آیا اتحادیه اروپا یک باشگاه مسیحى است

برخلاف ادعاى بسیارى از مخالفان پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا در برخى از کشورهاى اروپایى، تفاوت هاى فرهنگى موجود میان ترکیه و اروپا به هیچ رو نمى تواند، به عنوان مبنایى قابل قبول براى استدلال مخالفان عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا مورد استفاده قرار گیرد. تحولات سال هاى اخیر نشان داده است، که ترکیه احتمالاً مى تواند خود را با معیارهاى اروپایى وفق داده و در چارچوب سیاست هاى مشترک اتحادیه اروپا حرکت کند. در روزهاى اخیر یک بار دیگر رهبران احزاب محافظه کار آلمانى با تکرار مخالفت سرسختانه خود با پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا سعى کردند با دادن وعده همکارى هاى نزدیک تر با ترکیه جایگزینى براى پذیرش ترکیه در اتحادیه اروپا ارائه دهند. آنگلا مرکل رئیس حزب دموکرات مسیحى آلمان در سخنان خود در پارلمان آلمان در جریان بررسى لایحه بودجه سال ???? این کشور سعى کرد، با دادن وعده «همکارى هاى ویژه» میان اتحادیه اروپا و ترکیه، ترک ها را از دنبال کردن ایده پیوستن به اتحادیه اروپا منصرف سازد. مخالفان عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا یکى از دلایل مخالفت خود را تفاوت هاى فرهنگى و حتى مذهبى عنوان مى کنند. اما واقعیت آن است که تاکنون مخالفان پیوستن ترکیه با اتحادیه اروپا نتوانسته اند، استدلال قانع کننده اى در این زمینه ارائه کنند. ده ها سال است که ترک ها براى اروپایى شدن تلاش مى کنند و حتى در سال ???? این تضمین را دریافت کردند که روزى در جمع اروپایى ها پذیرفته خواهند شد. با تضمین هایى که اروپایى ها در گذشته به ترکیه داده اند، مى توان چنین نتیجه گیرى کرد، که لااقل از منظر سیاسى این مسئله از مدت ها پیش حل شده است که آیا ترکیه یک کشور اروپایى هست، یا خیر. البته در این مدت «جامعه اقتصادى اروپا» یا «بازار مشترک اروپا» به یک اتحادیه تبدیل شده است. اما ترکیه امروزى را هم نمى توان یک کشور پلیسى تحت سیطره ژنرال هاى خودکامه ارتش تلقى کرد و برخلاف گذشته شکنجه زندانیان و مخالفان در ترکیه به حداقل رسیده است. در این سال ها ترکیه پیشرفت هاى چشمگیرى در راه تبدیل شدن به یک دموکراسى و تحقق جامعه مدنى کرده است. واقعیت آن است که دولت ها و سیاستمداران محافظه کار در اتحادیه اروپا به هیچ رو انتظار نداشتند کشور اسلامى و ?? میلیونى ترکیه در این مدت بتواند، تا این حد خود را براى اروپایى شدن آماده کند. از این رو مخالفان پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا براى توجیه مخالفت خود به استدلال هاى بسیار ضعیف و شکننده متوسل مى شوند. «هانس اولریش ولر» از کارشناسان نزدیک به احزاب محافظه کار آلمان در مخالفت با اروپایى شدن ترکیه چنین مى گوید: «از نظر موقعیت جغرافیایى، پیشینه تاریخى، مذهبى و فرهنگى ترکیه بخشى از اروپا به شمار نمى آید». در این میان کشورهایى مانند اسپانیا و لهستان همانند حزب سوسیال مسیحى آلمان خواستار آن شده اند که آئین مسیحیت به عنوان شاکله هویت اروپایى در قانون اساسى تازه اتحادیه اروپا مورد پذیرش قرار گیرد. به دیگر سخن این کشورها به دنبال آن هستند که اتحادیه اروپا را به یک کلوب مسیحى تبدیل کنند که البته تاکنون در این راه موفق نبوده اند. از آنجایى که آزادى مذهب یکى از ارزش هاى اروپایى به شمار مى آید، از این رو اسلامى بودن یک جامعه و یک فرهنگ نمى تواند به عنوان دستاویزى براى مخالفت با پذیرش آن جامعه یا فرهنگ در اتحادیه اروپا مورد استناد قرار گیرد. جامعه مدنى ترکیه کامل نیست و ایرادهاى بسیارى به ویژه در ارتباط با موضع گیرى ها و دخالت هاى نظامیان در امور سیاسى کشور به آن وارد است. اما این ایرادها را مى توان از طریق آموزش افرادى چون قاضى ها و ماموران پلیس برطرف کرد و در این میان وارد ساختن انتقادهاى کلیشه اى در این باره که در ترکیه از یک فرهنگ سیاسى اروپایى خبرى نیست، راه به جایى نمى برد. استدلال دیگر مخالفان پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا آن است، که با پذیرش این کشور این خطر وجود دارد که اتحادیه اروپا بیش از حد گسترش یافته و هویت واقعى خود را از دست بدهد. به اعتقاد مخالفان چنانچه ترکیه وارد اتحادیه اروپا شود، راه براى ورود کشورهایى چون مراکش، اسرائیل، روسیه یا اوکراین در این اتحادیه هموار مى گردد. اما واقعیت آن است که نه هیچ یک از این کشورها به طور جدى خواستار پیوستن به اتحادیه اروپا شده است و نه از طرف اروپایى ها وعده اى در این خصوص به آنها داده شده است. این در حالى است که وضعیت ترکیه از این لحاظ بسیار متفاوت است. هم اکنون نیز اتحادیه اروپا، جامعه اى چند فرهنگى است و این توان را دارد که بیشتر از این بر تنوع فرهنگى آن افزوده گردد. اروپایى ها متعهد شده اند، حداکثر تا پایان سال جارى در این باره تصمیم نهایى را بگیرند که آیا وعده هاى مکرر آنها به ترکیه سرانجام رنگ واقعیت به خود مى گیرد یا خیر. آنچه در اجلاس کپنهاگ به عنوان شرایط سیاسى براى پذیرش اعضاى جدید در اتحادیه اروپا تدوین شده است، نمى تواند مانعى بر سر راه عضویت ترکیه در این اتحادیه باشد. هر چند ترک ها هنوز تمام شرایط مربوط به دموکراسى و جامعه مدنى را برآورده نکرده اند. اما سخن گفتن در این باره تنها در چارچوب چانه زنى هاى مرسوم سیاسى اهمیت مى یابد. اما چنانچه اکثر کشورهاى اروپایى با عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا مخالفت ورزند، در آن صورت این کشورها باید براى توجیه تغییر عقیده خود استدلال هاى سیاسى و حقوقى قانع کننده اى ارائه دهند و اگر در نهایت چهل سال وعده و وعید اروپایى ها به ترکیه به عنوان سخنانى بدون پشتوانه و لفاظى هاى میان تهى شناخته شود، در آن صورت اروپایى ها باید تعریف تازه اى از مرزهاى هویت سیاسى، جغرافیایى و فرهنگى خود ارائه دهند. اما به نظر مى رسد، اروپایى ها چندان مایل نیستند وارد این بحث ها شوند.
 
منبع: / روزنامه / شرق
نویسنده : قاسم طولانى