آشنایی با اماکن تاریخی مشهد (قسمت دوم)

آشنایی با اماکن تاریخی مشهد (قسمت دوم)

مقبره ابوالقاسم بابِر

ابوالقاسم بابر فرزند بایسنغر بن شاهرخ که در سالهاى ۸۵۲ تا ۸۶۱ قمرى در مشهد و هرات سلطنت کرده و در سال ۸۶۱ در مشهد درگذشته، اولین کسى است که مشهد را مرکز سلطنت خویش قرار داده است(۲۶). مقبره وى که در مدرسه بالاسر قرار داشته به سبب تخریب مدرسه و تبدیل آن به رواق دارالولایه از حرم مطهر ( در آستانه انقلاب اسلامى ) محو و ناپیدا شده است.
مورّخان عهد تیمورى زمان وفات وى را روز ۲۵ ربیع الثانى سال ۸۶۱ پس از عشرت و کامرانى در « چهارباغ مشهد » و محل دفنش را زیر « گنبد مدرسه اى که حضرت خاقان سعید ( شاهرخ ) در جوار مزار فایض الانوار حضرت امام » رضا علیه السلام ساخته(۲۷)، یا مدرسه « شاهرخى »(۲۸) نوشته اند.

مقبره علیشاه افشار

علیشاه افشار در زمان حیات خویش مقبره با شکوهى در شمال حرم ( مجاور قبرستان قتلگاه ) براى خود و بستگانش ساخته، که بعداً تخریب شده است. وى در واپسین ماههاى زندگى به تاریخ ماه رمضان سال ۱۱۶۱ قمرى وقف نامه اى نوشته و موقوفات کرامندى را از مزارع و مستغلات شهر مشهد به مصارف مقبره خود اختصاص داده است. در وقف نامه مزبور، بناى قبر به صورت زیر معرفى شده است:
« مقبره فردوس اساس…. جهت مضجع خود… و نواب علیّه عالیه خورشید احتجاب… زینت سلطان بیگم ملقب به گوهر تاج بیگم… واقع در سر مزار میر … »، که غرض از مزار میر ظاهراً مقبره سید فخرالدین از اعقاب امام سجاد علیه السلام و مشهور به قبر سبز در مجاور قتلگاه مىباشد. وى رقبات مهمى چون مزرعه امین آباد(۵۴) و مزرعه گَونَدوک علیا در شهر مشهد و هفده مزرعه و رقبه دیگر از جمله ارداک و میان جوین و خادر را « بر مصارف مقبره رفیعه » مزبور و « رونق و انتظام » آن وقف کرده است؛ که خدمه آن عبارت بوده اند از دوازده حافظ قرآن، دو مؤذن، یک چراغچى، ده سقا، دو خادم، یک مستغلچى. با این شرط که چنانچه وجهى از در آمد موقوفات مزبور اضافه آید به مصلحت متولى و ناظر آن « ما بین ارباب استحقاق » تقسیم شود(۵۵).
پس از تخریب مقبره علیشاه و حیف و میل موقوفات آن، مقبره کوچکى براى وى در قبرستان قتلگاه ساخته شده است. با احداث فلکه حضرت و خیابان طبرسى ( ۱۳۰۸ ـ ۱۳۱۲ خورشیدى ) مقبره علیشاه در ابتداى خیابان طبرسى واقع شده و در سال ۱۳۱۴ تجدید بنا شده، که شامل ساختمانى آجرى بوده است. این بنا هم هنگام توسعه حریم حرم در سالهاى پس از انقلاب اسلامى تخریب شده، لذا خاندان وى جسد علیشاه را به گورستان عمومى بهشت رضا منتقل کرده و در یک مقبره خانوادگى دفن کرده اند.
اینک بخشى از موقوفات علیشاه احیا شده و از محل درآمد آن کارهاى خیر فرهنگى ـ دینى جالب توجهى در شهر مشهد انجام مىشود.

مقبره کلنل محمد تقى خان پسیان

کلنل محمد تقى خان پسیان، افسر میهن پرست ایرانى که در زمان ولایت قوام السلطنه در خراسان فرمانده ژاندارمرى این ولایت بود، در سال ۱۳۰۰ خورشیدى به سبب مخالفت قوام با وى به دست کردهاى شمال خراسان کشته شد و جسدش ابتدا در باغ نادرى و بعداً ( در همان سال ) به اَمر قوام السلطنه در گورستانى واقع در بیرون دروازه سراب دفن گردید. اما در سال ۱۳۳۱ خورشیدى، زمان نخست وزیرى دکتر مصدق، مردم میهن پرست خراسان جسد کلنل را با احترام و تشییع رسمى از گورستان مزبور به مقبره نادرشاه منتقل کردند. در سال ۱۳۳۶ که قرار بر تخریب مقبره فرسوده نادرى و احداث بنایى نو گرفت جسد کلنل از داخل مقبره به گوشه باغ نادرى منتقل شد تا پس از اتمام بنا در کنار جسد نادر به خاک سپرده شود. اما بعداً چنین نشد و جسد کلنل در همان گوشه باغ باقى ماند(۵۹). تا سال ۱۳۸۰ گور وى سنگ قبرى عادى داشت اما در آن سال به مناسبت هشتادمین سال شهادت وى یادمان گونه اى بر سر گورش ساخته شد. بر لوحه جدید یادمان کلنل چنین نوشته شده است:
« محمد تقى خان از میهن پرستان جوان و پرشور ایران بود. در سال ۱۳۰۹ هجرى در تبریز متولد شد و در سال ۱۳۲۴ به تهران آمد و پس از پنج سال تحصیل در مدرسه نظام به درجه سلطانى رسید و پس از آن در جنگ معروف به مصلى روسها را شکست فاحشى داد و صیت شهرت و لیاقت او از مرزهاى ایران گذشت. در سال ۱۳۳۵ هجرى به آلمان رفت و در سال ۳۸ پس از بازگشت به فرماندهى ژاندارمرى خراسان در دولت مشیرالدوله رسید. در ذیحجه سال ۱۳۳۹ آزادى خواهان خراسان به رهبرى کلنل قیام کردند. این قیام که براى کسب استقلال ایران بود توسط رؤساى عشایر و به تحریک قوام السلطنه و سپاهیان دولتى ایران مورد هجوم قرار گرفت و کلنل پسیان که او را در شمار مردانى چون جلال الدین خوارزمش

آرامگاه خواجه مراد 

 هرثمه بن اعین مشهوربه خواجه مراد یکی ازاصحاب خاص امام رضا(ع) بوده که بنای مقبره ی وی در  ۱۴ کیلومتری جنوب شرقی مشهد بر بالای تپه ای نسبتا بلند دیده می شود. 

آرامگاه خواجه اباصلت هروی .

 بنای آرامگاه در فاصله ۱۲ کیلومتری جنوب شرقی شهر مشهد واقع شده و مدفن یکی از خادمین حامی حضرت رضا(ع)به نام خواجه اباصلت هروی است. 

دیدگاه‌ خود را بنویسید

اشتراک گذاری این صفحه در :
ما را در رسانه های اجتماعی دنبال کنید
اسکرول به بالا