اسم من ((گز)) است !

از ویتامین های مختلفی سرشارم .
شفابخش بوده و دارای فلزات گیاهی می باشم .
خوردن من ، نرمی استخوان را معالجه می کند و میکربهای ناخوشی زا را از بین می برد!
من و گز علفی دو برادر جزو گروه ((انگبین ))های غذایی هستیم ، و انگبین های دیگر مثل شیر خشت – بید خشت – ترنجبین – شکرگز – شکر تیغال و و و….همه جزو دسته ی ((انگبین ))های دارویی هستند.
ما دو برادر هر دو ایرانی و از انگبین های مخصوص ایران بوده ، و در جاهای دیگر تاکنون به عمل نیامده ایم . در اصفهان با من شیرینی مخصوصی به نام ((گز)) می سازند و با برادرم شیرینی دیگری به نام باسلق ساخته می شود. تهیه گز و باسلق با شکر خالص نوعی تقلب است .
در زبان فارسی به من گز انگبین و گز خوانسار می گویند. در عبری و عربی (من ) می گویند و در تورات و قرآن مجید از ما به نام (من والسلوی ) یاد شده است . ما همان مائده ی آسمانی هستیم که خداوند برای قوم یهود فرستاد و آنها از آن در مدت چهل سال سرگردانی تغذیه کردند تا به سر حد کنعان رسیدند و دسته ای از آن ها قدر ما را ندانستند. از حضرت موسی (ع ) سیر – پیاز و عدس خواستند. عده ای در شرح این مائده نوشته اند که صمغی بود که طعم شهد داشت . در جای دیگر نوشته اند عسلی بود که بر روی درختان می نشست و بعضی گفته اند که ترنجبین بود. در زبان فرنگی به ما ((مان )) می گویند و انواع و اقسام زیادی داریم که سی نوع آنها شهرت دارند و معلوم نیست آنچه به نام مائده بر یهودیان فرستاده می شد کدام نوع ما بوده است .
به نظر ((زبان خوراکیها)) با توجه به خط سیر قوم بنی اسرائیل ، مائده آنها نوعی شکرک و انگبین است که در روی نوعی زبان گنجشک تولید می شود و خواص آن شبیه انگبین های ایرانی است و به همین جهت است که آنرا در اروپا انگبین ((اروپایی ایران )) می نامند. من در اینجا خود و برادرم گز علفی را که از بهترین نوع انگبین غذایی هستیم ، به شما معرفی می کنم و چگونگی پیدایش خود را شرح می دهم تا شما در زندگانی موجود کوچکی که پشه گز نام دارد، سیر و سیاحت نمایید و از اسرار ما انگبین ها مطلع شوید. انگبین ها چنانچه در عسل گفته شد، شهدی هستند که حشراتی پس از مکیدن نیکنوش از شیره ی پرورده گیاهان آن هارا می سازند. اسرار ساختمان انگبین ها هنوز بر دانشمندان کشف نشده ، و با پیشرفت علم هنوز در پرده ی ابهام باقی مانده است . همینقدر می دانند که این حشرات پس از مکیدن شیره پرورده ی گیاه آنرا به کیسه ای که در بدن خود دارند می برند و در آن جا تبدیل به شربتی شیرین می نمایند که این شربت پس از خارج شدن از بدن آنها منعقد شده و به صورت عسل یا انگبین در می آید. ساختن مواد قندی بوسیله این موجودات مخالف با اصول شناخته شده ی زیست شناسی است ، زیرا مواد قندی در طبیعت به عهده ی گیاهان قرار دارد که سبزینه ای آنها در اثر تابش نور آفتاب ، گاز کربن هوا را گرفته و تبدیل به قند می نمایند.
ساختن مواد قندی بوسیله حشرات مغایر اصول طبیعت بوده ، چگونگی آن معلوم نیست ، این گیاه که به عربی به آن طرفا – طرفه المن واتل گویند، درختچه ای است زیبا که در بیشتر نقاط ایران و چند کشور دیگر می روید، ولی چون در آن نواحی پشه گز وجود ندارد، تنها در خوانسار تولید گزانگبین می کند – در ایران البرز مخصوصا مرو آباد و عباس آباد، نزدیک پل جاجرود – در جنوب ایران شیراز، سواحل خلیج فارس ، آبادان ، بوشهر – در مغرب ایران دره بازوفت و همچنین در کرمان و بلوچستان به عمل می آید، ولی همانطور که گفتم در این نواحی پشه گز وجود ندارد تا بتواند از شیره ی این گیاهان نوشیده و مرا بسازند، ولی با مطالعاتی که بوسیله نویسنده ی زبان خوراکیها به عمل آمده ، بارور کردن این گیاهان بسیار ساده بوده و می توان با یک طرح وسیع محصول بسیاری بدست آورد و رقم بزرگی بر صادرات کشور افزود. پشه گزها نحل های کوچکی هستند که در برگهای و ساقه های گون گز خانه می سازند و از شیره ی پرورده ی این گیاه قشنگ تغذیه می کنند و از نیکنوش آن که شفای مردم در آن است شهدی می سازند تا آیتی برای اندیشمندان باشد. این نحل های کوچک زندگانی شیرین و اسرارآمیز مخصوص به خود دارند و کندوی آنها ساقه و برگهای گون گز می باشد. از این که من این پشه ها را نحل می خوانم تعجب نکنید.
همانطور که پرندگان انواع و اقسام کوچک و بزرگ ، از شتر مرغ تا مینج دارند، زنبورهای عسل نیز انواع و اقسام کوچک و بزرگ دارند و ما برای شناسایی بیشتر آنها را در سه دسته به شما معرفی می کنیم .۱ – دسته اول همان زنبورهای عسل هستند که چندین نژاد به رنگ های گوناگون دارند و انگبین آنها عسل نامیده می شود. به این دسته از حشرات در عربی نحل و در فارسی زنبور عسل – منج و منگ می گویند.
2 – دسته دوم نحل های کوچکی هستند به اندازه پشه ، که ما با اجازه خوانندگان آنها را منجک می نامیم . مهمترین اینها، پشه گز و پشه ون می باشد که اولی مرا که گز انگبین نام دارم می سازد و دیگری برادر خارجی مرا که ((ون انگبین )) است تولید می کند. حشره ی سازنده شکر تیغار را هر چند جزو قاب بالان است می توان منجک نامید.
3 – دسته سوم منج ها موجودات بسیار ریزی هستند که با چشم غیرمسلح دیده نمی شود و چون برای اولین باز نویسنده کتاب زبان خوراکیها آنها را پیدا کرده و در زندگانی اسرارآمیز آنها تفحص نموده ، آن ها را ((میکرو منج )) نامیده است . چون نیش این دسته به حد کافی بلند نیست و نمی تواند شخصا گیاه را بمکد. در شکافهای مصنوعی که بدست انسان ایجاد می شود، و از شکافهایی که حشرات دیگر بر درخت وارد می آورند، استفاده کرده و شیره درخت را که از آن شکافها بیرون می آید، میدان فعالیت خود کرده و تبدیل به انگبین می نماید. مانند بید خشت که به روی نوعی بید به عمل می آید. پس برای بدست آوردن انگبین دو عامل ضرورت دارد، یکی منج مناسب و دیگری درخت مخصوص آن ، همانگونه که برای ساختن پیله ابریشم نوغان و درخت توت هر دو لازم است . حال برای اینکه زبان خوراکیها تنوع بیشتری داشته باشد و خوانندگان بتوانند به اسرار طبیعت آشنا شوند، چگونگی زندگانی و پیدایش پشه گز را شرح می دهیم تا صاحبان تفکریی به عظمت دستگاه آفرینش برده و این جهان را سرسری تصور ننمایند.
پشه گز حشره کوچکی است از دسته نازک بالان و جزو دسته ی منجک ها و با اینکه سالها است در ایران زندگی می کند، معذلک مردم ایران جز اهالی خوانسار آنرا نمی شناسند و آنها نیز این موجود را خلق الساعه تصور کرده ، و نمی دانند از کجا می آید و به کجا می رود. همینقدر می دانند که در اوایل پاییز ناگهان میلیون ها پشه گز در فضای خوانسار ظاهر می شود و پس از ساختن گز انگبین از بین می رود. حال چگونگی پیدایش این موجودات را شرح می دهیم . در اوایل شهریور ناگهان خیل پشه گزها را در فضای گز زارها می بینید که از برگ و ساقه های گون گز تغذیه می کنند و در این موقع ماده ها سنگین شده به سوی پایین آمده ، در روی گون گز نشسته و تخم خود را که در حدود ۷۵ عدد است در ساقه فرو برده ، مخفی می سازند و خود از بین می روند. اگر زمستان سخت و برفی باشد، تخم آنها بیشتر دوام آورده و بهتر مانده و سال آینده محصول بیشتری گز انگبین بدست می آید. در بهار که درختان بیدار شدند و برگ نو آوردند، تخم پشه گزها بوسیله شیره ی گیاهی بالا رفته و به صورت لکه های سفیدریزی روی برگ ظاهر می شوند و کم کم برگ گون گز پیچیده شده و کندوی مناسبی برای خانواده ی آنها درست می شود و به تدریج رنگ لکه ها سیاه شد، و حشرات نمایان گردیده و مرا که گز انگبین نام دارم می سازند. در اوایل شهریور شهد من به صورت اولین فرآورده از دمبرگ سرازیر می شود. به این محصول گرده می گویند. کم کم رشد منجک ها از کندوی برگی خود به سوی ساقه پیش می آیند و در هوا پرواز می کنند. این پشه گزها دارای دو شاخک ، چهاربال و شش پا هستند. شکم آنها بندبند بوده ، و در هر بند مقداری انگبین ذخیره شده که مقداری از آنرا به صورت گرده در برگ ، و بقیه را در چند نوبت به صورت کمان روی ساقه ها می نشانند و چون این کمان ها شبیه ستاره است ، به این محصول ستاره می گویند. شکرک آن ها بلورین و شیرین است . همانطور که قبلا اشاره شد این نحل های کوچک نیکنوش گون گز را مکیده و آنرا به شکم بند بند خود می فرستند. و در آنجا در اثر یک سلسله اعمال نامعلوم تبدیل می نمایند.
من دارای چندین نوع قند و الکل هستم ، و مقداری صمغ و لعاب و مواد معدنی و عوامل زنده در بردارم و از این حیث و از نظر خواص شبیه سایر انگبین ها می باشم . برای بدست آوردن من باید پرده ای از پوست بز پهن کنند. زیرا به علت داشتن صمغ و لعاب چسبنده بوده و به پارچه می چسبم . این پرده پوستی را زیر درخت گون گز پهن می کنند و یک غربال روی آن می گذراند و بعد با یک چوب دستی به برگها و ساقه ها می زنند تا تمام محصول آنها از غربال گذشته روی پرده ریخته شود.
از شهد من یک نوع شیرینی به نام گز می سازند که طرز ساختن آن به شرح زیر استطرز ساختن گز
هم وزن من آب را در پاتیل جوش بیاورید. بعد آتش را کم کنید و مرا به تدریج در آن ریخته به هم بزنید تا حل شوم ، بعد این شربت را با پارچه یا صافی صاف کنید تا علفها و تفاله هایی که با من مخلوط است گرفته شده ، شربتی صاف بدست آورید. بعد این شربت را می گذارید تا لرد آن ته نشین شود، بعد چند دانه سفیده ای تخم مرغ را زده و به آن اضافه کنید و بعد با یک جاروب تمیز قنادی آنرا بزنید تا جرم آنرا بگیرد و مجددا صاف کنید. بعد برابر نصف آب گز شکر اضافه کنید و حرارت دهید تا به حدی غلیظ شود که اگر یک قطره از آنرا بین انگشت شست و انگشت مجاور آن گذاشته از هم باز کنید پنج شش نخ تولید کند. بعد بجوشانید تا به ده نخ برسد، بعد خلال بادام یا پسته و کمی هل در آن ریخته ، به هم بزنید تا به خوردش رود، بعد در روی یک سینی که کمی آرد روی آن باشد ریخته و بعد برداشته با دست یا ماشین به صورت گز لقمه ای یا گرد در آورید و پس از سرد و خشک شدن ، آنرا باز میان آرد ریخته و بسته بندی نمایید.
ساختن گز و باسلق با شکر خالص نوعی تقلب محسوب می شود و همانطور که گفتیم ، گز را باید گز انگبین و باسلق را با گز علفی ساخت . معمولا گز را نصف و ثلث می گویند و آن موقعی است که میزان من که گز انگبین هستم ، در آن نصف یا ثلث باشد. گز خوب باید ۳۵ درصد گز انگبین ، ۳۵ درصد شکر و سی درصد مغز پسته یا بادام داشته باشد. گز خوب باید ترد و شکننده بوده ، در دهان به راحتی باز شود و دهان را خنک نماید. گز با اینکه در ساختن آن مقداری شکر به کار می رود خنک بوده و گرمی ندارد.
من مانند سایر انگبین ها شفابخش و مفید بوده و دارای فلزات گیاهی و ویتامین های گوناگون هستم که شرح مفصلی آنها را در انگبین های دارویی خواهید خواند. با این فرق که آنها به مقدار کم ملین و به مقدار زیاد مسهل می باشند و من با اینکه به مزاج لینت می دهم ، خاصیت مسهلی ندارم و هر قدر مرا زیاد بخورید ناراحت نخواهید شد – خوردن من نرمی استخوان را معالجه می کند و میکرب های ناخوشی زا را از بین می برد. برای تهیه گز نمی توان از گز علفی که آنرا نیز به نام گز انگبین می فروشند استفاده کرد.