ازدواج از جمله دستور‌های الهی در دین اسلام است، که بر هر زن و مرد مسلمان واجب شده و می‌توانند با در نظر گرفتن زوجی مناسب و براساس معیار‌های اسلامی برای خود برگزیدند. امر ازدواج و تحقق آن در جامعه باید برای همه افراد یکسان باشد، چرا که این امر یک ضرورت حیاتی است و برای رسیدن به آرامش درونی و اکمال دین در هر جامعه ضروری و مهم است. تا با چشم پوشی از تشریفات و ورود به دیگر فرهنگ ها، بتوانیم زندگی مشترک را با پایه ریزی اسلامی بنا کنیم.
متاسفانه امروزه، با غربی نگری در فرهنگی غلط، زندگی مجردی، تجمل گرایی، دوستی‌های ناپایدار و همچنین ازدواج‌های موقت را بدون آنکه همخوانی با فرهنگ ایرانی-اسلامی داشته باشد، در جامعه به خصوص در بین نسل جدید باب شده است. درحالی که نوع سبک زندگی پیامبران و امامان معصوم (ع) را می‌توانیم بهترین الگوی زندگی قرار بدهیم.
خداوند در سوره نور آیه ۳۲ می‌فرمایند: «مردان بی زن و زنان بی شوهر، بردگان و کنیزان صالح را تزویج کنید. چنانچه آنان فقیر باشند، خداوند از فضل خود غنی و بی نیازشان می‌سازد؛ که خداوند رحمتش وسیع و به احوال بندگان خود آگاه است.»
۱. تاثیر ازدواج
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: اذا تزوج الرجل احرز نصف دینه.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: کسی که ازدواج کند، نصف دینش را حفظ کرده است. (مستدرک الوسائل، ج. ۱۴، ص. ۱۵۴.)
۲. ازدواج در هنگام تنگدستی
قال الامام الصادق علیه السلام: من ترک التزویج مخافه الفقر فقد اساء الظن بالله-عز و جل-، ان الله- عز و جل – یقول: «ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله.» (۲)
امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس از ترس فقر ازدواج نکند نسبت به لطف خداوند بدگمان شده است. چرا که خداوند می‌فرماید: اگر آنان فقیر باشند خداوند از فضل و کرم خود بی نیازشان می‌کند. (من لا یحضره الفقیه، ج. ۳، ص. ۲۵۱)
۳. ازدواج رحمت است
قال النبی صلی الله علیه و آله و سلم: یفتح ابواب السماء بالرحمه فی اربع مواضع: عند نزول المطر، و عند نظر الولد فی وجه الوالدین، و عند فتح باب الکعبه، و عند النکاح.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: در‌های رحمت آسمانی در چهار وقت گشوده می‌شود: موقع بارش باران، زمانی که فرزند به چهره پدر و مادرش می‌نگرد، هنگام گشوده شدن در کعبه، هنگام برپایی مراسم عقد و عروسی. (بحار الانوار، ج. ۱۰۳، ص. ۲۲۱)
۴. آفات بی همسری
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: اکثر اهل النار العزاب.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: بیشترین اهل جهنم انسان‌های بی همسر هستند. (من لا یحضره الفقیه، ج. ۳، ص. ۲۵۱)
۵. تلاش در ازدواج بی همسران
عن الصادق علیه السلام قال: من زوج اعزبا کان ممن ینظر الله- عز و جل-الیه یوم القیامه.
امام صادق علیه السلام فرمود: کسی که مجردی را تزویج کند و امکان ازدواج او را فراهم نماید از کسانی است که در قیامت خداوند به آنان نظر لطف می‌کند. (وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۴۵)
۶. در سایه عرش
قال موسی بن جعفر علیه السلام: ثلاثه یستظلون یظل عرش الله یوم القیامه، یوم لا ظل الا ظله: رجل زوج اخاه المسلم او اخدمه او کتم له سرا.
امام کاظم علیه السلام فرمود: سه دسته در روز قیامت، روزی که سایه و پناهی جزء سایه خداوند نیست، در سایه و پناه خدا هستند: مردی که زمینه ازدواج برادر مسلمانش را آماده نماید، مردی که (به برادر مسلمانش خدمت کند، کسی که سر برادر مسلمانش را بپوشاند. (وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۴۶)
۷. منظور نظر حق
قال الامام الصادق علیه السلام: اربعه ینظر الله الیهم یوم القیامه: من اقال نادما او اغاث لهفان او اعتق نسمه او زوج عزبا.امام صادق علیه السلام فرمود: چهار کس در قیامت مورد نظر پروردگارند: آنکه، چون طرف معامله پشیمان شود، معامله را برگرداند، کسی که غم از دلی برگیرد، کسی که برده‌ای را آزاد کند، کسی که بی همسران را به ازدواج درآورد. (وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۴۶)
۸. بهترین وساطت
قال امیرالمؤمنین علی علیه السلام: افضل الشفاعات ان تشفع بین اثنین فی نکاح یجمع الله بینهما.
حضرت علی علیه السلام فرمود: از بهترین شفاعتها، شفاعت بین دو نفر در امر ازدواج است تا اینکه خداوند آنان را مجذوب یکدیگر گرداند. (تهذیب، ج. ۷، ص. ۴۰۵، وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۴۵)
۹. ازدواج با دینداران
عن النبی صلی الله علیه و آله و سلم قال: من تزوج امراه لمال‌ها وکله الله الیه، و من تزوج‌ها لجمال‌ها رای فی‌ها ما یکره، و من تزوج‌ها لدین‌ها جمع الله له ذلک.
از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است: هر که با زنی به خاطر مالش ازدواج کند، خداوند او را به مال وی واگذار می‌کند، و هر که با او به خاطر جمال و زیبائی اش ازدواج نماید، در او چیزی را که خوشایند او نیست، خواهد دید، و هر که با وی به خاطر دینش ازدواج کند، خداوند تمامی این مزایا را برای او جمع می‌کند. (وسائل الشیعه، ج. ۱۴، ص. ۳۱)
۱۰. دیدار قبل از وصلت
عن الصادق علیه السلام قال: لا باس بان ینظر الرجل الی المراه اذا اراد ان یتزوجها. ینظر الی خلف‌ها و الی وجهها.امام صادق علیه السلام فرمود: مانعی ندارد که مرد قامت و صورت زنی را که قصد ازدواج با او دارد، ببیند. (وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۸۸)
۱۱. دیدار عروس و داماد قبل از ازدواج
عن محمد بن مسلم قال: سالت ابا جعفر علیه السلام عن الرجل یرید ان یتزوج المراه، اینظر الیها؟ قال: نعم انما یشتری‌ها باغلی الثمن.
محمد بن مسلم می‌گوید: از امام باقر علیه السلام پرسیدم: مردی که می‌خواهد با زنی ازدواج کند آیا حق دارد او را ببیند؟ امام علیه السلام فرمود: آری، چون در برابر آن بهای سنگینی می‌پردازد. (وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۸۸)
۱۲. سؤال از اوصاف
قال علی علیه السلام: اذا اراد احدکم ان یتزوج فلیسال عن شعر‌ها کما یسال عن وجهها فان الشعر احد الجمالین.
حضرت علی علیه السلام فرمود: هر وقت یکی از شما، بخواهد، ازدواج کند، از اوصاف موی سر زن نیز سؤال کند همچنانکه از چگونگی رخسار او می‌پرسد. چون که موی زن یکی از دو زیبایی (مو و صورت) اوست. (من لا یحضره الفقیه، ج. ۳، ص. ۲۵۴)
۱۳. خواستگار مذهبی و خوش اخلاق
قال الامام الرضا علیه السلام: اذا خطب الیک رجل رضیت دینه و خلقه فزوجه و لا یمنعک فقره و…
امام رضا علیه السلام فرمود: هنگامی که مردی از شما خواستگاری کرد که از دین و اخلاق او راضی بودید به ازدواج با او رضایت دهید؛ و مبادا فقر او ترا از این رضایت باز دارد و… (میزان الحکمه، ج. ۴، ص. ۲۸۰)
۱۴. داماد هم شأن
قال النبی صلی الله علیه و آله و سلم: اذا جائکم الاکفاء فانکحوهن و لا تربصوا بهن الحدثان.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: وقتی که اشخاص هم شان به خواستگاری دختران شما آمدند، به آن‌ها دختر دهید و در کار آن‌ها منتظر حوادث نباشید. (نهج الفصاحه، ص. ۳۷، ح. ۱۹۳)
۱۵. عروس شایسته
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: ما استفاد امرء فائده بعد الاسلام افضل من زوجه مسلمه تسره اذا نظر الیها، تطیعه اذا امر‌ها و تحفظه اذا غاب عن‌ها فی نفس‌ها و ماله.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: پس از اسلام، هیچ نعمتی برای مرد بهتر از زن مسلمانی نیست که هر گاه به او بنگرد، مسرورش کند و هر گاه به او فرمان دهد، اطاعتش نماید و در غیاب او حافظ ناموس و مالش باشد. (من لا یحضره الفقیه، ج. ۳، ص. ۲۵۵)
۱۶. دقت در انتخاب
قال الامام الصادق علیه السلام: انما المراه قلاده فانظر ما تتقلد.
امام صادق علیه السلام فرمود: زن همانا گردنبندی است، نیک بنگر که چه گردنبندی را به گردنت آویزان می‌کنی. (وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۳۳)
۱۷. وصلت نکردن با خانواده ناشایست
عن النبی صلی الله علیه و آله و سلم قال: ایاکم و خضراء الدمن، قیل: یا رسول الله و ما خضراء الدمن؟ قال: المراه الحسناء فی منبت السوء.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: بپرهیزید از سبزه‌هایی که در مزبله می‌روید. عرض شد: یا رسول الله! سبزه‌هایی که در مزبله می‌روید چیست؟ حضرت صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: زن زیبایی که در خانواده پست و ناشایست بوجود آمده باشد. (من لا یحضره الفقیه، ج. ۳، ص. ۲۵۶، مکارم الاخلاق، ص. ۲۰۵)
۱۸. ازدواج با دوشیزگان
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: تزوجوا الابکار فانهن اعذب افوا‌ها و ارتق ارحاما و اسرع تعلما و اثبت للموده.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: با دختران باکره ازدواج کنید، زیرا که دهان آنان شیرین و رحمشان مناسب تر است و زود چیزی را یاد می‌گیرند و محبتشان پایدارتر است. (بحار الانوار، ج. ۱۰۳، ص. ۲۳۷)
۱۹. رضایت داماد
سئل عن الصادق علیه السلام: انی ارید ان اتزوج امراه و ان ابوی اراد … ا. قال: تزوج التی هویت ودع التی هوی ابواک.
کسی از امام صادق علیه السلام سؤال کرد: من می‌خواهم با زنی ازدواج کنم، ولی پدر و مادرم مایلند با دیگری ازدواج کنم.
امام علیه السلام فرمود: با زنی که خودت مایل هستی ازدواج کن، و زنی را که پدر و مادرت [بدون رضایت تو]انتخاب کرده اند، رها کن. (تهذیب، الاحکام، ج. ۷، ص. ۳۹۲)
۲۰. سهولت خواستگاری
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: ان من یمن المراه تیسیر خطبتها.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: از نشانه‌های برکت زن آن است که خواستگاریش بی تکلف و آسان انجام گیرد. (کنز العمال، ج. ۱۶، ص. ۳۲۲، ح. ۴۴۷۲۱)
۲۱. آداب خواستگاری
قال النبی صلی الله علیه و آله و سلم: لا یخطب احدکم علی خطبه اخیه.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: هیچ یک از شما زنی را که دیگری خواستگاری می‌کند، خواستگاری نکند. [تا اینکه با او ازدواج کند و یا اینکه منصرف شود. اگر منصرف شد خواستگاریش بلامانع است.] (صحیح مسلم، ج. ۲، ص. ۱۰۳۴، ح. ۵۶)
۲۲. خواستگار شرابخوار
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: شارب الخمر لا یزوج اذا خطب.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: شرابخوار اگر تقاضای ازدواج کرد قبول نکنید. (وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۷۹)
۲۳. مراسم عروسی در شب
قال الامام الرضا علیه السلام: من سنته [رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم]التزویج باللیل، لان الله تعالی جعل اللیل سکنا و النساء انما هن سکن.
امام رضا علیه السلام فرمود: مراسم عروسی در شب، سنت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم است، چرا که خداوند شب را مایه آرامش قرار داده و زن هم آرامش خاطر است. (وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۹۱)
۲۴. سور عروسی
قال النبی صلی الله علیه و آله و سلم: لا ولیمه الا فی خمس: عرس او خرس او عذار او وکار او رکاز.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: سور و ولیمه در پنج مورد است: ۱- عروسی ۲- تولد اولاد ۳- ختنه کردن نوزاد ۴- خریدن خانه ۵- بازگشت از سفر مکه. (من لا یحضره الفقیه، ج. ۳، ص. ۲۶۳)
۲۵. ولیمه در عروسی
قال الامام الصادق علیه السلام: ان رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم حین تزوج میمونه بنت الحارث اولم علی‌ها و اطعم الناس الحیس.
امام صادق علیه السلام فرمود: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم در هنگام تزویج «میمونه» دختر حارث ولیمه داد و با غذای معجون خرما از حاضرین پذیرایی فرمود. (فروع کافی، ج. ۵، ص. ۳۶۸.)
۲۶. طعام دادن در عروسی
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: ان من سنن المرسلین الاطعام عند التزویج.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: سور دادن و اطعام در ازدواج، از سنت پیامبران است. (فروع کافی، ج. ۵، ص. ۳۶۷)
۲۷. برترین زنان امت
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: افضل نساء امتی اصبحهن وجهان و اقلهن مهرا.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: بهترین زنان امت من زنانی هستند که خوشروتر و مهریه ایشان کمتر باشد. (من لایحضره الفقیه، ج. ۳، ص. ۲۵۲)
۲۸. کمی مهریه برکت زن
قال الامام الصادق علیه السلام: ان من برکه المراه قله مهرها.
امام صادق علیه السلام فرمود: از برکات زن کمی مهریه اوست. (من لا یحضره الفقیه، ج. ۳، ص. ۲۵۴)
۲۹. سنگینی مهریه
قال امیرالمؤمنین علی علیه السلام: لا تغالوا بمهور النساء فتکون عداوه.
حضرت علی علیه السلام فرمود: مهریه زن‌ها را سنگین نگیرید که موجب کدورت و دشمنی گردد. (وسائل الشیعه، ج. ۱۵، ص. ۱۱)
۳۰. جهیزیه بی منت
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: لو ان جمیع ما فی الارض من ذهب و فضه حملته المراه الی بیت زوجها ثم ضربت علی راس زوجها یوما من الایام، تقول: من انت؟ انما المال مالی، حبط عمل‌ها و لو کانت من اعبد الناس الا ان تتوب و ترجع و تعتذر الی زوجها.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: اگر تمام چیز‌هایی که در روی زمین از طلا و نقره وجود دارد و زن آن‌ها را به خانه شوهرش بیاورد. آنگاه یک روز از روز‌ها بر سر شوهرش منت بگذارد و بگوید تو کیستی؟ این اموال مال من است. در این صورت اجر و عمل زن از بین می‌رود اگر چه از عابدترین مردم باشد. مگر اینکه توبه کند و برگردد و از شوهرش عذرخواهی کند. (مکارم الاخلاق، باب ۸، ص. ۲۰۲)
۳۱. مهریه چیست؟
عن ابی جعفر علیه السلام قال: الصداق ما تراضیا علیه من قلیل او کثیر فهذا الصداق.
امام باقر علیه السلام فرمود: مهریه همان چیزی است که طرفین بر آن توافق می‌کنند، کم باشد یا زیاد. (فروع کافی، ج. ۵، ص. ۳۷۸)
۳۲. ندادن مهریه
عن ابی عبدالله علیه السلام قال: من امهر مهرا ثم لا ینوی قضاءه کان بمنزله السارق.
امام صادق علیه السلام فرمود: کسی که مهریه‌ای (برای زن قرار دهد) و قصدش این باشد که به او ندهد او همانند دزد است. (فروع کافی، ج. ۵، ص، ۳۸۳.)
۳۳. خانه دوست داشتنی
قال الامام الصادق علیه السلام: ان الله یحب البیت الذی هو العرس.
امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند خانه‌ای را که در آن عروسی انجام گرفته، دوست می‌دارد. (وسائل الشیعه، ج. ۲۲، ص. ۷)
۳۴. بیداری در شب عروسی
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: لا سهر الا فی ثلاث: متهجد بالقرآن، او فی طلب العلم، او عروس تهدی الی زوجها.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: شب بیداری روا نیست، مگر در سه مورد: تلاوت قرآن، تحصیل علم، بردن عروس به خانه داماد. (وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۹۲)
۳۵. بدرقه عروس
امر النبی صلی الله علیه و آله و سلم بنات عبدالمطلب و نساء المهاجرین و الانصار: ان یمضین فی صحبه فاطمه علی‌ها السلام و ان یفرحن و یرجزن و یکبرن و یحمدن و لا یقلن ما لا یرضی الله.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم امر فرمود، دختران عبدالمطلب و زنان مهاجر و انصار در شب عروسی حضرت فاطمه علی‌ها السلام به همراه او بروند و شادی کنند، شعر و سرود بخوانند، تکبیر و حمد بگویند؛ و از گفتن حرف‌هایی که خدا بدان راضی نیست، بپرهیزند. (مستدرک الوسائل، ج. ۱۴، ص. ۱۹۸)
۳۶. آب دادن زن به شوهر
قال الامام الکاظم علیه السلام: ما من امراه تسقی زوجها شربه من ماء الا کان خیرا لها من عباده سنه.
امام کاظم علیه السلام فرمود: هر زنی که به شوهرش قدری آب آشامیدنی بدهد، پاداش آن از عبادت یک ساله بالاتر است. (وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۱۷۲)
۳۷.محبت به زن
قال الامام الصادق علیه السلام: العبد کلما ازداد للنساء حبا ازداد فی الایمان فضلا.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر چه محبت مرد بر زن بیشتر گردد، بر فضیلت ایمانش افزوده می‌شود. (من لا یحضره الفقیه، ج. ۳، ص. ۲۵۱)
