معیار حلال زادگی چیست؟ و آیا کسی که حرام زاده باشد به جهنم می رود؟
درباره ی معیار حلال زادگی، احادیثی در این زمینه در منابع شیعه و سنی وجود دارد که؛ ائمه اطهار(ع) را دوست نمی‌دارد، مگر حلال‌زاده و آنها را دشمن نمی‌دارد، مگر حرام‌زاده.
اما برای فهم و برداشت درست درباره این دسته از روایات باید به نکاتی توجه شود؛ از جمله این‌که؛ حرام‌زاده بودن موجب سلب اختیار انسان نشده و علّت تامّه ارتکاب گناه و دوری از محبت و دوستی اهل بیت عصمت و طهارت(ع) نمی‌شود؛ لذا فرزند زنا نیز مثل دیگر افراد بشر مختار بوده و سرنوشت خود را در دست اختیار خود دارد؛ و میتواند با اعتقاد حق و انجام اعمال نیک و پسندیده این نقص روحی و معنوی خود را برطرف کرده و از مؤمنان و محبّان ائمه اطهار(ع) شود. و هیچ دلیل عقلی یا نقلی وجود ندارد که اثبات کند زنازاده لزوماً اهل جهنّم می‌شوند؛ همان‌طور که هیچ دلیلی نیست که اثبات کند هر حلال‌زاده و مسلمان‌زاده‌ای وارد بهشت می‌شود.
همچنین از متون دینی بر می آید که حرام زاده، به جهت عمل حرام و گناه آلودی که پدر و مادر انجام داده اند، گناهکار نیست. همان گونه که در قرآن نیز آمده است:«وَ لا تَزِرُ وازِرَهٌ وِزْرَ أُخْرى(۱) هیچ گنهکارى گناه دیگرى را متحمّل نمىشود.». حرام زاده هم میتواند با داشتن اعتقاد درست و انجام اعمال و دستورهای دینی، به بهشت برود؛ همان گونه که در فرمایش امام صادق(ع) آمده است:
«زنازاده اگر اعمال خوب انجام بدهد، به او پاداش داده می‌شود. اگر کار بد از وی سر زند، مجازات می‌گردد»؛ (۲) یعنی زنازاده، مانند سایر مردم است.
تولد از زنا درست مانند تولد ناقصالخلقه است. چگونه اگر فرزند با دست فلج متولد شود، امکانات جسمى او کم تر از دیگران است، ولى به هرحال مىتواند راه تکامل را طى کند و در فعالیتهاى مادى و معنوى به درجات قابل توجهى برسد که حتى برخى از افراد سالم به دلیل تنبلى یا سستى به آن نمىرسند، فرزند نامشروع نیز هرچند زمینه و بستر رشد معنوی کمتری داشته باشد، اما مىتواند با تلاش و پشتکار و امداد از خداوند به کمال مادى و معنوى برسد. در نتیجه هیچ گاه برای یک فرد انحراف و فساد و جهنمی شدن مقدر نشده، بلکه او خود توانایی رقم زدن سرنوشتی خوب برای خود را داراست.
بنابراین، نسبت به رسیدن به مقامات معنوی و الهی و علمی و عملی که جایگاه فرد را نسبت به خداوند متعال و در آخرت تعیین می کند، بین زنازادگان و سایر انسان ها تفاوتی نیست و همه قدرت و امکان رسیدن به این جایگاه را دارند. اگر چه در این مسیر افراد زنازاده سختی بیش تری را باید متحمل شوند. اما همین سختی و مشقت در مسیر کمال نیز از جانب خداوند مورد محاسبه خواهد بود و محاسبه آنان همانند حلال زادگان نیست.
در مجموع به جهت خطایی که والدین آن ها مرتکب شده اند، چه بسا سرشت آن ها میل بیش تری به بدی ها داشته، و شاید به همین جهت گفته شود که این افراد ممکن است بیش از دیگران به سمت انحراف و کمک به شیطان در مسیر اهداف غیر الهی او گام بردارند. اما این امر مطلق نیست و موجب جبر در این مسیر نمی شود؛ همان طور که برخی از حلال زاده ها ممکن است در اثر عواملی دیگر نظیر حرام خواری،رعایت نکردن برخی آداب اسلامی و … در رسیدن به سعادت راه سخت تری داشته باشند و یا سربازان واقعی ابلیس در فساد و جنایت باشند.
لذا روایات ظاهراً حکمی غالبی را بیان می‌کنند نه حکمی کلّی را؛ یعنی اغلب چنین است که زنازاده دشمن اهل بیت می‌شود نه همیشه.
نکته دیگر آن‌که لزوماً تمام دشمنان اهل بیت حرام‌زاده به معنای فرزند حاصل از روابط نامشروع نیستند، بلکه دلایل دیگری چون نفاق نیز میتواند در این دشمنی، تأثیرگذار باشد.
پی نوشت:
۱. فاطر (۳۵)، آیه ۱۸
۲. ری شهری، محمد، میزان الحکمه، نشر دارالحدیث، قم، ۱۴۰۷ ق، ج ۵، ص ۲۴۴
