افراد در زمان جنینی تشکیل نمی‌شود.
به دلایلی، مانند: ارثی، بیماری‌های دوران کودکی، کم خونی و راشیتیسم، عدم هماهنگی رشد استخوان فک با اندازه دندان‌ها دندان عقل در داخل فک، نهفته می‌مانند؛ اگر قسمتی از تاج دندان عقل به طور ناقص در دهان ظاهر شود، در این صورت به آن دندان عقل، نیمه نهفته گفته می‌شود.
اگر فک برای دندان عقل جا نداشته باشد یا پوسیدگی ایجاد شده باشد و ترمیم به نفع دندان نباشد، دندان جراحی یا کشیده می‌شود.
از آنجا که دندان عقل دیرتر درمی‌آید، با زاویه خارج شده یا دچار پوسیدگی می‌شود و معمولا در فک، جایی برای رویش آن وجود نداشته و نقش زیادی هم در جویدن ندارد، لازم است از حفره دهان خارج شود.
در این موارد، دندان عقل باید از طریق جراحی خارج شود:
ایجاد عفونت لثه پوشاننده روی دندان
ایجاد پوسیدگی برای دندان جلویی
بر هم زدن نظم دندان قدامی و روی هم آوردن آنها
ایجاد مسیر بد برای کارهای پروتزی
روش کشیدن دندان عقل چگونه است؟
بعد از تزریق بی‌حسی، در صورتی که دندان عقل کاملاً رویش یافته باشد و تاج دندان به طور کامل مشخص باشد، روش درآوردن آن مانند سایر دندان ها است. ولی دندانهای نهفته و نیمه نهفته را به روش جراحی از دهان خارج می‌کنند. کشیدن دندان عقل در سنین نوجوانی راحت‌تر انجام می‌شود؛ چون استخوان اطراف دندان ضخامت و استحکام کمتری دارد.
آمادگی برای جراحی:
ممکن است مجبور شوید چند روزی از محل کار خود یا مدرسه مرخصی بگیرید تا زمان کافی برای استراحت داشته باشید. قبل از جراحی به اندازه کافی خواب و استراحت داشته باشید آرامش خودرا حفظ کنید و در صورتی که اضطراب دارید پس از مشورت با جراح ـ قبل از جراحی از قرص های آرام بخش استفاده کنید.
آمادگی لازم جهت انجام یک جراحی نیم ساعته را داشته باشید اگر دندان شما رویش یافته باشد بدون ایجاد برش جراحی روی لثه کشیده می شود. در صورتی که دندان شما نهفته با نیمه نهفته باشد ، برش لثه لازم خواهد بود. سپس جراح ، استخوان فک را برداشته و گاهی دندان را هم تکه تکه می کند تا به آسانی خارج شود. برای به هم رساندن لبه های برش از بخیه استفاده می شود.
بعد از جراحی:
جراح نسخه ای برای تسکین درد و در صورت لزوم آنتی بیوتیک و دستوراتی برای بهبودی در خانه به شما خواهد داد. در طی چند روز بعد فعالیت خود را محدود کنید و بیش تر به استراحت بپردازید تا روند بهبود تسریع شود. بعد از جراحی حفره ای در محل جراحی باقی می ماند که نیاز به تمیز کردن دارد تا زمان ترمیم کامل این حفره ممکن است شما احساس ناخوشایندی در دهان خود داشته باشید.
بعد کشیدن دندان عقل:
از یک بسته یخ بر روی صورت خود برای جلوگیری از تورم و یا تغییر رنگ پوست استفاده کنید.
از گرمای مرطوب برای فک دردناک خود استفاده بکنید.
دهان خود را به آرامی باز و بسته کنید تا فک تان تمرین کند.
غذاهای نرم مثل پاستا، برنج و یا سوپ بخورید.
مقدار زیادی مایعات بنوشید.
مسواک زدن دندان هایتان از روز دوم شروع کنید.
داروهایی که پزشک شما برای تسکین درد یا تورم تجویز می کند را حتما بخورید.
اگر تب دارید یا اگر درد یا ورم شما بهبود نیافت،با پزشک خود تماس بگیرید.
چیزی را میک نزنید چون می تواند لخته خون را بکند.
دهانتان را خشن آبکشی نکنید ممکن است پزشک شما شستشو را به آرامی با آب شور پیشنهاد کند.
خوراکی های سفت، ترد و یا چسبناک نخورید که ممکن است زخم های شما را خراش دهد.
سیگار نکشید سیگار کشیدن می تواند التیام شما را کند کند.
عوارض کشیدن دندان عقل
از جمله عوارض شایع در کشیدن دندان عقل می‌توان به خونریزی‌های شدید، آسیب به اعصاب و مهم تر از همه نفوذ به سینوس ماگزیلا اشاره کرد.
سینوس ماگزیلا حفره ی بزرگی است که در بالای دندان عقل فک بالا قرار دارد و گاهی ممکن است با کشیدن دندان، حفره‌ای به قطر ۱ میلیمتر تا حدود ۱ سانتیمتر در محل کشیدن ایجاد شود که اگر قطر آن کمتر از ۲ میلیمتر باشد خود به خود ترمیم می‌شود، ولی اگر قطر آن بیشتر بود، نیاز است پزشک متخصص لثه یا فک و صورت از طریق تکنیک Flap آن را ترمیم کند.
موکول نمودن خارج کردن دندانهای عقل به سنین سالمندی
ممکن است مشکلات ذیل را به همراه داشته باشد:
با افزایش سن ریشه‌ها قطورتر شده و ممکن است کشیدن دندان را سخت تر کند.
التیام ضعیف تر بعد از کشیدن دندان به دلیل عدم انعطاف کافی استخوان فک و روند کند ترمیم استخوان و مخاط
پوسیدگی دندانهای مجاور
احتمال فک جوش شدن دندان
احتمال شکسته شدن استخوان در افراد پیر در حین جراحی و درآوردن دندان
کاهش تحمل بیمار به دلیل شرایط سنی و درمانهای پزشکی از قبیل مصرف داروهای قلبی ، ریوی و غیرو.
