شیر مادر مملو از ترکیبات زنده از جمله سلول‌های بنیادی، گلبول‌های سفید و باکتری‌های مفید و همچنین سایر مؤلفه‌های فعال زیستی مانند آنتی بادی‌ها، آنزیم‌ها و هورمون‌ها است که همگی به مبارزه با عفونت، جلوگیری از بیماری و همچنین در رشد طبیعی نوزاد تأثیر بسزایی دارد.
نوزادانی که به طور انحصاری در شش ماه اول زندگی خود از شیر مادر تغذیه می‌کنند، کمتر از سایر نوزادان از بیماری‌های گوارشی (مشکلات معده و روده)، سرماخوردگی و آنفولانزا، عفونت گوش و قفسه سینه رنج می‌برند.
شیر مادر حاوی آنتی بادی‌هایی است که به نوزاد در مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌ها کمک می‌کند که در ماه‌های اولیه بسیار مهم است،این امر در مورد آغوز یا همان شیر اول صدق می‌کند؛ آغوز مقادیر زیادی ایمونوگلوبولین و همچنین چندین پادتن دیگر را فراهم می‌کند. هنگامی که در معرض ویروس یا باکتری قرار دارید، بدن شما شروع به تولید آنتی بادی‌هایی می‌کند که بعد از مدتی به داخل شیر می‌روند.
شیر مادر به طور خاص رشد نوعی باکتری را تشویق می‌کند که باکتری‌های مفیدی هستند که می‌توانند بسیاری از باکتری‌های گرم منفی و انگل‌ها را مهار کنند. در حقیقت، تفاوت چشمگیر بین باکتری‌های موجود در روده نوزادان تغذیه شده با شیر مادر و نوزادان تغذیه شده با شیر خشک وجود دارد.
شیرخواران (شیر مادر) دارای سطح لاکتوباسیل هستند که به طور معمول ۱۰ برابر بیشتر از شیرخواران تغذیه شده با شیرخشک است. هم وجود لاکتوباسیل ها و هم عمل لاکتوفرین ها و لیزوزوم ها با محدود کردن رشد باکتری‌های ناسالم در روده به محافظت از نوزاد کمک می‌کند.
اید بدانیم شیوع بیماری در کودکانی که به طور انحصاری با شیرمادر برای مدت شش ماه یا بیشتر تغذیه نمی‌شوند، حدود ۴۰ درصد بیشتر احتمال دارد به دیابت نوع یک، ۲۵ درصد به اضافه وزن یا چاقی و ۶۰ درصد بیشتر به عفونت‌های مکرر گوش دچار شوند. احتمال ابتلای شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه نمی‌شوند به لوکمیا (نوعی سرطان خون)، عفونت‌های تنفسی مانند آسم و پنومونی و اسهال بیشتر از کودکان تغذیه کننده از شیر مادر است.
عدم تغذیه با شیر مادر در جوامع فقیر به علت عدم دسترسی به آب سالم و بهداشت پایین باعث بروز کم وزنی و سوءتغذیه شیرخواران و مصرف نادرست شیرمصنوعی در جوامع ثروتمند سبب چاقی شیرخواران می‌شود.
شیرخواران محروم ازشیرمادر به علت عدم دریافت مواد حفاظتی و مواد مغذی مناسب منحصر به فرد موجود در شیرمادر که ضامن رشد مناسب و سلامتی کامل شیرخوار است، در صورت مصرف موادی مانند شیرمصنوعی، به غیر از بروز بیماری‌های عفونی، آلرژی، ناتوانی و مرگ‌ومیر بیشتر، با خطرات و مشکلات دیگری روبرو هستند.
آلودگی میکروبی و غیرمیکروبی اولیه در کارخانه سازنده شیر مصنوعی، عناصر و ترکیبات نامناسب، فقدان ترکیبات حیاتی و ضروری مورد نیاز شیرخوار، استفاده از آب آلوده جهت شست‌وشوی بطری و تهیه شیر، خطا در تهیه شیر مصنوعی با غلظت مناسب به علت کم یا زیاد بودن آب مصرفی و اندازه پیمانه، مصرف شیر مصنوعی رقیق (به علت فقر خانواده) و ایجاد سوءتغذیه، مصرف بیش از حد شیر مصنوعی جهت آرام کردن شیرخوار و ایجاد چاقی، استفاده از آب و چای بجای شیر مصنوعی و ایجاد کم وزنی، تحمیل هزینه اضافی جهت خرید شیر مصنوعی روبرو هستند.
درکل خانواده‌ها باید سعی کنند نوزادان خود را با شیرمادر تغذیه کنند اما در صورت صلاحدید پزشک و توصیه به مصرف شیرمصنوعی رعایت بهداشت و توجه به نحوه تهیه الزامی است.
افزایش هوش نوزاد
وی با بیان اینکه شیر مادر با کمکی که به رشد مغز کودک می‌کند، سبب کاهش مشکلات یادگیری و افزایش هوش کودک می‌شود، گفت: از دیگر فواید شیر مادر برای نوزاد، محافظت کردن از او در برابر بیماری‌هایی مثل؛ آلرژی، آنفولانزا، سرخجه، مسمومیت غذایی، دیابت، آسم، آسیب بافت روده بزرگ، روده التهابی، بیماری قلبی و سرطان جلوگیری می‌کند.
جلوگیری از اختلالات روانی
زارع اظهار کرد: مصرف شیر مادر از ابتلا به اختلالات روان‌شناختی در آینده کودک جلوگیری می‌کند. کودکی که با مکیدن شیر از عواطف مادر برخوردار می‌شود از نظر روان‌شناختی در آینده کودک سالم‌تری خواهد بود.
سلامت بیشتر دندان‌ها
رئیس مرکز بهداشت شهرستان قم با اشاره به اینکه کودکانی که از شیر مادر تغذیه کرده‌اند، دندان‌های سالم‌تری نسبت سایرین خواهند داشت، اضافه کرد: شیر مادر بهترین منبع پروتئین، کربوهیدرات، چربی، ویتامین و املاح معدنی برای نوزاد است و تا زمانی که نوزاد نیاز به غذای کمکی نداشته باشد می‌تواند تمامی نیازهای او را تأمین کند.
