پرسش. کیفیت آشکار شدن حضرت عزرائیل(ع) برای افراد مختلف چگونه است؟
پاسخ: از آنچه گذشت و آنچه خواهد آمد، روشن میشود که چگونگی ظهور فرشته مرگ با ملکات اکتسابی و شاکله و شخصیتی که انسان در طول عمر برای خود ساخته است، تناسب دارد. طوریکه انسانهای پاک و نیکوکار هنگام مرگ، فرشته مرگ و همکارانش را در زیباترین چهره ها و فرح بخش ترین حالتها مشاهده میکنند و لذت ملاقات و مصاحبت با ملک الموت از برترین سرورها و لذتبخشترین نعمتها است. آنچنانکه اگر برای مومن سروری جز ملاقات با فرشته مرگ نباشد، همین سرور و بهجت برای او کافی است و برعکس انسانهای معاند و کافر و بزهکار، اولیاء خدا و مأمورین الهی را با چنان چهرههایی ملاقات کنند که دردناکی و سختی عذاب آن قابل توصیف نیست. انسان آنچه از ملکات نفسانی و اعمال ارادی را که در طول عمر خود کسب کرده است در هنگام مرگ در آینه چهره فرشتگان الهی مشاهده میکند.
نکته دیگری که در اینجا باید در نظر گرفت این است که قبض روح از باطن انسان صورت میگیرد و نباید تصور کرد که فرشته مرگ از عالم خارج و از راهی دور برای قبض روح انسان میآید؛ زیرا فاصله و پنهان بودن از یکدیگر مخصوص موجودات مادی است. قرآن به این حقیقت اشاره میفرماید: « وَلَوْ تَرَی إِذْ فَزِعُوا فَلاَ فَوْتَ وَأُخِذُوا مِن مَکَانٍ قَرِیبٍ» (سبأ: ۵۱ ) اگر ببینی هنگامی که هراسان و خوفناک بوده ولی هیچ گریزگاهی ندارند و از مکان نزدیکی گرفته میشوند.
به همین دلیل مرگ با حواس که مادی هستند قابل ادراک نیست و نه فرشته مرگ با چشم مشاهده میشود و نه چگونگی قبض روح. « فَلَوْلاَ إِذَا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ وَأَنتُمْ حِینَئِذٍ تَنظُرُونَ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنکُمْ وَلکِن لاَ تُبْصِرُونَ فَلَوْلاَ إِن کُنتُمْ غَیْرَ مَدِینِینَ تَرْجِعُونَهَا إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ» (واقعه: ۸۳ ـ ۸۷) اگر قدرتها به دست شما است پس چرا هنگامی که جان یکی از شما به گلوگاهش میرسید و شما در این هنگام مینگرید نمیتوانید به او کمکی کنید در حالیکه ما به او از شما نزدیکتریم و لکن شما بینش ندارید. پس اگر شما کیفر نمیشوید چرا نمیتوانید برایش کاری کنید و او را بازگردانید؛ اگر راست میگویید.
