اضافه کاری، ممنوع!

استرس شغلی نوعی اختلال مزمن است که در اثر شرایط سخت کاری به وجود می آید و روی عمل کرد فردی و سلامت جسمی و ذهنی افراد تاثیرگذار است. این اختلال به طور مستقیم از استرس های شغلی ناشی می شود.
روانشناسان درباره استرس های شغلی معتقدند که در مراحل نخست، استرس شغلی می تواند بدن را در وضعیت آماده باش قرار دهد و موجب شود تا بازده کاری فرد افزایش پیدا کند. فرد در این زمان همواره به خود می گوید: «من باید کارهایم را بهتر انجام دهم» اما پس از مدتی ممکن است بدن همچنان در حالت آماده باش باقی بماند و در نتیجه بازده کاری به طور خودکار کاهش پیدا کند و سلامت فرد را به خطر میاندازد…علایم استرس شغلی برای هر فرد متفاوت است و به عوامل زیادی از قبیل موقعیت و شرایط کاری، مدت زمان قرارگرفتن در معرض استرس و میزان استرس وارد شده بستگی دارد. بی خوابی، حواس پرتی، اضطراب و تنش، غیبت از کار، افسردگی، خستگی، ناامیدی، عصبانیت بیش از حد ، مشکلات خانوادگی و بیماریهای جسمی مانند میگرن، بیماریقلبی ، سردرد، سوءهاضمه و کمردرد از نمونه های بارز استرس شغلی به شمار میروند. استرس شغلی ممکن است به دلیل مشکلات پیچیده و فراوانی به وجود آید.
یکی از موارد مهمی که موجب استرس شغلی میشود، ناامنی شغلی است. هماکنون بعضی از اداره های دولتی و غیردولتی در حال تغییر ساختار هستند و دلیل آن نیز چیزی جز تغییر و تحول در ساختارهای اقتصادی و گریز از فشارهای مالی نیست. این روزها عواملی مانند سازماندهی دوباره تشکیلات، اعمال کنترل بیشتر، ادغام شرکت ها و نقل و انتقالات به عنوان موارد اصلی ایجاد استرس برای کارمندان درآمده اند. از سوی دیگر، کارخانه ها و شرکت های متفاوت نیز تلاش میکنند تا حتیالامکان این چالش را با پیروزی سپری کنند و در نتیجه، بیشترین فشار روی کارمندان آن سازمان وارد می شود و استرس شغلی را برای کارمندان در پی خواهد داشت.انتظارات غیرواقعی
انتظارات غیرواقعی به ویژه در زمان سازماندهی دوباره شرکت ها، گاهی فشار بی دلیل و مضری را روی کارکنان اعمال می کند که به عنوان یکی از منابع مهم و بزرگ تنش و اضطراب به شمار میرود. حجم بالای کار، ساعت طولانی کاری و گرایش شدید به انجام پروژه ها در مدت زمان معین می تواند کارمندان را از نظر جسمی و روحی تحت فشار زیادی قرار دهد. سفرهای مکرر تجاری و دور بودن بیش از اندازه از خانه و خانواده نیز میتواند به عنوان یکی دیگر از عوامل ایجاد استرس شغلی به شمار رود.تکنولوژی
گسترش تکنولوژی در بهره گیری از فنآوریهایی مانند رایانه، تلفن همراه، اینترنت، دورنگار (فاکس) موجب افزایش سرعت و دقت شده است. از این رو کارفرمایان انتظار دارند تا کارمندان با استفاده از امکانات یاد شده خلاقیت، سودمندی و لیاقت خود را بیش از پیش افزایش دهند و در نتیجه، چنین انتظاراتی موجب فشار روی کارکنان میشود و استرس پدید می آورد. برای مثال، برخی مشاغل نیازمند دقت و هوشیاری بیحد و اندازهای است و از طرفی نیز موضوع همسوشدن با پیشرفت های تکنولوژی مطرح می شود و کارکنان ناچارند کاربرد نرمافزارهای متعدد را در زمان بسیار کوتاهی فراگیرند که این مطلب یکی از عوامل موثر برای ایجاد استرس در افراد به شمار می رود.فرهنگ محیط کار
پیدایش ناسازگاری با محیط کار می تواند از ابعاد گوناگون، امری استرسزا محسوب شود و تفاوتی نمی کند که به تازگی وارد فضای جدید کاری شده باشید و یا اینکه برای سالیان طولانی در آن بخش مشغول خدمت باشید.
فرد برای اینکه بتواند خود را با گزینه های متعدد فرهنگ محیط کار از قبیل الگوهای ارتباطی میان افراد گوناگون، رعایت سلسله مراتب، رعایت فرم و پوشش مخصوص و مهمتر از همه، الگوهای رفتاری و کاری کارفرما و همکاران او وفق دهد، ملزم به رعایت برخی خطمشی های از پیش تعیین شده است، در نتیجه فرد خواه ناخواه به سمت مشکلات عدیدهای با همکاران و یا حتی با مقامات بالاتر سوق داده میشود. در بسیاری از موارد، سیاستهای شغلی و یا شایعات بی پایه و اساس در محیط کار، از مهمترین منابع تولید استرس است. بسیاری از کارمندان از مواجهه منطقی با این قبیل استرس ها ناتوانند و به همین دلیل به عوارض روانی دچار می شوند.
کارمندانی که دچار مشکلات خانوادگی یا شخصی هستند، اغلب تنش های شخصی خود را با مسایل کاری آمیخته و آنها را با خود به محیط کارشان می آورند. زمانی که فرد در حالت افسردگی مفرط باشد، توجه او متمرکز نشده و انگیزه هایش تا حد بسیار زیادی کاهش پیدا می کنند و همین امر سبب می شود تا از عهده مسوولیت های شغلی خود به خوبی برنیاید.شیوه های کنترل استرس
رعایت برخی نکات در محیط کار میتواند از میزان استرس شغلی بکاهد. به یاد داشته باشید که اگر در موقعیت کاری خود نیز احساس امنیت می کنید، باید به طور دایم آماده پذیرایی از تغییرات باشید تا بتوانید در دنیای رقابت های فشرده امروزی همچنان عادی به کار و زندگی خود ادامه دهید.
یکی از بهترین شیوه های کنترل استرس شغل این موضوع است که برای وجود خود وقت بگذارید و اگر زمان ندارید، سعی کنید آن را به وجود آورید تا نیرو و انگیزه های تازهای به دست آورید. همچنین زمان مناسبی را با خانواده صرف کنید زیرا این کار به کنترل استرس شما کمک فراوانی می کند.
یکی از رفتارهای ناسالم که ممکن است هنگام بروز استرس شغلی از برخی افراد سر بزند، پناه بردن به سیگار، مواد مخدر یا مشروبات الکلی است.
توجه داشته باشید که چنین رفتارهای پرخطری نه تنها از استرس شغلی نمی کاهند بلکه مشکلات جسمانی فراوانی نیز در پی دارند. توصیه روانشناسان در شرایط استرس شغلی این است که روشهای مثبتی برای مقابله با استرس های روزمره زندگی به کار بندید، ذهن خود را از قید و بند منفیبافی رها کنید و از افکاری مانند ترس و وحشت، خشونت و کینه ورزی که خود به خود موجب ایجاد استرس بیشتر می شوند، به شدت دوری کنید.
ورزش و یا تنفس عمیق یکی از بهترین شیوه هایی است که می تواند استرس شغلی شما را کاهش دهد. بنابراین در صورتی که در محل کار خود با استرس روبهرو شُدید، به راحتی و به طور عمودی روی صندلی خود تکیه کنید و بر نفس کشیدن خود متمرکز شوید. این کار کمک فراوانی به آرام کردن اعصاب و ماهیچه های داخلی بدن میکند. در این حالت آرام بنشینید و شمارش معکوس را آغاز کنید: ۲۰، ۱۹، ۱۸،  و…
دکتر سیدحمید حسینی