ارتقاء و تحکیم ارزشهای معنوی و اخلاقی۳۷

 تدبیر ش  ۶۳    
    لزوم استفاده از نوروز برای پیشرفت معنویت و استقرار احکام، معارف و اخلاق اسلامی
عید نوروز ایرانی، برای همه ما مردم ایران     و نیز مسلمانانی که در کشورهای دیگر عید نوروز را می‌شناسند و گرامی می‌دارند، فرصت مغتنمی است برای اینکه از این روز و از این مناسبت، در سمت و سوی حرکت اسلامی استفاده کنیم. دأب و دِیدن اسلام این است: از همه فرصت‌ها، از همه لحظه‌های زندگی، از همه مقاطع حیات در شکل‌های گوناگون استفاده شود برای تکامل انسان، برای پیشرفت معنوی و مادی نوع بشر. ما ایرانی‌ها می‌توانیم با استفاده از این مناسبت، به کارهای که اسلام ما را به آن دعوت کرده است، و در جهت احکام اسلامی و معارف اسلامی حرکت کنیم؛ خودمان را با اهداف عالیه اسلام آشنا کنیم. در این ایام، صله رحم، توجه به خدای متعال، شنیدن سخنان خوب از یکدیگر، و اجتماع در مراکز دینی و معنوی، از آن فرصت‌های مغتنمی است که باید از آن استفاده کرد. حقیقت این است که مردم عزیز کشور ما در طول سالیان متمادی  و بخصوص در اوقات حاکمیت نظام اسلامی    بر کشور، از عید نوروز هم برای معنویت، برای معرفت، برای نزدیکی به خدا استفاده کرده‌اند. شاهد هم این است که شما در ساعت تحویل اگر ملاحظه کنید، می‌بینید بیشتر مردم در مراکز دینی، در بارگاه‌ها، در زیارتگاه‌ها و مشاهد مشرفه و در مساجد مشغول توجه و دعا و ذکرند. معنای این حرکت عظیم این است که ملت ایران از این آین و از این سنت هم برای دین بهره‌برداری می‌‌کند. این باید خط شاخصی باشد برای ما در همه امور، که برای پیشرفت معرفت خود، معنویت خود، دین خود، استقرار احکام اسلامی و معارف اسلامـی و اخـلاق اسلامـی بهره‌برداری کنیم. امیدوارم خداوند متعال همه ما و همه ملت ایران را بر این کار موفق بدارد.  ۷    ۰۱/۰۱/۹۰  بیانات در حرم مطهر رضوی در آغاز سال ۹۰نقش روحیه معنویت و تدّین جوانان  در جهاد اقتصادی
عزیزان من! این را همه بدانند! تدّین جامعه، تدّین جوانان ما، در امور دنیای هم به ملت و به جامعه کمک می‌‌کند. خیال نکنند که متدّین شدن جوانان، اثرش فقط در روزهای اعتکاف در مساجد یا در شب‌های جمعه در دعای کمیل است. اگر یک ملت جوانانش متدّین باشند، از هرزگی دور خواهند شد؛ از اعتیاد دور خواهند شد؛ از چیزهای که جوان را زمین‌گیر می‌‌کند، دور خواهند شد؛ استعداد آنها به کار می‌افتد، کار می‌کنند، تلاش می‌کنند؛ در زمینه علم، در زمینه فعالیت‌های اجتماعی، در زمینه فعالیت‌های سیاسی؛ کشور پیشرفت می‌‌کند. در اقتصاد هم همین‌جور است. روحیه معنویت و تدّین، نقش بسیار مهمی دارد.     ۷    ۰۱/۰۱/۹۰  بیانات در حرم مطهر رضوی در آغاز سال ۹۰
    ضرورت استفاده از مقطع جدید نوروز  برای محاسبه نفس و اصلاح رابطه خود با خدا
به نظر من اولی‌ترین نقطه‌ای که انسان خوب است به فکر بیفتد، رابطه خودش با خداست. اول سال که می‌شود، آدم فکر کند که خب! سال گذشته و قبلش، هرجور بود، گذشت؛ الآن یک مقطع جدیدی است؛ یک رابطه جدیدی با خدای متعال تعریف کنیم؛ هم در جنبه‌های ایجابی، هم در جنبه نفی‌ای. جنبه نفی‌ای یعنی گناه. انسان به بعضی گناه‌ها عادت کرده؛ لذا اهمیت آنها را درک نمی‌کند. اگر انسان یک تأمل بکند، اینها را در رفتار خودش، در عمل خودش متوجه می‌شود. البته انسان به خودش حسن‌ظن دارد. معمولاً انسان با خودش کمتر سوءظن پیدا می‌کند. این گرفتاری بنی‌آدم است که کارهای خودش را توجیه می‌کند؛ لیکن این‌جور هم نیست که نشود خدای متعال با ما احتجاج کند. بنابراین، حجت بر ما تمام است. دقت بکنیم، پیدا می‌کنیم.
در قلب انسان و در روح و وجدان انسان یک باطنی وجود دارد که او معمولاً با خود ما صادق است. ولو ظواهر قلب، ما را فریب می‌دهد، اما باطن قلب با ما صادق است. امام یک وقتی فرمودند: من در فلان قضیه، در باطن قلبم هم ناراحت نمی‌شوم. واقعاً همین‌جور است؛ قلب یک باطنی دارد که ما کمتر به آنجا سر می‌کشیم. اگر انسان به آنجا سر بکشد، خودش را در مقابل خود افشاءشده مشاهده می‌کند خب! انسان به بعضی گناه‌ها عادت کرده، بعضی گناه‌ها را کوچک شمرده و به آنها تن داده. سال نو یکی از کارهای که می‌شود کرد، همین است؛ آدم ببیند چطور می‌شود گناهان را کم کرد؛ یعنی بنویسند
پارسال یا پیرارسال بود که من شرح حال شهید افشردی (باقری) را می‌خواندم – به نظرم شرح حال ایشان یا یکی دیگر از همین شهدا بود – در آنجا ذکر شده بود که ایشان هر روز خطاهای خود را می‌نوشته؛ همین که در توصیه علمای اخلاق    و در توصیه‌های بعضی از احادیث و اینها هم هست که خطاهای خودتان را بنویسید، هر شب خودتان را محاسبه کنید. او این چیزها را روی کاغذ می‌نوشته. ماها رومان نمی‌شود خودمان بنویسیم، روی کاغذ بیاوریم، علنی کنیم؛ ولو بین خودمان و کاغذ. او در یادداشت‌های خود نوشته بود که مثلاً من شب دیدم امروز این چند تا گناه را انجام دادم.
این محاسبه نفس، خیلی چیز خوبی است. انسان باید خود را محاسبه کند، بعد یکی یکی از انجام گناهان خود کم کند. ما به بعضی از گناه‌ها عادت کرده‌ایم – گاهی انسان پنج تا، شش تا، ده تا گناه را عادت کرده – همت کنیم اینها را یکی یکی کنار بگذاریم؛ این نقاط ضعف را یکـی یکـی کم کنیم.   ۱۰    ۲۳/۰۱/۹۰  بیانات پس از اقامه نماز در جمع برخی از شخصیت‌های فرهنگی سیاسیضرورت اهتمام  برای رسیدن به حضور قلب در نماز
به نظر من اگر چنانچه شروع اهتمام از خودِ همین نماز باشد – چون نماز خیلی مهم است – این خیلی کارگشاست. انسان نماز را خوب بخواند؛ با توجه بخواند؛ حضور قلب داشته باشد. حضور قلب یعنی انسان از آنچه که می‌گوید و آنچه که در ذهنش می‌گذرد و بر زبانش جاری می‌شود، غافل نباشد؛ این‌جور نباشد که نفهمد. مثلاً من که حالا دارم با شما حرف می‌زنم، خب! شما مخاطبید. انسان توجه دارد که یک مخاطبی دارد و دارد گوش می‌کند و دارد حرف می‌زند. در نماز هم همین‌جور باشد؛ یک مخاطبی داشته باشیم، با او حرف بزنیم. من حتّی عرض می‌کنم اگر کسی معنای نماز را هم نداند، اصلاً هیچ نداند معنای این عبارات چیست، اما همین قدر بداند [که] دارد با یکی حرف می‌زند، دارد با خدا حرف می‌زند، این قضیه انسان را نزدیک می‌کند – «قربان کلّ تقی»( نهج‌البلاغه، حکمت ۱۳۴) – این خودش مقّرب است؛ تا اینکه حالا مثل ماها که معنایش را می‌دانیم   و تفسیرش را می‌دانیم و چندین کتاب درباره‌اش خوانده‌ایم، اما وقتی که نماز می‌خوانیم، بالمرّه یادمان می‌رود که چه کار داریم می‌کنیم. به قول صائب – حالا شعرش یادم نمی‌آید، اما مضمونش این است – غیر از خدا که به یادت نمی‌آید، هر چه دیگر توی نماز یادت می‌آید؛ گم کرده باشی، پیدا می‌کنی.
نماز خوب است؛ حضور قلب در نماز – یعنی توجه به اینکه داریم حرف می‌زنیم، مخاطبی داریم – شروع خوبی است؛ نماز اول وقت همین‌جور؛ نماز به جماعت همین‌جور؛ نوافل همین‌جور؛ این فهرست را می‌شود انسان ذره ذره در زندگی خودش وارد کند. اگر همت کنیم، بالاخره سال نو می‌تواند این مبارکی‌ها را ان‌شاءاللَّه با خودش داشته باشد.
البته غیر از این چیزها هم هر کدام از ماها – من، شماها – یک کاری داریم، یک شغلی داریم، یک جریان ویژه‌ای در زندگی خودمان داریم؛ آن را هرچه بهتر انجام دهیم، دقیق‌تر انجام دهیم، سعی کنیم ان‌شاءاللَّه خدای‌تَرَش کنیم، طبعاً آثار بیشتری خواهد داشت.    ۱۰  ۲۳/۰۱/۹۰  بیانات پس از اقامه نماز در جمع برخی از شخصیت‌های فرهنگی سیاسی