مساءله ۱ – ظاهرا تغییر دادن جنس مرد به زن و جنسى زن به مرد از طریق عمل جراحى اشکال ندارد، و همچنین عمل جراحى بر روى کسیکه خنثى است تا سرانجام یا مرد شود و یا زن حرام نیست ، و آیا اگر مردى در خود تمایلاتى از سنخ تمایلات زنان احساس کند و یا اثرى از آثار زنان را در خود ببیند و یا اگر زنى در خود تمایلاتى از سنخ تمایلات مردان را احساس کند و یا اثرى از آثار مردان را در خود ببیند واجب است بر او اینکه به عمل جراحى اقدام نموده اولى خود را زن و دومى خود را مرد کند؟ و یا واجب نیست ؟ بحسب ظاهر واجب نیست ، البته این در صورتى استکه اولى حقیقتا مرد و دومى حقیقتا زن باشد و تنها هر یک بعضى از تمایلات و یا آثار جنس مخالف را در خود ببیند و از آنجا که تغییر جنسیت ممکن شده است بخواهد از جنس مخالف بشود (نه در جائیکه کسى در مرد بودن و یا زن بودن خود تردید دارد و اگر بظاهر مرد است احتمال قوى بدهد که شاید در واقع زن باشد و یا اگر زن است احتمال قوى بدهد که شاید در واقع مرد باشد که در اینصورت تغییر جنسیت ظاهریش به جنسیت واقعى بشرطیکه در مساله بعد مى آید واجب است ).
مساءله ۲ – اگر کسى را فرض کنیم که قبل از عمل جراحى یقین داشته باشد باینکه از جنس مخالف است و عمل جراحى اگر بر روى او انجام شود او را به جنس مخالف مبدل نمى کند بلکه جنسیت واقعیش را که تاکنون پنهان بوده کشف مى سازد شبهه اى نیست در اینکه واجب است مادام که عمل را انجام نداده مانند بعد از عمل آثار جنس مخالف را مترتب کند و حرام است آثار جنسى که فعلا بحسب ظاهر داردمترتب نماید، بنابراین اگر کسیکه فعلا در جنس زنان است یقین داشته باشد باینکه در واقع مرد است همه آنچه بر مردان واجب و یا حرام است بر او نیز واجب و یا حرام است ، و بعکس آن ، و اما اینکه آیا چنین کسى واجب است با عمل جراحى صورت ظاهرى خود را تغییر دهد و واقعیت خود را ظاهر کند یا نه ؟ جواب این است که واجب نیست ، مگر در فرضیکه عمل به تکالیف شرعى واقعیش و یا بعضى از آن تکالیف موقوف بر آن عمل جراحى باشد و جز با آن عمل اجتناب از محرمات الهیه ممکن نباشد که در اینصورت واجب مى شود.
مساءله ۳ – اگر مردى با زنى ازدواج کند و سپس جنسیت زن و تغییر کند ومرد شود ازدواجش از زمان تغییر باطل مى شود بر عهده اوست که اگر قبل از تغییر دخول کرده تمامى مهریه را باو بپردازد، و اما اگر دخولى صورت نداده آیا نصف مهر را باید بدهد و یا همه آنرا؟ در آن اشکال است و اشبه آنست که تمامى مهر را بپردازد، و همچنین است اگر زنى با مردى ازدواج کند و سپس جنسیت مرد تغییر پیدا کند و زن بشود ازدواج آنها از زمان دگرگونى جنسیت باطل مى شود و بر آن مرد (که فعلا زن شده ) واجب است همه مهریه را در صورت دخول و بنابر اقوى در صورت عدم دخول نیز بپردازد.
مساءله ۴ – اگر زن و شوهرى جنسیت هر دو تغییر کند زن مرد شود و مرد زن ، اگر این دگر گونى مقارن با هم نباشد حکمش همانست که در دو مساله قبل ذکر شد، اما اگر مقارن هم باشد آیا ازدواجشان باطل مى شود؟ و یا همچنان بر ازدواجشان باقى هستند هر چند که احکامشان اختلاف پیدا مى کند؟ یعنى بر مرد فعلى (که قبلا زن بود) واجب مى شود نفقه زن فعلى (که قبلا شوهر بود) اطاعت کند؟ نزدیکتر به احتیاط آنستکه عقد نکاح را تجدید کنند، و زن فعلى بامردى دیگر غیر از مردیکه قبلا زنش بود ازدواج نکند مگر با طلاقیکه با اذن هر دو واقع شود، هر چند که بعید نیست نکاحشان باقى نماند.
مساءله ۵ – اگر زنى در زمان عده تغییر جنسیت بدهد و مرد شود عده اش ساقط مى گردد، حتى اگر عده وفات باشد.
مساءله ۶ – اگر جنسیت مردى تغییر یابد و زن شود على الظاهر دیگر ولایت بر صغار خود ندارد، و در عکس مساله یعنى جائیکه جنسیت زن دگرگون شود ولایت بر صغارش را پیدا نمى کند در نتیجه ولایت آنها تنها براى جد پدرى آنهاست ، و اگر جد پدرى نداشتند ولایتشان از آن حاکم خواهد بود.
مساءله ۷ – اگر جنس هر یک از برادر و خواهر بجنس مخالف تغییر یابد انتسابشان با یکدیگر از بین نمى رود، بلکه برادر، خواهر و خواهر، برادر مى شوند، و همچنین است در تغییر جنسیت دو برادر و دو خواهر، و اگر جنسیت عمو تغییر پیدا کند و یا از عمه و در نتیجه عمو عمه و عمه عمو گردد و نیز دایى خاله و خاله دایى شود انتشابشان بیکدیگر محفوظ است ، در نتیجه اگر کسى از دنیا برود و وارثش دخترى باشد که فعلا پسر شده و پسرى باشد که فعلا دختر شده آنکه فعلا پسر است دو برابر دختر فعلى ارث مى برد، و همچنین است در سایر طبقات ارث ، لکن اشکالیکه باقى مى ماند در مسئله ارث پدر و مادر و جد وجده است که اگر پدر میت تغییر جنسیت بدهد و مادر شود او در حال حاضر نه پدر میت است و نه مادر او و همچنین این اشکال باقى است در جائیکه مادر تغییر جنسیت بدهد که مرد فعلى نه مادر طفل است و نه پدر، حال آیا براى توارث بین آندو وضع زمان تولد ملاحظه شود؟ (یعنى مرد فعلى که طفل را زائیده و هنگام تولد طفل زن بود ارث مادر از کودک ببرد) و یا توارث بین اندو بلحاظ مادر فرزندى نباشد بلکه بلحاظ این باشد که چون در ارث معیار الاقرب فالاقرب به میت و اولویت است (و مرد فعلى هر چه باشد چه مرد و چه زن اقرب بطفل است ) از این بابت ارث ببرد؟ و یا اصلا بین آندو توارثى نباشد؟ محل تردد است و اشبه ارث بردن است ، و ظاهرا اختلافشان در ارث بلحاظ حال انعقاد نطفه است ، بنابراین اگر در حال انعقاد نطفه پدر بوده دو ثلث اموال طفل را مى برد و اگر در آن حال مادر بوده یک ثلث مى برد، با این حال نزدیکتر به احتیاط مصالحه است .
مساءله ۸ – اگر جنسیت مادر دگرگون شود آیا بعد از مرد شدن باز هم با عروس خودش محرم است ؟ همانطور که پدر شوهر واقعى چنین است یا نه ؟ با اشکالیکه در مسئله است بعید نیست محرم باشد، و اگر جنسیت پدر تغییر یابد آیا در این حال که زن شده باپسرش محرم است هر چند که فعلا مادر او نیست ؟ ظاهر همین است و اگر زن پسر و باصطلاح عروس کسى مرد شود آیا باز هم بامادر شوهر سابقش محرم است ؟ با اشکالیکه در آن هست بعید نیست محرم باشد.
مساءله ۹ – همه آنچه که درباره اقرباى نسبى گفته شد در اقرباى رضاعى مانند مادر و پدر رضاعى و خواهر و برادر رضاعى و هر اقرباى دیگر نیز مى آید.
مساءله ۱۰ – آنچه که تاکنون گفته شد درباره دگرگونى واقعى جنس به جنس دیگر بود، اما اگر از طریق عمل جراحى کشف شود واقعیت شخص عمل شده که تاکنون مخفى بوده و مثلا این شخص که زن بحساب مى آمده و بعد از عمل مرد شده معلوم شود که از اول مرد بوده و به غلط تاکنون زن پنداشته مى شده ، و خلاصه کشف شود اینکه اگر تاکنون آثار زنیت بر او جارى مى شده بیجا مترتب مى شده و آندیگرى که بعد از عمل کشف شود واقعا از اول زن بوده و تاکنون آثار مردى بر او مترتب مى شده بوده در اینصورت مسئله دیگرى پیش مى آید.
