قدمگاه و یا مسجد علی بن موسی الرضا(ع)

یاقوت حموی در معجم البلدان و بغدادی در مراصد الاطلاع به نقل از مسعر بن مهلهل می نویسد:
در اهواز چند رود جاری است، از جمله رود ششتر (شوشتر) است که به وادی عظیمی می رود و در وادی پلی بر روی آن بسته اند و بر روی پل مسجد وسیعی ساخته اند… در این وادی، شادروان محکمی از سنگ ساخته شده، به اندازه مخصوصی که آب را به قاعده به چند بخش تقسیم می کند. و روبروی شادروان، مسجد علی بن موسی الرضاعلیه السلام است که وقتی حضرت از مدینه به خراسان تشریف می بردند، ساختند.
( مرآت البلدان، ۱۳۲/۱. )
گزارشی نیز از مقدسی در احسن التقاسیم (تألیف ۵علیه السلام ۳) وجود دارد و در آن اشاره به یک پل و مسجد و شادروان دارد که در میان رودخانه دجیل (کارون) قرار داشت. این پل توسط امیر عضد الدوله ویران و از نو بنا شد و بنا به ( جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ص ۲۵۴. )
گفته مقدسی مسجد، مشرف بر رودخانه است.
( جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ص ۲۵۲ و ۲۵۴. )
امروزه در شمال غرب شهر شوشتر بقایایی از این پل مانده است. این پل را پل شادروان شوشتر، پل شادروان شاپوری و یا شادروان قیصری هم می نامند. بنای شادروان را به دوران قبل از اسلام در زمان شاهپور أوّل نسبت می دهند و در این باره روایتهای افسانه ای نیز نقل شده است که چون شاهپور «والرین» قیصر روم را در جنگ اسیر ساخت او را به ساختن این شادروان برانگیخت.
( تاریخ پانصد ساله خوزستان، چاپ دوم، ص ۳صلی الله علیه واله – ۵۴؛ فردوس، ۱۰ – ۸، ۱۲، ۱۳، ۸ – علیه السلام ۱۴، ۱۵۹، صلی الله علیه واله صلی الله علیه واله ۱، ۳علیه السلام ۱ – ۰علیه السلام ۱؛ جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ص صلی الله علیه واله – ۲۵۲. )
علاوه بر آنچه یاقوت حموی و مقدسی ارائه داده اند، تاریخهای محلی شوشتر، دزفول و خوزستان از وجود چندین بقعه و منزلگاه یا نظرگاه منسوب به إمام علی بن موسی الرضاعلیه السلام در نواحی شوش و دزفول، سخن می گویند.
سه بقعه به نام إمام رضا دیمی وجود دارد که دو تای آن در شهر شوشتر، کمی دورتر از پل شاه علی و لشکر. و دیگری در شرق این شهر، مشرف به رودخانه ( دیار شهریاران، بخش أوّل، ۱/علیه السلام علیه السلام علیه السلام . )
شطیط است. بقعه سوم نیز در شهر دزفول و در ضلع شرقی این شهر در کنار کوره آجرپزی قرار دارد.
نام دیمی که به دنبال نام إمام رضاعلیه السلام افزوده شده، بنابر گفته مؤلف تذکره الاخبار از بقعه اخیر که در صحرای «دیم سبیلی» واقع بوده، گرفته شده و در زبان مردم به إمام رضا دیمی شهرت یافته است. شرف الدین شوشتری در این باره می نویسد: دیم به لفظ شوشتری، جای بی آب را گویند و می افزاید که سه بقعه در شوشتر به همین نام است.
علاوه بر بقاع إمام رضا دیمی بقعه ای به نام «شاخراسون» (شاه خراسان) یکی در دزفول و دیگری در شوشتر وجود دارد و در این شهر اخیر دو بقعه دیگر به ( تذکره الاخبار ومجمع الابرار، ص ۳۸. )
( دیار شهریاران، بخش أوّل، ۹/۱صلی الله علیه واله ۸. )
نامهای «إمام ضامن در حوالی کنارستان و بقعه إمام رضاعلیه السلام در حوالی بلوک عقیقی ( همان، ص ۱علیه السلام علیه السلام . )
دیده می شود.
وجود این بقاع و یا قدمگاهها در شهر دزفول و شوشتر قابل تأمّل است و در نگاه أوّل می رسانند که حضرت رضاعلیه السلام در مسیر راهشان به خراسان از اهواز به سمت شوشتر و دزفول عزیمت کرده اند. قبل از آن که به اثبات و یا ردّ این نظریه بپردازیم، لازم است اطلاعات بیشتری درباره این بقاع و قدمگاهها در دو شهر شوشتر و دزفول به دست دهیم.