۱ . حضرت امام قدّس سرّه فرموده اند : روزه مانند نماز است در این جهت که بر ولیّ میّت ( پسر بزرگتر ) واجب است آنچه را از میّت فوت شده است قضا نماید ، البتّه اگر عمداً و از روی سرکشی ترک کرده باشد ، واجب نبودن قضای آن بر ولیّ میّت بعید نیست ، لکن احتیاط آن است که در این صورت نیز واجب باشد ، بلکه این احتیاط نباید ترک شود ، و لکن وجوب قضای روزه میّت بر ولیّ در جایی است که فوت آن موجب قضا باشد بنابراین اگر به واسطه عذری روزه نگیرد و در بین ماه مبارک رمضان بمیرد یا مریض باشد و مرض او تا ماه رمضان آینده ادامه داشته باشد ، قضای آن بر ولیّ واجب نیست چون در این صورت قضا ساقط می شود ، و ( در وجوب قضا بر ولیّ ) بین جایی که میّت ارثی که قابل صدقه دادن از جانب او باشد و بین جایی که چیزی باقی نگذارد ، فرقی نیست . اگرچه در صورت اوّل احتیاط آن است که با رضایتِ ورثه هم از مال میّت صدقه بدهند و هم قضا کنند ، و بعضی از فروع مربوط به اینجا در قضای نماز گذشت ، ولی قضای روزه ، مادر بر پسر واجب نیست .
تحریر الوسیله ، ج ۱ ، القول فی قضاء صوم شهر رمضان ، مسأله ۱۳ / توضیح المسائل مراجع ، مسأله ۱۷۱۲
مسأله : اگر پدر غیر از روزه رمضان ، روزه واجبِ دیگری مانند روزه نذر نگرفته باشد باید پسر بزرگتر قضا نماید .
توضیح المسائل حضرت امام ، مسأله ۱۷۱۳
۴ . مقام معظم رهبری فرموده اند :
سؤال : اگر فرزند بزرگ میّت دختر و فرزند دوم او پسر باشد، آیا قضاى نمازها و روزههاى پدر و مادر بر این پسر واجب است؟
جواب : ملاک واجب بودن قضاى نماز و روزه پدر و مادر این است که فرزند مذکّر از دیگر اولاد ذکور میّت اگرمیّت اولاد ذکور داشته باشد بزرگتر باشد، و در فرض سؤال قضاى نماز و روزه پدر بر پسر که فرزند دوم پدر است، واجب است و قضاى نماز و روزهاى که از مادر فوت شده، نیز واجب است.
اجوبه الاستفتاءات رهبری ، سؤال ۵۴۲
پرسش و پاسخ در ارتباط با قضای نمازها و روزه های والدین
سؤال : اگر کسى به حدّى مریض شود که قوّه تمیز را از دست بدهد به نحوى که اوقات نماز را تشخیص نداده و چه بسا نجس و پاکى را هم از یکدیگر تمیز نمىدهد، قضاى نماز و روزهاش، بعد از او بر پسر بزرگتر لازم است یا نه؟
جواب : اگر به حدِّ جنون نرسیده قضا واجب است.
استفتاءات حضرت امام ، ج۱،ص: ۱۸۸ ، سؤال ۲۱۷
سؤال : نماز و روزه قضاى پدر که بر پسر ارشد واجب مىشود و باعث عسر و حرج بسیار است باید حتماً پسر ارشد بجا بیاورد یا راه دیگرى دارد؟
جواب : باید پسر ارشد خودش بجا آورد یا کسى را اجیر کند که بجا آورد.
استفتاءات حضرت امام ، ج۱،ص: ۱۸۸ ، سؤال ۲۲۰
سؤال : در رساله توضیح المسائل حضرتعالى دراحکام نمازهاى واجب فرمودهاید : پنجم ازنمازهاى واجب ، نماز قضاى پدر و مادر [است] که بر پسر بزرگتر واجب است و در مسأله ۱۳۹۰ نوشته شده نماز قضاى پدر بر پسر بزرگتر واجب است و اسمى از نماز مادر برده نشده توضیح دهید ؟
جواب : نماز مادر برعهده پسر نیست.
استفتاءات حضرت امام ، ج۱،ص: ۱۸۸ ، سؤال ۲۲۱
سؤال : پدرم حدود بیست سال پیش فوت کرده و اکنون که از مادرم درباره نمازها و روزههاى وى سؤال مىکنم مىگوید : « از اواخر و یا اواسط عمر ، نماز و روزه را بجا مىآورده امّا نه بطور مرتب و ۴۰ الى ۵۰ روز مانده به فوتش سکته مغزى نموده و قادر به انجام تکالیفش نبوده » ، تکلیف شرعى اینجانب درقبال قضاى واجبات ایشان چیست؟
جواب : هر مقدار یقین دارید که نماز و روزه بر او واجب بوده و ترک کرده را قضا کنید.
استفتاءات حضرت امام ، ج۱،ص: ۱۸۹ ، سؤال ۲۲۵
سؤال : پسر بزرگترى که پدرش بیش از ۳۰ سال نماز و روزه فوت شده دارد، چگونه قضاى آنها را بجا آورد؟ در حالى که خودش توانایى انجام آن را نداشته و از نظر مالى هم استطاعتى براى اجیر گرفتن ندارد.
جواب : قضاى نماز و روزه پدر بعد از مردن او بر عهده پسر بزرگتر است و اگر خودش نمىتواند یا نمىخواهد انجام دهد، باید کسى را براى آن اجیر کند.
استفتاءات حضرت امام ، ج۱، ص: ۱۸۹، سؤال ۲۲۳
سؤال : پدرى مدّت ۵۰ یا ۶۰ سال نماز نخوانده و روزه نگرفته با اینکه مىتوانسته نمازهایش را بخواند و روزهها را بگیرد ولى نافرمانى کرده از طرفى براى نماز و روزههاى خود هم وجهى معیّن نکرده آیا بعد از مرگش باید نماز و روزهها را پسربزرگتر بجا بیاورد ؟ با اینکه این شخص اصلاً مدّت تکلیف نماز نخوانده و روزه نگرفته است ؟ یا اینکه شخصى بوده که نماز مىخوانده و روزه مىگرفته ولى احیاناً بعضى از نماز و روزهها سهواً یا عمداً ترک شده ، آیا بر پسربزرگتر واجب است نمازهایش را بجا آورد؟
جواب : نماز و روزهاى که برگردن پدر است برپسربزرگتر واجب است آنرا قضا کند مگر آنکه پدر از روى طغیان و سرکشى ترک کرده باشد.
استفتاءات حضرت امام ، ج۱،ص: ۱۹۰ ، سؤال ۲۲۸
سؤال : اینجانب برادر یک شهید مىباشم ؛ مىخواستم بدانم تکلیف ما نسبت به نمازها و روزههاى قضا شده شهیدان (ازجمله برادرم) چیست؟
جواب : اگر وصیّتى نسبت به نماز و روزه دارد ، در ثلث ترکه اش نافذ است و اگر وصیّت نکرده برعهده پسربزرگتر است که نماز و روزه قضا شده ازپدررا انجام دهد و اگر پسربزرگتر ندارد ، بر دیگران واجب نیست و چنانچه بخواهند از مال خودشان نماز و روزه شهید را بدهند ، مىتوانند .
استفتاءات حضرت امام ، ج۱،ص: ۱۹۱ ، سؤال ۲۳۱
سؤال : کسى که بیمارى آلزایمر داشته و اکنون فوت کرده آیا نماز و روزه بر او واجب بوده است؟ وظیفه‌ى ما در این باره چیست؟
جواب : اگر به حدّى که عنوان جنون بر آن صدق کند نرسیده، نماز و روزه بر او واجب بوده است و در صورتى که از او نماز و روزه فوت شده، قضاى آن بر عهده پسر بزرگتر مى‌باشد مگر آنکه نسبت به آن وصیّت کرده باشد و از ثلث مال او هم تجاوز نکند که در این صورت مى‌توانید براى این کار شخصى را اجیر کنید.
سایت مقام معظّم رهبری
سؤال : اگر قضاى نماز و روزه بر عهده پسر بزرگ باشد و قضاى نماز و روزه پدر هم بر آن اضافه گردد، کدام یک مقدم است؟
جواب : در این صورت مخیّر است و شروع به انجام هر کدام کند، صحیح است.
اجوبه الاستفتاءات رهبری ، سؤال ۵۴۹
سؤال : پدرم مقدارى نماز قضا دارد، ولى قدرت انجام آن را ندارد. آیا بر من که پسر بزرگ خانواده هستم، جایز است در زمان حیات پدرم نمازهاى فوت شده او را قضا نمایم و یا شخصى را اجیر کنم تا آن را انجام دهد؟
جواب : نیابت از شخص زنده براى انجام نماز و روزه قضا صحیح نیست.
