ملاک های قرآن برای انتخاب همسر

انسان در سراسر زندگى با انتخاب‏هایى روبه‏رو مى‏شود و بایسته است که ملاک‏ها و معیارهایى براى گزینش هر موضوع در دست داشته باشد؛ مانند انتخاب شغل، رشته تحصیلى، مسکن و … فرد براساس منافع و شرایط و امکانات موجود، معیارهایى را تعریف و آنگاه گزینش مى‏کند، یکى از موضوعات و مسائل مهم زندگى ازدواج است که نیازمند دقت و توجه بیشترى است؛ زیرا به تمام زندگى دنیوى و اخروى او ارتباط دارد و نسل آینده نیز از آن متأثر مى‏باشد. با توجه به اهمیت موضوع و پیامدهاى آن ضرورى است تا ملاک‏ها و معیارهاى درست و منطقى ازدواج را بشناسیم.
قرآن کریم و روایات معصومان(ع) ملاک‏هاى مهمى را براى این مسئله بیان کرده است که در این نوشتار به چند نمونه مى‏پردازیم:
امام صادق(ع) فرمودند: «انما المرائه قلاده فانظر ماتتقلد؛ زن به منزله گردنبندى است که به گردن مى‏افکنى، سپس مراقب باش که چه چیزى را به گردن مى‏افکنى.»
این ملاک‏ها هم باید در مورد مردان باشد و هم درباره زنان، چنین نیست که تنها زنان باید این صفات و ویژگى‏ها و ملاک‏ها را دارا باشند و مردان از آن مستثنا شوند.
۱ـ ایمان و دیندارى
متون دینى ما، اولین و مهم‏ترین ملاک در انتخاب همسر را دیندارى معرفى کرده است. قرآن کریم در همین زمینه مى‏فرماید: «ولا تنکحوا المشرکات حتى یومن ولامه مؤمنه خیر من مشرکه ولو اعجبتکم و لا تنکحو المشرکین حتى یومنوا و لعبد مؤمن خیر من مشرک ولو اعجبکم اولئک یدعون الى النار واللّه‏ یدعو الى الجنه؛ با زنان مشرک تا زمانى که ایمان نیاورده‏اند ازدواج نکنید،اگر چه بخاطر مال یا جمال و مقام (موقعیت)، شما را به شگفتى آورند و زنان خود را به ازدواج مردان مشرک و بت‏پرست تا ایمان نیاورده‏اند در نیاورید اگر چه (مال و زیبایى و موقعیت) آنان شما را به شگفتى آورد (زیرا) آنها شما را به سوى آتش دعوت مى‏کنند و خداوند شما را دعوت به بهشت و آمرزش مى‏نماید.»(بقره-۲۲۱)
امام صادق(ع) مى‏فرماید: «اگر مرد با زنى براى جمال یا مال ازدواج کند به همین امر واگذار مى‏شود ولى اگر براى دیندار بودن او ازدواج کند خدا مال و جمال را نیز نصیبش مى‏گرداند.»
و نیز رسول خدا(ص) مى‏فرماید: «هر کس با زنى براى مالش ازدواج کند خدا او را به همین امر واگذار مى‏نماید و هر کس که براى جمالش ازدواج کند به چیزى مى‏رسد که از آن کراهت دارد و هر کسى که براى دیندارى ازدواج کند خداوند هر سه را برایش جمع مى‏کند.»
از این آیه و روایات بخوبى استفاده مى‏شود کسانى که درصدد انتخاب همسر هستند باید ایمان و دیندارى را به عنوان شرط اصلى و ضرورى محسوب بدارند و براى یافتن آن کمال سعى و جدیت را به عمل آورند.
والدین پسر و دختر نیز باید در انتخاب همسر براى فرزندان خود موضوع ایمان و دیانت و تقید به ضوابط و مقررات شریعت را شرط اساسى بدانند و دریافتن چنین فردى به پسر و دخترشان کمک نمایند.
۲ـ عقل و هوش
بعد از دیندارى، عقل و زیرکى از مهم‏ترین معیار و ملاک یک همسر خوب محسوب مى‏شود، اداره و تداوم و پیمودن راه راست و حل مشکلات زندگى کار آسانى نیست اگر همسران با هم تفاهم داشته باشند و موقعیت یکدیگر و شرایط و امکانات زندگى را خوب درک کنند، مى‏توانند زندگى را بر پایه صحیحى استوار سازند و به انجام وظیفه مشغول باشند و به کانون خانواده صفا و محبت و گرمى دهند و با عقل و درایت مشکلات را حل و فصل کنند. همسر عاقل امکانات خانواده و شرایط و اوضاع زندگى را خوب درک مى‏کند، توقعات بیجا و بلندپروازى ندارد تا همسرش را در فشار قرار دهد.
اختلافات خانوادگى و کشمکش‏هاى زندگى معلول جهالت و نادانى زن و شوهر، یا یکى از آنها مى‏باشد.
زوجین هر چه عاقل‏تر باشند بهتر مى‏توانند همسردارى کنند و وسیله آسایش و خوشى همدیگر را فراهم سازند و از اختلافات و مشکلات بکاهند. همسر عاقل ، گذشت و بردبارى دارد و با بهانه‏هاى کوچک و جزئى زندگى را متلاشى نمى‏سازد.
به علاوه، عقل و هوش زن و شوهر در فرزندان نیز تأثیر دارد ، فرزندان خانواده خوش فهم و باهوش، غالبا زیرک مى‏شوند، و برعکس حماقت و نادانى پدر و مادر نیز در فرزند تأثیر دارد، همسر باهوش و عاقل بهتر مى‏تواند نسبت به تعلیم و تربیت فرزندانش انجام وظیفه نماید. بارى عقل و درایت یکى از معیارها و ملاک‏هاى مهم و بسیار با ارزش محسوب مى‏شود که به هنگام گزینش همسر باید کاملاً مورد توجه قرار بگیرد.
امام على(ع) مى‏فرماید: «ایاکم و تزویج الحمقاء فان صحبتها بلاء و ولدها ضیاع؛ با انسان احمق و نافهم ازدواج نکنید زیرا معاشرت با او بلایى است عظیم و فرزندانش نیز ضایع خواهند شد.»
و نیز امام صادق(ع) مى‏فرماید: «العقل دلیل المؤمن؛ عقل دلیل و راهنماى مؤمن است.» از این روایات بخوبى استفاده مى‏شود که عقل و هوش از بزرگترین معیارها و ملاک‏هایى است که در انتخاب همسر باید مورد توجه دختر و پسر باشد.
۳ـ اخلاق نیک
سومین معیار و ملاک در انتخاب همسر اخلاق حسنه است و این مطلب را مى‏توان از قرآن کریم و روایات معصومان(ع) بخوبى استفاده کرد. قرآن کریم مى‏فرماید: «فانکحوا ما طاب لکم من النساء؛ با زنان پاک ازدواج کنید.»(نسا۳)
همچنین رسول خدا(ع) مى‏فرماید: «اذا جائکم من ترضون خلقه و دینه فزوجوه الا تفعلوه تکن فتنه فى الارض و فساد کبیر؛ اگر کسى به عنوان خواستگارى به نزد شما آمد که خلق و دینش را مى‏پسندید با او ازدواج کنید و اگر به این دستور عمل نکنید. فتنه و فساد بزرگى در زمین به وجود خواهد آمد.»
و نیر در روایات دیگر مى‏فرماید: «زوجها من رجل تقى فانه ان احبها اکرمها و ان ابغضها لم یظلمها؛ دخترت را به ازدواج انسان متقى و پرهیزکار در آور، زیرا اگر دخترت را دوست داشته باشد او را اکرام و احترام مى‏کند و اگر نسبت به او بغض داشته باشد به او ظلم نمى‏کند.»
حسین بشار واسطى مى‏گوید: «به امام رضا(ع) نوشتم، یکى از خویشاوندان از دخترم خواستگارى کرده است اما بد اخلاق است امام(ع) فرمود: «اگر بد اخلاق است دختر به او نده.»
زن و شوهر یک عمر در کنار هم‏اند و ارتباط کلامى و غیر کلامى فراوانى با هم دارند. بدین روى اخلاق حسنه و خوش‏رفتارى و نیک گفتارى در همه زندگى‏ها بسیار ضرورى است و بدون آن زندگى بى‏روح و خسته‏کننده خواهد بود.
زندگى با زن و مردى داراى کمالات و زیبایى، اما بد اخلاق و بد رفتار و تندخو، رنج‏آور خواهد بود و انسان هر روز آرزوى مرگ مى‏کند. زیرا دیدن حالات و رفتار و مشاهده گفتارهاى تند و خشن او از تحمل هر انسان صبور و شکیبایى خارج است بنابراین شرط اساس زندگى سالم، صمیمى، با نشاط و با صفا، داشتن همسرى خوش اخلاق و عفیف و نیک گفتار است.
۴ـ عفت و پاکدامنی
از جمله ملاک‏هاى بسیار مهم و ضرورى در انتخاب همسر، عفت و پاکدامنى است. اگر به قرآن کریم و روایات معصومان مراجعه کنیم بخوبى مى‏فهمیم که آنان به عفت و پاکدامنى تأکید فراوان مى‏کردند. بنا بر روایت خداوند متعال مى‏فرماید: «وقتى اراده کنم که خیر دنیا و آخرت را براى یک مسلمان جمع کنم قلبى خاشع و زبانى ذاکر و تنى صابر بر بلا به او عطا مى‏کند و همسرى به او مى‏دهم که از نگاه کردن به وى شادمان شود، و آن زن در غیاب شوهر از نفس خودش و مال شوهرش نگهدارى کند.»
همچنین امام صادق(ع) مى‏فرماید: «کفو بودن در این است که عفیف باشد و از امکانات اقتصادى نیز برخوردار باشد.
امام صادق(ع) درباره پاکى درونى و منش زنان در سرنوشت و تربیت بهتر و برتر کودکان فرموده است: «طوبى لمن کانت امه عفیفه؛ خوشا به حال کسى که مادرش پاکدامن باشد.»
در فرهنگ دینى و سفارش پیشوایان معصوم(ه) که اینقدر به پاکى و عفت مردان و زنان تأکید شده است براى آن است که اگر پدر و مادر بد رفتار و ناپاک باشد و توجه به دستورات شرعى نداشته باشند، در اخلاق و روش کودک اثر نامطلوبى برجاى خواهد گذاشت و اغلب کودکان و بخصوص دختران قدم جاى قدم مادران مى‏گذارند.
۵ ـ شرافت خانوادگى
پنجمین ملاک در انتخاب همسر اصالت و شرافت خانوادگى است که باید مورد توجه قرار بگیرد در همین زمینه قرآن کریم مى‏فرماید: «والبلد الطیب یخرج نباته باذن ربه والذى خبث لایخرج الا نکدا؛ سرزمین پاکیزه (و شیرین) گیاهش به فرمان پروردگار مى‏روید، اما سرزمین‏هاى بد طینت (و شوره‏زار) جز گیاه ناچیز و بى‏ارزش از آن نمى‏روید.»(اعراف-۵۸)
همچنین رسول خدا(ص) مى‏فرماید: «اى مردم از گیاهانى که بر مزبله‏ها مى‏روید اجتناب نمایید، گفته شد: یا رسول‏اللّه‏ مقصود شما از گیاه و سبزى که بر مزبله مى‏روید چیست؟ زن زیبایى که در خانواده پست و فرومایه پرورش مى‏یابد.»
بنابراین باید در انتخاب همسر بسیار دقت کرد و از خانواده داراى کرامت و شرافت و اصالت همسر را برگزید. در غیر این صورت آثار منفى رشد و تربیت خانوادگى در آینده زندگى مشترک و نسل آینده تأثیر زیادى برجاى خواهد گذاشت. پیامبر اسلام فرمودند: «وانظر فى اى نصاب تضع ولدک فان العرق دساس؛ بنگر که فرزند خود را در چه مکانى قرار مى‏دهى زیرا رگ و ریشه در فرزند اثر مى‏گذارد.»
و نیز فرمودند: «تزوجوا فى الحجرالصالح، فان العرق دساس؛ با خانواده‏اى خوب و شایسته وصلت کنید زیرا خون اثر دارد.»
باید براى گزینش همسر ملاک‏ها و معیارهاى منطقى و درستى در دست داشته باشیم بهترین ملاک‏ها در آیات و قرآن کریم در روایات معصومان(ع) بیان شده است توجه به آنها زمینه‏ساز ازدواجى سالم و هدفمند است این ملاک از سوى خالق هستى و رسولى الهى و اولیاء الهى بیان شده است. آنان با اسرار هستى آشنایند و بهترین راهنمایان زندگى هستند باید دانست که برخوردارى از هر کدام از این ملاک‏ها نسبى است و وجود تمام ملاک‏ها در یک فرد تقریبا محال به نظر مى‏رسد.
منبع :پیام زن