مهدی موعود و آیین حنیف ابراهیمی

۱- امام مهدی(ع) و آیین ابراهیمی
“این پدر توحید و بت شکن جهان به ما و همه انسان‌ها آموخت که قربانی در راه خدا، پیش از آن که جنبه توحیدی و عبادی داشته باشد، جنبه‌های سیاسی و ارزش‌های اجتماعی دارد. به ما و همه آموخت که عزیزترین ثمره حیات خود را در راه خدا بدهید و عید بگیرید. خود و عزیزان خود را فدا کنید، و دین خدا را و عدل الهی را برپا نمایید. “(۱)
ادیان بزرگ جهان- ادیان ابراهیمی- بر پایه بعثت و قیام ابراهیم خلیل (ع) شکل گرفته‌اند. امام خمینی با یاد کرد آن حضرت به عنوان پدر توحید، به پایان ادیان ابراهیمی اشاره دارد و آن‌ها را از ادیان غیر ابراهیمی جهان متمایز ساخته است. بر این اساس، شریعت‌هایی که موسی کلیم‌الله (ع) و عیسی روح‌الله (ع) و محمد رسول‌الله (ص) به امت‌های خویش ارائه داده‌اند، همگی ریشه در آیین حنیف ابراهیم (ع) دارد و دعوت بنیادی آن‌ها به یکتاگرایی است.در این سخن حضرت امام، از قربانی کردن یا بزرگ‌ترین آموزه توحیدی و عینی ابراهیم پیامبر یاد شده است. از این منظر، عمل قربانی نه تنها یک حرکت توحیدی- عبادی شناخته می‌شود، بلکه یک حرکت سیاسی و اجتماعی تلقی می‌گردد، زیرا خداوند با عمل ابراهیم خواسته است کیش خالصانه توحید را بر کیش‌های شرک آمیز چیره گرداند. فرمان قربانی کردن فرزندش اسماعیل- که حاکی از قبول و تسلیم ابراهیم در پیشگاه حق تعالی بود- به مشرکان فهماند که گرایش به حق، باید پیراسته از هرگونه وابستگی به غیر حق باشد. امام خمینی بر این باور است که جنبه اجتماعی عمل قربانی بر جنبه عبادی آن ترجیح دارد، زیرا آموزنده حقیقت توحید در عمل و عینیت جامعه است. اگر عنصر فداکاری و ایثار از دین حذف شود، دیگر نمی‌توان برای انسان “عید”ی در نظر گرفت. عید قربانی ابراهیم به این دلیل، عید نامیده شد که در آن روز ابراهیم خود را برای فدا کردن عزیزترین ثمره زندگی‌اش آماده ساخت. بدین گونه ابراهیم خلیل، آموزگار بزرگ انسان‌ها و امت‌ها شناخته شد و هر آیین منتسب به ابراهیم، باید در جهت اقامه دین خدا و حقیقت آن که همانا توحید و عدل است، قرار گیرد.
تامل در ایات قرآن کریم و احادیث پیامبر در متون روایی شیعه و اهل سنت، نشان می‌دهد که مهدی موعود در آخر زمان، در امتداد بعثت توحیدی ابراهیم خلیل است و جز چیرگی دین حق و برپایی قسط و عدل در جهان، آرمانی ندارد. از منظر امام خمینی، حضرت مهدی (ع) پس از قیام و فریادگری توحیدی‌اش در کنار کعبه، حرکت ابراهیمی بت شکنانه‌اش را آغاز می‌کند. او در حقیقت، تابع پیامبر اسلام و ابراهیم خلیل است که هر کدام در زمانه خویش بت‌های حاکم را درهم شکستند.
“این بت شکن و فرزند عزیزش، بت شکن دیگر، سید انبیا، محمد مصطفی- صلی‌الله علیه و آله و سلم- به بشریت آموختند که بت‌ها هر چه هست باید شکسته شود، و کعبه، که‌ام القری است، و آنچه از آن بسط پیدا کرده تا آخرین نقطه زمین، تا آخرین روز جهان، باید از لوث بت‌ها تطهیر شود. “(۲)
2- امام مهدی (ع) و پیامبران ابراهیمی”بت هر چه باشد، چه هیاکل، چه خورشید، چه ماه، و چه حیوان، و انسان. و چه بتی بدتر و خطرناک‌تر از طاغوت‌های در طول تاریخ از زمان آدم صفی الله، تا ابراهیم خلیل الله، تا محمد حبیب‌الله- صلی‌الله علیهم و آلهم اجمعین- تا آخر الزمان که بت شکن آخر از کعبه ندای توحید سر دهد. “(۳)
پیامبران الهی از آدم تا خاتم، بر اساس دعوت توحیدی خود، در زمانی که برانگیخته شده‌اند، یکسر بت شکنی کرده‌اند. بت‌های گوناگون که مورد پرستش امت‌ها قرار داشتند، هر یک به شکلی سبب گمراهی آنان گشته بودند. بنابراین شرکت در مظاهر مختلف خود، در برابر توحید انبیا و کرامت انسان صف‌آرایی می‌کرد. چنان که امام خمینی مطرح کرده، در درازنای تاریخ بت پرستی و اعتقادات شرک‌آمیز بشر، هیچ بتی خطرناک‌تر از طاغوت نبوده است. بدین گونه باید مبارزه بزرگ پیامبران ابراهیمی را در مقابل طاغوت‌ها دانست.
امامان شیعه یا اوصیای رسول اکرم(ص) پس از رحلت آن حضرت، وظیفه طاغوت ستیزی یا بت شکنی‌اش را استمرار بخشیدند. آخرین وصی پیامبر اسلام، حضرت مهدی (ع) در آخر زمان، همان وظیفه پیامبران ابراهیمی را دارد و به تعبیر امام خمینی، همان بت شکن آخر است که از کعبه منادی توحید و نجات بخشی انسان در پرتو ایمان به خدا و رستاخیز خواهد بود. گفتار زیر که برآمده از تاریخ میلاد امام زمان است، روشنگر همسانی آن حضرت در ولادت و به دنبال آن در ماموریت، با حضرت ابراهیم (ع) و حضرت موسی (ع) است که در قرآن کریم به عنوان میلادهای شگفت انگیز و به تعبیری، اعجازآمیز می‌توان سراغ گرفت:
“راز مخفی داشتن ولادت مهدی این بود: خلفای بنی عباس از طریق روایاتی که از پیامبر (ص) و ائمه طاهرین (ع) نقل شده بود، دانستند که دوازدهمین امام، همان مهدی است که زمین را پر از عدل و داد می‌کند و دژهای گمراهی و فساد را در هم می‌کوبد و دولت جباران را سرنگون می‌سازد، و طاغوتیان را به قتل می‌رساند و خود امیر مشرق و مغرب جهان می‌شود. چون این امر را دانستند، در صدد برآمدند تا این نور را خاموش کنند و این امام را به قتل رسانند.
از این رو، جاسوسان و مراقبانی چند گماشتند و حتی قابله‌هایی را مامور کردند تا داخل خانه امام عسکری را زیر نظر بگیرند. لیکن خداوند، در هر حال نور هدایت را پاینده خواهد داشت. این بود که خدا به اراده خویش، دوران بارداری مادر او را پنهان ساخت.
مورخان گفته‌اند: “معتمد عباسی” (حاکم وقت) قابلگان را امر داده بود تا وقت و بی‌وقت، سر زده وارد خانه سادات شوند، به ویژه خانه امام حسن عسکری (ع) و در درون خانه بگردند و تفتیش کنند و از حال همسر او با خبر گردند و گزارش دهند. اما آنان از هیچ چیز آگاه نگشتند. خداوند درباره مهدی، همان کار را کرد که درباره موسی کرد. چنان که دشمنان مهدی نیز همان روش فرعونی و سیاست فرعونی را دنبال کردند. فرعون دانست که زوال سلطنت او به دست مردی از بنی اسرائیل خواهد بود. این بود که بازرسانی گماشت تا زنان حامله بنی اسرائیل را زیر نظر بگیرند و کودکانی را که متولد می‌شوند تحت مراقبت شدید قرار دهند و اگر کودک پسر بود، او را بکشند. بدین گونه کودکان بسیاری را کشتند تا موسی پدید نیاید- چنان که در قرآن کریم ذکر شده است (اعراف، آیه ۱۴۱)- و با این همه، خدای متعال پیامبر خود “موسی” را حفظ کرد و ولادت او را مخفی داشت و سپس به مادر موسی امر فرمود تا او را در صندوقی گذارد و به رود نیل سپارد (قصص، آیه ۷)… (منبع: مهدویت از منظر امام خمینی، ابوالفضل هدایتی)
پاورقی:
1- صحیفه امام، ج ۱۸، ص ۸۶
2- همان، ص ۸۶
3- همان، ص ۸۷
منبع: / روزنامه / جمهوری اسلامی