با چه کسی ازدواج کنیم؟

با چه کسی ازدواج کنیم ؟‌ چگونه همسر آینده امان را بشناسیم؟ چه شرایطی برای همسر در نظر بگیریم ؟ در چه سنی باید ازدواج کرد؟ چه شرایطی باید داشته باشیم تا ازدواج کنیم ؟
و هزاران سؤال از این دست را هر روزه جوانان در ذهن خود مرور می‌کنند و به دنبال جواب هستند. در این یادداشت و چندین یادداشت بعدی ، سعی ما بر این است که به این مهم بپردازیم و سؤالاتی که مبتلا به عموم هست را از منظر روانشناسی کاربردی پاسخ دهیم.
در مورد ازدواج باید بگوییم که : این رابطه تنها به‌منظور ارضای تمایلات آنی نیست . بلکه زندگی آینده و خوشبختی زن و مرد و کودکان آن‌ها بر اساس این پیوند قرار گرفته است و چنانکه در بحث تربیت کودک نیز شرح دادیم یکی از علل عمده اختلالات روانی در کودکان ، گسسته شدن رابطه خانواده و یا اختلافات خانوادگی است.
ازدواج موفق بستگی به عوامل مختلفی دارد که خیلی از آن‌ها را باید در دوران نامزدی ( قبل از ازدواج ) ارزیابی کرد. عوامل دیگری نیز در موفقیت زندگی زناشویی مؤثر است که می‌توان آن‌ها را بعد از ازدواج شناخت.
در ازدواج ، سازش دائمی و ازخودگذشتگی فراوان لازم است ، ولی اگر زن و مرد قبل از ازدواج با یکدیگر توافق بیشتری داشته باشند ، امکان سازش بعدی بیشتر خواهد بود.
مهم‌ترین عوامل توافق در ازدواج عبارت‌اند از :
۱ – رشد عاطفی و فکری
۲ – تشابه علایق و طرز تفکر
۳ – تشابه مذهبی ( مسائل عینی مذهبی مد نظر است نه کلیات )
۴ – تشابه تحصیلی و طبقاتی
۵ – تشابه طرز فکر نسبت به امور جنسی
۶ – تشابه علاقه به زندگی و سرعت عمل در کارها
۷ – رابطه با خانواده زن و شوهر
مهم‌ترین عامل موفقیت در زندگی زناشویی ، رشد عاطفی و فکری است. البته واضح است که درجه رشد عاطفی و فکری تنها بستگی به سن ندارد ، بلکه سن روانی ، اجتماعی و عاطفی و سن جسمانی همه از عوامل مؤثر روشنفکری است. اگر این عوامل فراهم باشد ، بهترین سن برای ازدواج ۲۵ سالگی برای مرد و ۲۲ سالگی برای زن است.
در این سن یک فرد عادی به‌اندازه کافی رشد و ثبات فکری و عاطفی دارد و امکان تغییر ناگهانی در رفتار او کم است ، اگر چه در این سن عادات مختلف در فرد به‌صورت محکمی در آمده ، ولی هنوز قابلیت تطبیق و سازش در او موجود است. البته باید اضافه کرد که این سن را تنها از لحاظ کلی انتخاب کردیم ، بدین معنی که خیلی ازدواج‌های مقرون به خوشبختی وجود دارد که زن و مرد در موقع ازدواج بسیار مسن‌تر یا جوان‌تر از سن مذکور بوده‌اند.
رشد جسمانی نیز عامل مهمی در آمادگی برای ازدواج است. اگر چه در اجتماع کنونی ما ازدواج معمولاً بعد از بلوغ صورت می‌گیرد ،‌ مع‌هذا باید گفت که روان شناسان ، زناشویی کودکان تازه بالغ را که آمادگی وارد شدن به زندگی پر مسئولیت زناشویی را ندارد ، صلاح نمی‌بینند.
مسئله دیگری که از لحاظ بهداشت روانی قابل ملاحظه است اینکه آیا در ازدواج اختلاف هوش و معلومات سبب بروز اختلافات زناشویی خواهد شد یا خیر ؟ تحقیقاتی که در این زمینه موجود است نشان می‌دهد که مردان تمایل دارند که با زنان کم هوش‌تر از خود ازدواج کنند و اغلب زن‌های خیلی باهوش مجرد می‌مانند. از لحاظ خوشبختی زناشویی ، صلاح است که مرد از لحاظ هوش ، کمی برتر از زن باشد ، زیرا محیط ما چنین اقتضاء می‌کند. ولی تفاوت زیادی در این مورد نباید وجود داشته باشد‌ ، زیرا در غیر این صورت علایق و طرز تفکر آنان با یکدیگر توافق نخواهد داشت. البته امکان دارد ازدواج موفقیت آمیزی که در آن زن باهوش و فعالی شریک است ، وجود داشته باشد ، ولی خطرات ناشی از آن زیاد است . در واقع هوش یک معیاری است که علایق و طرز تفکر خاصی را تولید می‌کند و در صورت اختلاف هوشی زیاد انطباق و توافق طرفین به‌شدت کاهش می‌یابد.
رشد اجتماعی رابطه نزدیکی با رشد عاطفی و فکری دارد ، زیرا شخصی که از لحاظ اجتماعی رشد کرده است ، روابط اجتماعی را بهتر درک می‌کند . او می‌داند چگونه با دیگران ، به‌خصوص خانواده و همکارانش سازش کند . او درک می‌کند که انتظارات اجتماع از او چیست و تا اندازه زیادی قادر است خود را با این توقعات تطبیق دهد. همچنین او آماده قبول مسئولیت است و نسبت به محدودیت‌های خود آگاهی دارد.
یکی از مهم‌ترین عوامل رشد ، مقدار و چگونگی رشد عاطفی است . مثلاً شخص ممکن است سی یا چهل سال عمر کرده باشد ، ولی از لحاظ رشد عاطفی عقب مانده محسوب شود . چنین شخصی قدرت کنترل احساسات و عواطف خود را ندارد و در نتیجه زندگی زناشویی او مختل می‌شود.
شخصی که رشد عاطفی کرده است ، در مورد همسر و فرزند و دوستان و مشکلات زندگی نظریه واقع‌بینانه‌ای دارد. او دارای فلسفه زندگی معینی است که بر اساس آن می‌تواند از بحران‌های دائمی زندگی جلوگیری کند . او به پیشرفت‌های فعلی خود متکی است و زیاد به گذشته خود ، هر چند هم باشکوه بوده باشد ، اتکا ندارد. در ضمن به مطالبی از قبیل امور جنسی ،‌ عشق ، ازدواج و تربیت کودک با روشنفکری می‌نگرد.