آیا بعد از حضرت موسی و عیسی پیامبری مفسر آمده است؟

پاسخ:
خداوند متعال از بدو خلقت زمین، هیچ گاه آن را حجّت خالی از نگذاشته و همیشه در تاریخ افرادی بودند که در قالب پیامبر، رسول و امام و… به هدایت مردمان پرداخته اند.
پیامبرانی که خداوند برای هدایت بشریّت مبعوث نموده به دو گروه الوالعزم و مفسّر تقسیم می شوند. پیامبران الوالعزم پنج نفرند. حضرت نوح ـ علیه السلام ـ ابراهیم ـ علیه السلام ـ موسی و عیسی ـ علیهما السلام ـ و حضرت محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ که هر کدام دارای کتاب و شریعت مستقلی بودند. بعد از چهار پیامبر اول که نام آنها ذکر شد پیامبران دیگری از طرف خداوند مبعوث گردیدند تا به بیان و تشریح و تفسیر آن شریعت بپردازند. نام این پیامبران که مردم را به وحدانیت و یگانگی خداوند و اجتناب از معصیت او که نتیجه اش عذاب و غضب الهی است، دعوت نموده اند به طور مبسوط در کتاب بحارالانوار علامه مجلسی آمده است و ما در اینجا به سئوال مورد بحث که پیامبران تشریحی پس از حضرت موسی ـ علیه السلام ـ و عیسی ـ علیه السلام ـ است به طور خلاصه می پردازیم. البته این را هم باید در نظر گرفت که پیامبران مفسر، سلسله وار و پشت سر هم یکی پس از دیگری نیامده اند، چه بسا در یک زمان و یک دوره هفتاد پیامبر بوده و با هم می?زیسته اند و مردم را هدایت می کردند.
الف) پیامبران مفسر پس از حضرت موسی ـ علیه السلام ـ
یکی از پیامبران بزرگ پس از حضرت موسی ـ علیه السلام ـ حضرت یوشع بن نون است. وی در سن ۹۷ سالگی وصی حضرت موسی ـ علیه السلام ـ شد و خداوند او را به پیامبری برگزید. و خطاب نمود که آنچه حضرت موسی ـ علیه السّلام ـ در طریقت و شریعت نهاده بدان روش بنی اسرائیل را هدایت نمائی. حضرت یوشع به امر الهی گردن نهاد و در مدت ۲۳ سال مردم را به شریعت حضرت موسی ـ علیه السلام ـ دعوت نمود.
هر چند که در اواخر عمرش به امر الهی پسرش «فینحاس» را جانشین خود نمود و ودایع نبوت و اسرار و آثار نبوت را به او داد، با این حال در این ایام پیامبران دیگری نیز بودند که سلسله وار به نشر آئین حضرت موسی ـ علیه السّلام ـ می پرداختند از جمله کالب بن یوفنا، حزقیل، اسماعیل صادق الوعد، الیاس، الیا و یسع و….[۱]
و اما «فینحاس» فرزند یوشع بن نون از مؤمنین بنی اسرائیل بود، ولی یاران و انصار زیادی نداشت و پس از مرگ وی ۶ تن دیگر از اولاد و احفادش به پیامبری رسیدند که عبارتند از:
۱. بشیر بن فینحاس ۲. جبرئیل بن بشیر ۳. ابلث بن جبرئیل
۴. اجر بن ابلث ۵. قحتان بن اجر ۶. عوق بن قحتان[۲]
در طول ۳۵۶ سال پس از حضرت موسی، بنی اسرائیل مشغول جنگ بودند و با عمالقه عرب، مدینی ها، فلسطینی ها و ابابین به زد و خورد می پرداختند. گاهی مغلوب و زمانی غالب می شدند و پیامبران آنها در طول این سالها هر چند موعظه و نصیحت می کردند، اثر نمی بخشید تا در قرن چهارم پس از حضرت موسی در عصر سموئیل جنگ دامنه داری با مردم فلسطین درگرفت و در این جنگ ها زمان پیامبری حضرت داود رسید که فتح نهایی و پیروزی با او بود و در سوره های بقره، نساء، مائده، و انعام در رابطه با آن بحث شده است.[۳]
حضرت داود از پیغمبران بزرگ بنی اسرائیل بود که هم مقام پیغمبری و رهبری داشت و هم سلطنت و پس از او نبوت به فرزندش حضرت سلیمان رسید.
در قرآن در رابطه با آن حضرت ۵۶ آیه از جمله آیاتی از سوره انبیاء و انعام نازل شده است.[۴]
ب) پیامبران مفسّر پس از حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ
حضرت عیسی ـ علیه السّلام ـ ۱۲ حواری داشت و از بین آنها وصی بلا فصلش شمعون بود[۵] که مردم را در اورشلیم به دین حضرت عیسی ـ علیه السّلام ـ دعوت می کرد و پس از عروج حضرت عیسی به روم رفت و ۲۵ سال مردم را به مسیحیت دعوت کرد تا امپراطور روم، حکم کشتن وی را صادر کرد و در همانجا مدفون شد. دیگر حواریون حضرت مسیح هر کدام به منطقه ای رفته و مردم نقاط مختلف دنیا را به عیسویت دعوت نمودند.
از جمله پیامبرانی که مردم را به شریعت حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ دعوت می کردند حضرت جرجیس نبی بود که در سن ۱۶ سالگی در سال ۳۲۹ میلادی به مرتبه پیامبری رسید.
گفته شده که بعد از وی نیز پیامبران بسیاری برای ترویج دین حضرت عیسی ـ علیه السّلام ـ از طرف خداوند متعال برانگیخته شدند که می توان به این اسم ها اشاره کرد:
۱.مردخای ۲. نسطورس بن ریشخا ۳. وعیدبن نسطورس ۴. بخیرابن وعید
۵. منذربن شمعون ۶. سلمه بن منذر ۷. برزبن سلمه ۸. ابی بن برزه
۹. و نیز یکی از پیغمبرانی که مردم را به شریعت حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ دعوت می نمود خالدبن سنان بود که نسبش به حضرت اسماعیل ذبیح می رسد.[۶]
نتیجه اینکه بر اساس قواعد کلامی خداوند در هر زمان حتی برای هدایت مردم فرستاده است که برخی از آنان پیامبر اولوالعزم بوده اند برخی پیامبران مفسر که تنها وظیفه تبلیغ شریعت پیامبران سابق را داشته اند، هر چند اطلاعات ما در زمینه نام و تعداد و زندگی پیامبران مفسر بعد از حضرت موسی و حضرت عیسی کم است، ولی همان گونه که گذشت در کتاب هایی روایی ما به نام برخی از آنها اشاره شده است.
[۱] . مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۳ ه‍ ق، ج ۱۳، ص۳۸۳.
[۲] . عمادزاده، حسین، قصص الانبیاء (تاریخ پیامبران از آدم تا خاتم) انتشارات اسلام، چاپ سی و سوم، ۱۳۷۰ه‍ ش، ج ۲، ص۵۸۰ ـ ۵۸۳.
[۳] . همان، قصص الانبیاء (تاریخ پیامبران از آدم تا خاتم) ج ۲، ص۵۹۳.
[۴] . انعام/۷۸، ۷۹، ۸۱ و انبیاء/ ۱۵، ۱۶، ۱۸، ۲۰، ۳۶، ۴۴.
[۵] . مجلسی، محمدباقر، حیوه القلوب، سازمان انتشارات جاویدان، ج ۱، ص۴۳۸ ، ۴۳۹.
[۶] . قصص الانبیاء (تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم) ج ۲، ص۷۵۲، ۷۵۵.