ذی الحجه آخرین ماه سال هجری قمری، ماه دعا و عبادت خدا، ماه حج و از ماههای حرام است. در این ماه عبادت و یاد خدا تاثیرات عمیقی در زندگی دارد و برکت و عظمت آن به اندازه ای است که ماه ذی الحجه یکی از ماه های شریفی است که عبادت در آن و ذکر و یاد خدا اثرات عمیقی به همراه دارد. این ماه در نهایت برکت و عظمت است و هیج ایامی نزد حق تعالی محبوبتر از دهه اول آن نیست.
روزه
روز اول آن را روزه بگیرد. در «الفقیه» روایت شده است: «کسی که روز اول ذی حجه را روزه بگیرد، خداوند روزه هشتاد ماه را برای او می‌نویسد».
نماز حضرت زهرا (س)
مستحب است در روز اول نماز فاطمه زهرا علیها السّلام خوانده شود.
این نماز چهار رکعت است با یک بار «حمد» و پنجاه بار «قل هو اللّه احد» که بعد از نماز تسبیح حضرت زهرا علیها السّلام گفته می‌شود و نیز گفته می‌شود:
سُبْحانَ اللَّهِ ذِی الْعِزِّ الشّامِخِ الْمُنِیفِ، سُبْحانَ ذِی الْجَلالِ الْباذِخِ الْعَظِیمِ، سُبْحانَ ذِی الْمُلْکِ الْفاخِرِ الْقَدِیمِ، سُبْحانَ مَنْ یَری أَثَرَ النَّمْلَهِ فِی الصَّفا، سُبْحانَ مَنْ یَری وَقْعَ الطَّیْرِ فِی الْهَواءِ، سُبْحانَ مَنْ هُوَ هکَذا لا هکَذا غَیْرُهُ
اعمال دهه اول ذی‌الحجه
نماز شب‌های دهه اول
در هر شب از آن بین مغرب و عشا دو رکعت نماز بجا آور، در هر رکعت آن سوره «فاتحه الکتاب» و «اخلاص» و این آیه را بخوان:
وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثینَ لَیْلَهً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَهً وَ قالَ مُوسی لِأَخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدین.
تا در ثواب با حاجیها شریک شوی، گرچه حج نکرده باشی.
در هنگام قرائت این آیه شریفه از خود بپرس که این وعده چیست؟ حسرت و شوق خود را برای دیدار خدا افزایش داده و از خاسرین (ضررکنندگان) مباش
الّذِینَ کَذَّبُوا بِلِقَاءِ اللَّهِ حَتی إذا جاءَتْهُمُ الساعَهُ بَغْتَهً قَالُوا یَا حَسْرَتَنا عَلَی مَا فَرّطْنَا فِیها وَ هُمْ یَحْمِلُونَ أوزَارَهُمْ عَلی ظُهُوِرهِم ألا سَاءَ ما یَزِرُون .
«کسانی که دیدار خدا را انکار نمودند و آنگاه که قیامت فرا رسد، گویند: وای بر ما که آسایش و سعادت این روز را از دست دادیم. آنان بار گناهان خود را بدوش می‌کشند و چه بار بدی.»
درباره روایت پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم که در آن شوق حضرت موسی علیه السّلام به این وعده‌گاه را بیان نمودند، بیندیش آنجا که فرمودند:
«در چهل روز رفت و آمد خود بخاطر اشتیاقی که به دیدار خداوند داشت، نخورد، نیاشامید و نخوابید.»
سوم: از روز اول تا عصر روز عرفه به دنبال نماز صبح و پیش از مغرب این دعا را که شیخ مفید و سید از امام صادق (علیه‌السلام) روایت کرده‌اند بخوان:
اللّٰهُمَّ هٰذِهِ الْأَیَّامُ الَّتِی فَضَّلْتَها عَلَی الْأَیَّامِ وَشَرَّفْتَها وَ قَدْ بَلَّغْتَنِیها بِمَنِّکَ وَرَحْمَتِکَ فَأَنْزِلْ عَلَیْنا مِنْ بَرَکاتِکَ، وَأَوْسِعْ عَلَیْنا فِیها مِنْ نَعْمائِکَ.
خدایا، این روزها روزهایی است که بر سایر روزها برتری و برجستگی‌اش دادی و به مهرورزی و رحمتت مرا به آن‌ها رساندی، برکاتت را بر ما فرو فرست و از نعمت‌هایت در این روزها بر ما وسعت ده.
اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَهْدِیَنا فِیها لِسَبِیلِ الْهُدیٰ وَالْعَفافِ وَالْغِنیٰ وَالْعَمَلِ فِیها بِما تُحِبُّ وَتَرْضیٰ.
خدایا از تو می‌خواهم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و ما را در این روزها به راه هدایت و پاک‌دامنی و بی‌نیازی و عمل در آن‌ها به آنچه می‌پسندی و خشنود می‌شوی هدایت کنی،
اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا مَوْضِعَ کُلِّ شَکْویٰ، وَیَا سامِعَ کُلِّ نَجْویٰ، وَیَا شاهِدَ کُلِّ مَلَاً، وَیَا عالِمَ کُلِّ خَفِیَّهٍ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَکْشِفَ عَنَّا فِیهَا الْبَلاءَ، وَتَسْتَجِیبَ لَنا فِیهَا الدُّعاءَ، وَتُقَوِّیَنا فِیها وَتُعِینَنا وَتُوَفِّقَنا فِیها لِما تُحِبُّ رَبَّنا وَتَرْضیٰ وَعَلَیٰ مَا افْتَرَضْتَ عَلَیْنا مِنْ طاعَتِکَ وَطاعَهِ رَسُولِکَ وَأَهْلِ وِلایَتِکَ؛
خدایا از تو می‌خواهم، ای جایگاه هر شکایت و ای شنوای هر رازونیاز و ای حاضر در هر جمع و ای دانای هر نهان که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و در این روزها بلا را از ما برگردانی و دعایمان را مستجاب کنی و نیرویمان دهی و یاری‌مان کنی و به آنچه ای پروردگار ما دوست داری و خشنود می‌شوی موفّقمان بداری و بر اموری که از طاعتت و طاعت رسولت و اهل ولایتت بر ما واجب نمودی توفیقمان دهی؛
اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَهَبَ لَنا فِیهَا الرِّضا إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ، وَلَا تَحْرِمْنا خَیْرَ مَا تُنْزِلُ فِیها مِنَ السَّماءِ، وَطَهِّرْنا مِنَ الذُّنُوبِ یَا عَلّامَ الْغُیُوبِ، وَأَوْجِبْ لَنا فِیها دارَ الْخُلُودِ.
خدایا، از تو می‌خواهم ای مهربان‌ترین مهربانان که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و خشنودی خود را در این روزها به ما ارزانی داری که به یقین تو شنوای دعایی و از خیری که در این ایام از عالم بالا نازل می‌کنی ما را محروم مساز و از گناهان ما را پاک کن، ای دانای نهان‌ها و در این روزها خانه جاودان را بر ما واجب گردان.
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَلَا تَتْرُکْ لَنا فِیها ذَنْباً إِلّا غَفَرْتَهُ، وَلَا هَمّاً إِلّا فَرَّجْتَهُ، وَلَا دَیْناً إِلّا قَضَیْتَهُ، وَلَا غائِباً إِلّا أَدَّیْتَهُ، وَلَا حاجَهً مِنْ حَوائِجِ الدُّنْیا وَالْآخِرَهِ إِلّا سَهَّلْتَها وَیَسَّرْتَها، إِنَّکَ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.
خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و گناهی را برای ما باقی مگذار جز آنکه ببخشی و نه اندوهی جز آنکه برطرف کنی و نه قرضی جز آنکه بپردازی و نه غایبی جز آنکه به ما برسانی و نه حاجتی از حاجات دنیا و آخرت جز آنکه هموار و آسان کنی، به یقین تو بر هر کاری توانایی.
اللّٰهُمَّ یَا عالِمَ الْخَفِیَّاتِ، یَا راحِمَ الْعَبَراتِ، یَا مُجِیبَ الدَّعَواتِ، یَا رَبَّ الْأَرَضِینَ وَالسَّماواتِ، یَا مَنْ لَاتَتَشابَهُ عَلَیْهِ الْأَصْواتُ، صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاجْعَلْنا فِیها مِنْ عُتَقائِکَ وَطُلَقائِکَ مِنَ النَّارِ، وَ الْفائِزِینَ بِجَنَّتِکَ وَ النَّاجِینَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، وَصَلَّی اللّٰهُ عَلَیٰ سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ وَآلِهِ أَجْمَعِینَ.
خدایا ای دانای نهان، ای رحم‌کننده به اشک‌های روان، ای اجابت‌کننده دعاها، ای پروردگار زمین‌ها و آسمان‌ها، ای آنکه صداها بر او اشتباه نشود، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و ما را در این روزها از آزادشدگان و رهاشده‌های از آتش و رسیدگان به بهشت و از نجات‌یافتگان قرار ده، به مهربانی‌ات ای مهربان‌ترین مهربانان و درود خدا بر آقایمان محمّد و همه اهل‌بیتش.
چهارم: در هر روز این دهه این تهلیلات را که از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) با ثواب بسیار روایت شده بخوان؛ و اگر روزی «ده مرتبه» بخوانی بهتر است:
لَا إِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ عَدَدَ اللَّیالِی وَالدُّهُورِ، لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ عَدَدَ أَمْواجِ الْبُحُورِ، لَا إِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَ رَحْمَتُهُ خَیْرٌ مِمّا یَجْمَعُونَ، لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ عَدَدَ الشَّوْکِ وَالشَّجَرِ، لَا إِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ عَدَدَ الشَّعْرِ وَالْوَبَرِ، لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ عَدَدَ الْحَجَرِ وَالْمَدَرِ، لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ عَدَدَ لَمْحِ الْعُیُونِ، لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ فِی اللَّیْلِ إِذا عَسْعَسَ، وَالصُّبْحِ إِذا تَنَفَّسَ، لَا إِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ عَدَدَ الرِّیاحِ فِی الْبَرارِی وَالصُّخُورِ، لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ مِنَ الْیَوْمِ إِلیٰ یَوْمِ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ.
معبودی جز خدا نیست به شمار شب‌ها و روزگاران، معبودی جز خدا نیست به شمار امواج دریاها، معبودی جز خدا نیست و رحمت او از آنچه گرد می‌آورند بهتر است، معبودی جز خدا نیست، به شمار خارها و درختان، معبودی جز خدا نیست به شمار موها و کرک‌ها، معبودی جز خدا نیست به شمار سنگ‌ها و کلوخ‌ها، معبودی جز خدا نیست به شمار بهم‌خوردن پلک‌ها، معبودی جز خدا نیست در شب، چون با سیاهی‌اش پشت کند و صبح هنگامی که می‌دمد، معبودی جز خدا نیست به شمار بادها در صحراها و کوه‌ها، معبودی جز خدا نیست از امروز تا روز دمیده شدن در صور.
