خودشناسی موضوعی است که همیشه مورد تأکید بوده و اغلب توصیه به خودشناسی می‌شویم با آن که کمتر به این بحث پرداخته می‌شود که چگونه به این خودشناسی و خود آگاهی برسیم.
عمدتاً نگاه به خودشناسی یک نگاه کلی و عمومی است در حالی که به تعداد تک تک امورات زندگی، خودشناسی وجود دارد؛ اینکه بدانید چه احساساتی دارید و در چه شرایطی هر کدام از آنها برانگیخته می‌شوند یعنی شما به خودشناسی احساسی رسـیده اید، یا اگر بدانید به چه آداب و رسومی معتقد هستید و به فرهنگ تشریفات باور دارید یا نه، به این معناست که شما به خودشناسی فرهنگی رسیده‌اید و یا اینکه اگر شجرهنامه روانی شخصیتی خود و خانواده‌تان را بشناسید.
بی شک به خودشناسی خانوادگی دست یافته‌‌اید حتی اگر وقتی بدانید چقدر در مورد مسائل جنسی آگاهی دارید، میل تان چه اندازه است و چه ارتباطی را می‌پسندید حتما در زمینه جنسی، خود را شناخته‌اید.
در میان ابعاد متفاوت خودشناسی، خودشناسی در ازدواج از همه مهم تر است چه بسا بسیاری از افراد، به دلیل همین عدم شناخت خود، خواسته‌ها و انتظارات، بعد از ازدواج ابراز تاسف و پشیمانی می‌کنند و از این که نتوانسته‌اند همسر مناسبی را انتخاب کنند زندگی مشترک خود را فنا رفته می‌پندارند.
سؤالات خودشناسی در ازدواج
۱ـ لیستی از ویژگی‌ها و صفاتی که می‌خواهید همسر آینده تان داشته باشد تهیه کنید. این فهرست باید همه ابعاد را شامل شود.
۲ـ بنویسید هر کدام از صفات اگر در همسر شما باشند چه فایده ای برای شما دارد. با پاسخ به این سوال می‌توانید بفهمید که چه فردی می‌خواهید.
۳ـ هر کدام از این ویژگی‌ها را از کجا آورده اید؟
چه زمانی، چه اتفاقی، چه آموزش یا تجربه‌ای باعث شده این ویژگی را بخواهید و آن را در لیست خود قرار دهید؟
در واقع ریشه سفارش این ویژگی‌ها را پیدا کنید. این سفارشات می‌تواند از یک علاقه ریشه گرفته باشد یا از ویژگی‌هایی که در اعضای خانواده یا نزدیکان تان باشد و یا نقطه مقابل آنویژگیها باشد.
۴ ـ چه رفتارهایی از او سر بزند شما می‌گویید او این صفت را دارد؟ پاسخ این سئوال نمودهای رفتاری هر کدام از صفات را نشان می‌دهد و اینکه ما از هر صفت چه تعریف و توصیفی داریم. با شناخت مجموعه رفتارهایی که نمود یک صفت خاصاند و مشاهده آن در یک نفر در طی زمان و به مدت طولانی نشان دهنده وجود آن صفت در آن فرد است.
از مجموعه نشانههای رفتاری و بررسی آن در فرد مقابل می‌توان فهمید که آیا او همان کسی است که ما می‌خواهیم یا نه؟ بعضی از این نشانهها کلیدی اند که اگر نباشند نمی‌توان از آن گذشت کرد.
اگر خود را میشناسی ازدواج کن
۵ـ صفات مورد نظرتان را طبقه‌بندی کنید. این تقسیمبندی از نظر نتیجهای است که آن صفات برای ما دارند.
روان‌شناسان معتقدند تقسیم‌بندی‌های متفاوتی از صفات موجود است مثلا برخی صفات را به سه گروه صفات امنیت‌آور، صفات لذت آور و صفات کلاس‌آور طبقه‌بندی می‌کنند.
در این طبقه بندی که نتیجه صفت را بیان می‌کند ممکن است بعضی صفات در بیش از یک طبقه قرار بگیرند.
برای این که لیستتان کاملتر شود می‌توانید به صفاتی فکر کنید که برای شما امنیت‌آور، لذتآور،کلاس‌آور است یعنی بنویسید در هر کدام ابعاد فکری، احساسی، معنوی، جسمی، جنسی و… چه ویژگی‌هایی برای شما امنیت، لذت و کلاس می‌آورند. امنیت و لذت در ابعاد مختلف
قابل بررسیاند:
۱ـ جسمی
۲ـ جنسی
۳ـ مادی – اقتصادی
۴ـ شغلی
۵ ـ اجتماعی
۶ـ عاطفی
۷ـ احساسی ـ فکری
۸ ـ معنوی
۹ـ فرهنگی
۱۰ـ خانوادگی
در ازدواج امنیت و لذت کلیدیاند و می‌توان بخش کلاس را تا حدی نادیده گرفت، چه بسا همانطورکه می‌دانیم اخلاق و شخصیت مولفه‌ای بسیار مورد تاکید و تضمین‌کننده است.
۶- پنج ویژگی شخصیتی مطلوب که می‌خواهید همسر آیندهتان آنها را دارا باشد را با تعیین اولویت و اندازه بنویسید. (اندازه یعنی مشخص کنید می‌خواهید چند درصد از آن صفت را، از صفر تا ۱۰۰ داشته باشد)با تعیین این ویژگی‌ها می‌توانید دورنمایی از شخصیت مثبت مورد دلخواه همسرتان را ترسیم کنید و با در دست داشتن نیمرخی از آن ویژگی‌ها، به علت و اهمیت اصلی آنها در انتخاب‌تان پی ببرید.
۷ـ پنج ویژگی شخصیتی نامطلوب که می‌خواهید همسر آینده تان آنها را دارا باشد را با تعیین اولویت و درصد بنویسید.
پاسخ به این سوال شما را وادار می‌کند که از همیشه خوش‌بین بودن فاصله بگیرید و به طور آرمانی و ایده‌آل به امر انتخاب همسر نگاه نکنید.
شما با انجام این تمرین متوجه می‌شوید که هر فردی درکنار تمامی خصوصیات مثبت خود، ویژگی‌های منفی دارد که آنها هم باید پذیرش واقع شوند. حال شما با پاسخ به این سوال، تعیین می‌کنید که توان پذیرش و تحمل کدام ویژگی منفی را دارید و کدامیک را نه.
۸ـ به خودتان در مورد صفات شخصیتی مطلوب و نامطلوب نمره دهید. مشخص کنید از صفر تا ۱۰۰ خودتان چه نمرهای می‌گیرید.
این بار انگشت توجه را به سمت خودتان بیاورید، با خود روراست باشید و بدانید که از نظر دیگران شهره به کدام خصایص مثبت و منفی هستید و یا کدام ویژگی‌ها را از خود سراغ دارید که هیچ یک از آنها مطلع نیست، آنها را بی کم وکاست بر دایره شناخت تان بسط دهید و با نگاه یک ناظر بی‌طرف، به دقت آنها را به تماشا بنشینید.
