ارتقاء و تحکیم ارزشهای معنوی و اخلاقی۴۱

تدبیر ش ۶۷دوری از معارف الهی و قرآنی، عامل کمبودهای دنیای اسلام
انس با قرآن دل‌های ما را با معارف قرآن آشناتر خواهد کرد. هرچه در دنیای اسلام کمبود هست، بر اثر دوری از معارف الهی و معارف قـرآنـی اسـت. … ضـعـف مـا امـت مسلمـان، عقب‌ماندگی ما، کج‌رفتاری‌های ما، کج‌تابی‌های ما در مسائل اخلاقی و زندگی، همه اینها ناشی از دوری از قرآن است. ملت‌های مسلمان بر اثر حاکمیت طغیانگران و طاغوت‌ها – که قرآن مخاطبان خود را این همه از طاغوت‌ها برحذر داشته است –  خونشان مکیده شد؛ نه فقط خون اقتصادی‌شان، نه فقط منابع حیاتی و معادن زیرزمینی و نفت و امثال اینها، بلکه روحیه ایستادگی‌شان، مقاومتشان، طلب علوّ و عزت در دنیا هم از ملت‌های مسلمان گرفته شد. ملت‌های مسلمان به فرهنگ خودشان پشت کردند، فرهنگ مادیگری را پذیرفتند. با اینکه بظاهر ما کلمه «لاَ اِلهَ اِلاّ اللَّه» گفتیم، در طول زمان مسلمان بودیم، اما فرهنگ غرب و معارف غرب در دل‌های ما اثر کرد و ما را از حقایق دور کرد. آن وقت نه فقط اقتصادمان را، عزت دنیوی‌مان را از دست دادیم، بلکه اخلاق و معالم اخلاقی‌مان را هم از دست دادیم. ما اگر دچار تنبلی هستیم، اگر دچار ضعف و سستی هستیم، اگر دل‌های ما با یکدیگر مأنوس نیست، اگر در میان ما بدخواهی وجود دارد، اینها از آثار فرهنگ تزریقاتی تحمیلی ضد اسلامی و غیر اسلامی است.۶ ۶.   ۱۱/۰۵/۹۰  (اول رمضان‌المبارک ۱۴۳۲) بیانات در دیدار قاریان، حافظان و اساتید قرآنیلزوم تفکر و مراجعه به باطن برای روشن شدن حقایق و گشودن باب حکمت
مرحوم حاج میرزا جواد آقای ملکی تبریزی – عارف معروف و مشهور و فقیه بزرگوار – در کتاب شریف «المراقبات»شان می‌فرمایند: روزه، یک هدیه الهی است که خدای متعال این را به بندگان خود و به مؤمنین هدیه کرده است. تعبیر ایشان این است که: «اَلصَّومُ لَیسَ تَکلِیفاً بَل تَشریِفٌ»؛ روزه را به چشم یک تکلیف نگاه نکنید؛ به شکل یک تشریف و تکریم نگاه کنید، که «یُوجِبُ شُکراً بِحَسبِه»؛ این توجه به فریضه روزه – که تکریم الهی نسبت بـه بندگان است – خـودش مستـوجـب شـکـر اسـت؛ بـایـد خـدا را سپاسگزاری کرد.
ایشان برای گرسنگی و تشنگی که مؤمنین در ماه رمضان خودشان را ملتزم به آن می‌دانند، فواید متعددی را بیان می‌کنند که متخذ از روایات و برخاسته از دل نورانی این مرد بزرگ است. از جمله آنها، یا اهمّ آنها – که ایشان خودشان می‌گویند این خاصیت از همه مهم‌تر است – این است که می‌گویند: این گرسنگی و تشنگی، یک صفایی به دل می‌بخشد که این صفای قلبی زمینه را فراهم می‌کند برای تفکر؛ که «تَفَکُّرُ سَاعَهٍ خَیرٌ مِن عِبَادَهِ سَنَه».( مستدرک، ج ۱۱، ص ۱۸۳) این تفکر از نوع تفکرِ مراجعه به باطن و روح و دل انسان است که حقایق را روشن می‌کند و باب حکمت را بر روی انسان می‌گشاید. از این باید استفاده کرد.۷
7.   ۱۶/۰۵/۹۰  بیانات در دیدار مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایرانضرورت تفکر درباره عمر، لحظه مرگ و ملاقات جناب ملک‌الموت
درباره عمر فکر کنیم. عمر سرمایه اصلی هر انسانی است. همه خیرات به وسیله عمر – همین ساعات زودگذر – به دست می‌آید؛ این سرمایه است که می‌تواند سعادت ابدی و بهشت جاودان را برای انسان تدارک ببیند. درباره این عمر فکر کنیم. گذر عمر را ببینیم. ناپایداری ساعات زندگی و روزها و شب‌های اوقات عمر را احساس کنیم. به این گذر زمان توجه کنیم: «عمر، برف است و آفتاب تموز».
لحظه به لحظه، از این سرمایه دارد کاسته می‌شود؛ و این در حالی است که این سرمایه، همه چیز ماست برای کسب سعادت اخروی؛ چه‌جوری‌ مصرفش می‌کنیم؟ در کجا مصرفش می‌کنیم؟ در چه راهی آن را خرج می‌کنیم؟ تفکر در باب مرگ، عبور از این عالم، لحظه خروج روح از بدن و ملاقات جناب ملک‌الموت؛ این لحظه برای همه ما پیش می‌آید؛ «کُلُّ نَفْسٍ ذَآئِقَهُ الْمَوْتِ »؛ (آل عمران ۱۸۵) همه، این را می‌چشیم. حالِ ما در آن لحظه چگونه است؟ دل ما در آن لحظه در چه حال است؟ اینها نکاتی است که در خور تدبّر و تأمل است. فکر در این زمینه‌ها، از جمله تفکر لازم و اساسی و ضروری است.۷ ۷.   ۱۶/۰۵/۹۰  بیانات در دیدار مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایرانکار از روی خشم انجام نگیرد
«وَ کَظمِ الغَیظ»؛ فرو خوردن خشم. یک وقت هست که شما یک فرد معمولی متعارفی هستید، خشم شما نسبت به یک برادر دینی است، نسبت به یکی از اهل خانواده است، نسبت به یکی از کارکنانتان است – کظم غیظ خیلی فضیلت دارد؛ «وَالْکَاظِمِینَ الْغَیظَ وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ » (آل عمران ۱۳۴)- یک وقت هم هست که شما یک مسئول اجتماعی هستید، جایگاهی دارید؛ حرکت شما، اثبات و نفی شما، قول و فعل شما در جامعه اثر می‌گذارد؛ در یک چنین شرایطی، خشم شما دیگر با خشم یک آدم معمولی برابر نیست. علیه کسانی، علیه جریانی خشمگین می‌شویم و حرفی می‌زنیم؛ آثار اینچنین خشمی با آثار یک خشم معمولی که حالا انسان بر فرض خشمگین می‌شود و یک نفر را کتک می‌زند، خیلی متفاوت است. کظم غیظ؛ خشم را فرو بخورید؛ کار از روی خشم انجام نگیرد. ممکن است شما با یک کسی، با یک جریانی، با یک مجموعه‌ای موافق نباشید؛ اینجا استدلال و منطق حاکم باشد؛ اگر این استدلال و منطق آمیخته شد با خشم، کار را خراب می‌کند؛ تجاوز از حد انجام می‌گیرد؛ اسراف به وقوع می‌پیوندد؛ « ربَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسْرَافَنَا فِی أَمْرِنَا ». (آل عمران ۱۴۷) اسراف یعنی زیاده‌روی.۷ از خدا بخواهیم که آرایش متقین را به ما بدهد
دعای بیستم صحیفه سجادیه؛ دعای شریف معروف به مکارم‌الاخلاق.
اولِ این دعا می‌فرماید: «اَلَلّهُمَّ صَلِّ عَلیَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد وَ حَلِّنیِ بِحِلَیهِ الصَّالِحیِن وَ اَلبِسنیِ زیِنَهَ المُتَّقیِن»؛ آرایش بندگان صالح را به من عنایت کن؛ من را زینت بده به زینت صالحین؛ و زیور متقین را به من عنایت بفرما. یعنی من را جزو بندگان صالح و متقین و پرهیزگاران قرار بده. … دل‌هایمان را به این سمت ببریم. از خدا بخواهیم که « اَلبِسنیِ زیِنَهَ المُتَّقیِن»؛ آرایش متقین را به ما بدهد. بالاخره چاره جز این نیست. روزه هم در قرآن « لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» (بقره  ۱۸۳) است؛ روزه را واجب فرمود برای اینـکه مـا تقـوا پیشـه کنیـم. از جمله مـوارد تقوا اینها‌ست.۷ ۷.   ۱۶/۰۵/۹۰  بیانات در دیدار مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران
سعی همه باید این باشد که اطفاء کنند. نباید بر روی آتش بنزین پاشید
«وَ اِطفَاءُ النَّائِرَه»؛(دعای مکارم الاخلاق) یکی از کارهایی که لازمه تقوای ماست، فرو نشاندن آتش است. این شعله‌ور شدن آتش – مراد، همین آتش‌ها‌ی اختلافاتی است که بین مجموعه‌‌ها‌ هست؛ بین گروه‌‌ها‌ هست؛ بین دستگاه‌‌ها‌ هست – در حکم آتش سوزان است. سعی همه باید این باشد که اطفاء کنند. نباید بر روی آتش بنزین پاشید، نباید آتش‌ها‌ را مشتعل کرد. اینکه ما مکرر در مکرر توصیه می‌کنیم به دوستان، به مسئولین، به کسانی که تریبون دارند، به کسانی که حرفشان یا به طور عموم یا در بخشی از فضای کشور منعکس می‌شود که: گفته‌‌ها‌ را، زبان‌ها‌ را، اظهارات را، تعبیرات را کنترل و مراقبت کنند، به خاطر این است. گاهی اوقات یک تعبیری، نه فقط ضد اطفاء نائره است، بلکه مشتعل کردن هرچه بیشتر نائره است؛ اطفاء نیست؛ بلکه ضد اطفاء است.۷
7.   ۱۶/۰۵/۹۰  بیانات در دیدار مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایرانباید روزبه‌روز فضایل اخلاقی در بین ما رشد کند
باید روزبه‌روز فضایل اخلاقی در بین ما رشد کند. صبر ما، شکر ما، ذکر ما، احسان ما، مروت ما نسبت به دیگران، اجتناب ما از ایذای دیگران، میل ما به خدمت به دیگران، روزبه‌روز باید در بین جامعه رشد پیدا کند. اینها به خودی خود پیش نمی‌آید؛ اینها کار لازم دارد؛ تلاش لازم دارد. در این زمینه‌ها کوتاهی داریم. رواج فرهنگ اسراف و تجمل‌گرایی در جامعه، رشد یا عدم توقف میل به خشونت در برخی از بدنه جوان کشور، مضر است. ما فیلم‌ها‌یی پخش می‌کنیم که خود آن کسانی که سازنده این فیلم‌ها‌ هستند، به خودشان هشدار می‌دهند و می‌خواهند خطر این فیلم‌ها‌ را که تولید خشونت در جامعه است، متوقف کنند؛ ولی ما حالا داریم اینها را منتشر می‌کنیم! اینها مضر است. بچه‌های ما از اول با خنجر و با قمه و با اسلحه گرم – البته پلاستیکی‌اش – آشنا بشوند، انس پیدا کنند، یاد بگیرند؛ خب! اینها خطرات دارد، اشکالات دارد، تبعات دارد، در جامعه آثارش را هم می‌بینیم؛ این جزو ضعف‌ها‌ی ماست.
چند سال پیش، من در یکی از مجلات آمریکایی دیدم که مصلحینی در آنجا پیشنهاد کرده بودند که این فیلم‌ها‌ی رایجِ غالبِ هالیوودی را که در آنها یا شهوت بود یا خشونت، یواش یواش کم کنند و فیلم‌ها‌ی خانوادگی، فیلم‌ها‌ی معصومانه و نجیبانه را رایج کنند. آنها به فکرند، حالا ما تازه از آنها یاد گرفته‌ایم!۷ ۷.   ۱۶/۰۵/۹۰  بیانات در دیدار مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایراندرباره اشخاص، اگر نقطه منفی ای سراغ دارید، افشاء نکنید
«وَ اِصلاَحِ ذَاتِ البَین»؛(دعای مکارم الاخلاق)  میانه افراد را اگر اختلافی وجود دارد، اصلاح کنیم. «وَ اِفشَاءِ العَارِفَهِ وَ سَترِ العَائِبَهِ»؛ درباره اشخاص، نقاط مثبت را، نقاط خوب را افشاء کنیم، منتشر کنیم. از کسی، از مسئولی کار خوبی سراغ دارید، این را بیان کنید و بگویید. نقطه مقابل: اگر چنانچه نقطه منفی‌ای سراغ دارید، این را افشاء نکنید. افشاء نکردن معنایش این نیست که نهی از منکر نکنید؛ چرا، به خود آن کسی که به کارش اشکالی وارد است و باید ایراد گرفته شود، گفته بشود؛ اما افشاء کردن این چیزها مصلحت نیست؟.۷ ۷.   ۱۶/۰۵/۹۰  بیانات در دیدار مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران