این آزمایش یکی از مهمترین و مفید ترین آزمایشات ادراری موجود است که اطلاعات مهم و زیادی را در اختیار قرار می دهد . برای افراد مشکوک به حاملگی در اولین ویزیت و افراد باردار در ششمین هفته بارداری انجام می شود در U/A ادرار از دو جهت ماکروسکوپی و میکروسکوپی مورد ارزیابی قرار می گیرد.
در بررسی ماکروسکوپی :
رنگ و شفافیت ادرار ، وزن مخصوص ،PH ، پروتئین ، گلوکز ، کتونها ، بیلیروبین ، نیتریت و خون .
و در بررسی میکروسکوپی :
رسوب ادرار پس از سانتریفوژ از نظر تشخیص WBC ،RBC ، سلولهای اپی تلیال ، باکتری ، کریستال و کست ها مورد ارزیابی واقع می شوند.
موارد لزوم برای انجام آزمون تجزیه ادرار داشتن سابقه علائم:
– تکرر ادرار
– اشکال در دفع ادرار
– خودداری از دفع ادرار
– درد پهلوها
سابقه بیماریهایی که ممکن است روی کارکلیه تاثیر بگذارند :
۱- بیماری کلیوی
۲- دیابت قندی
۳- بیماری عروقی کلاژن
یافته های فیزیکی :
. تب با علت نامعلوم
. ادم منتشر بدن
. حساسیت زاویه دنده ای – مهره ای
. یرقان
جمع آوری نمونه ادرار ( تهیه ادرار وسط)
بهتر است که همه آزمونهای ادرار روی ادرار تازه و ترجیحاً اولین ادرار روزانه انجام شود ؛ زیرا این ادرار غلیظ تر است و امکان یافتن اختلالات در آن بیشتر است.
برای جمع آوری ادرار ابتدا باید با پنبه آغشته شده به کلرید بنزالکونیوم یا هگزاکلروفن قسمت بیرونی مجری ادراری را تمیز و بعد از آن مقداری از اول ادرار را دور بریزیم و سپس از وسط ادرار نمونه را داخل ظرف استریل می گیریم و قسمت آخر آنرا نیز دور می ریزیم.
روش جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته :
از بیمار خواسته می شود ادرار را در ساعت معین ( مثلاً ۸ صبح) تخلیه کند دور بریزد . سپس تمام ادرار خارج شده طی ۲۴ ساعت بعدی را داخل ظرف استریل جمع کند . آخرین نمونه ، ۲۴ ساعت بعد از شروع جمع آوری ادرار (۸ صبح) ، جمع آوری و نگهداری می شود
{مثانه بیمار باید در آغاز و پایان جمع آوری خالی باشد}
مقادیر طبیعی و غیر طبیعی U/A در بررسی ماکروسکوپی :
۱) رنگ و نمای ظاهری :
طبیعی : ((زرد و شفاف)) یا ((کهربایی و شفاف))و ادرار صورتی و قرمز: وجود خون ، رنگهای مواد غذایی ، چغندر و غیره
ادرار کدر و غیر شفاف : عفونت ادراری ، وجود خون و …
ادرار کف آلود : وجود پروتئین در ادرار و …
غیر طبیعی می باشند.
۲) وزن مخصوص
طبیعی : در اطفال و بزرگسالان : ۱۰۳۵-۱۰۰۱
و در موارد کاهش ترومای شدید داخل جمجمه، دیابت بیمزه اولیه، دهیدرا تاسیون می باشد.
۳) PH
طبیعی : در اطفال و بزرگسالان : ۸-۶/۴
و
PH اسیدی: رژیم پر پروتئین ، بعضی داروها، گرسنگی و دیابت
PH : قلیایی : عفونتهای ادراری ، رژیم غذایی (سبزیجات،شیر) و استفراغ
غیرطبیعی می باشند.
۴) مواردی که باید در U/A منفی باشد عبارتند از:
بیلیروبین ، خون ، گلوکز ، پروتئین ، نیتریت ، و کتونها
– اگر بیلیروبین مثبت باشد، نشاندهنده هپاتیت و یرقان انسدادی می باشد
– اگر خون مثبت باشد وجود سنگهای ادراری ، عفونت، سوختگی و خون قاعدگی مطرح است
– وجود پروتئین در ادرار به طور دقیق (آزمایش ۲۴ ساعته) کنترل شود، که ممکن است نشاندهنده : دیابت،پره اکلامپسی، تب، استرس و ورزشهای شدید باشد.
– تست نیریت در صورتی مثبت می شود که باکتری Coagulase splitting وجود داشته باشد.
– اگر کتونها مثبت بود ؛ گرسنگی ، رژیم پرچربی، اسهال و استفراغ ، بیماریهای تبدار و حاملگی مطرح است .
مقادیر طبیعی و غیر طبیعی در بررسی میکروسکوپی
۱) گلبولهای سفید یا WBC
اگر تعداد آن ۵-۳ عدد باشد طبیعی می باشد. و اگر از ۵ عدد بیشتر باشد نشانه عفونت است.
۲)گلبولهای قرمز یا RBC :
۱-۰ عدد در ادرار طبیعی می باشد.
اگر بیشتر از ۱ عدد دیده شود، نشانه ضربه یا تروماوسل دستگاه ادراری تناسلی می باشد .
۳)سلولهای اپی تلیال :
طبیعی: وجود سلولهای اپیتلیال سنگفرشی نشاندهنده آلودگی نمونه از دهانه واژن است.
غیر طبیعی : وجود سلولها به مقدار فراوان و دسته دسته و بافت شناسی غیر طبیعی
۴) باکتری
در حالت طبیعی دیده نمی شود .
اگر دیده شود نشانه عفونت قارچی واژن است.
۵) کریستالها: در حالت طبیعی نباید در ادرار دیده شود.
در حالت طبیعی نباید وجود داشته باشد .
وجود آنها نشاندهنده بیماری داخلی کلیه می باشد.
کشت ادرار U/C : Urine Culture
تشخیص عفونت باکتریایی که بر اساس بررسی میکروسکوپی سدیمان ادرار مطرح شده با انجام کشت تایید می گردد .
موارد لازم برای کشت ادرار :
۱- جهت تخمین تعداد باکتری در ادرار
۲- تعیین دقیق میکروب مسئوول
۳- به منظور پیشگویی تاثیر دارو و درمان عفونت
از محیطهای کشتی که در کشت ادرار مورد استفاده قرار می گیرند:
محیط آگارشکلاتی و محیط آگار داکسی کولات را می توان نام برد .
