برخی وظائف بانوان در کلام برترین زن هستی

در ماه جمادی الثانی هم شهادت مظلومانه زهرا (س) است و هم ولادت آن بانوی مکرّمه که بنام «روز زن» نیز نامگذاری شده است. او که در فضائل اخلاقی و انسانی، پدر داری و خدمت به او، شوهرداری، خانه داری، تربیت فرزندان سرآمد روزگار است. آنجا که در زمین و زمان خانه به خوشبختی خانه زهرا(س) نمی توان یافت، خانواده که پدر معصوم، مادر معصومه، فرزندان ذکور معصوم، و دختران نیز هر یک در اوج فضائل و خصائص انسانی قرار دارند، هرگز خانه ای را نمی توان یافت که چنین انسانهای بزرگی در آن جمع آمده باشد، جز خانه گِلی فاطمه(س).
خانه که نه تنها عضویت در آن موج می زند که نشاط و شادی و احترام متقابل نسبت به همدیگر تمام فضای خانه را پر کرده، فرزند ارشد وقتی وارد خانه می شود مؤدّبانه بر مادر سلام می کند که «السلام علیکِ یا اُمّاهُ» و مادر جواب می گوید: «وعلیک السلام یا قرّه عینی و ثمره
فؤادی؛ سلام بر تو ای میوه دلم و روشنی دیده ام» و فرزند دومی وقتی وارد خانه می شود او نیز عرضه می دارد «السلام علیکِ یا امّاه» و مادر در جواب فرزند کوچکتر با مهربانی بیشتری جواب می دهد که «و علیک السلام یا ولدی و یا قرّه عینی و ثمره فؤادی ؛ و بر تو سلام ای فرزندم و روشنی چشم و میوه دلم» و آنگاه که شوهر وارد خانه می شود با ادب کامل بر همسر خویش سلام می کند که «السلام علیکِ یا بنت رسول اللّه» و همسر نیز در کمال احترام و ادب و با حوصله تمام در جواب می گوید: «و علیک السلام یا اباالحسن و یا امیر المؤمنین»(۱) چنین خانواده قطعاً می تواند برای ابد برای جامعه الگو و اسوه باشد، لذا جا دارد با دقّت و حوصله، به دور از غوغا سالاری و غربزدگی و به دور از هر گونه تحجّر و مقدس مآبی، سخنان زهرا (س) در باره زن را مورد ارزیابی قرار دهیم و نتیجه هر چه باشد با جان و دل پذیرا باشیم.
الف ـ آنچه برای زن نکوست
درباره حضور زنان در اجتماع و کیفیّت آن سخن بسیار بر زبان ها جاری شده است
و قلم های زیادی در این عرصه به قلم زنی پرداخته اند و امّا آنچه که نباید فراموش شود و هرگز هم نباید توجیه گردد این است که اگر زن هم بناست در عرصه های ضروری اجتماع حضور داشته باشد از دیدگاه نامحرمان باید به دور باشد، این واقعیتی است که زن به هر صورتی که در دید نامحرم قرار گیرد برای آنان جذّاب است و (البته مراتب جذّابیت متفاوت است) این مطلب را هر انسان با انصاف و با وجدان بخوبی در درون خویش احساس می کند منتهی پاکان چشم خویش را فرو می بندند و هوسبازان ویروس نگاه را پخش نموده، فضا و جوّ مربوطه را آلوده می کنند. فاطمه زهرا (س) با توجّه به این مطلب است که دیدگاه خویش را در این زمینه با صراحت تمام اعلام می دارد، و بدون واهمه بیان می کند.
علی (ع) می فرماید: خدمت پیامبر اسلام (ص) بودیم، آن حضرت پرسید: چه چیزی برای زنان نیکو و رواست؟ حضرت فاطمه (س) در پاسخ فرمود: «خیرٌ للنساءِ انْ لا یریْن الرّجال و لا یراهنّ الرّجالٌ ؛ بهترین (حالت) برای زنان این است (که بدون ضرورت) مردان نامحرم را نبینند و نامحرمان نیز آنان را ننگرند».
پیامبر اکرم آنچنان از این سخن عمیق و رسا به وجه آمد که فرمود: «انّها منّی، براستی فاطمه از من (پاره تن من) است (که چنین سخن سنجیده و عمیق می گوید)(۲)» فاطمه زهرا(س) کسی نیست که سخن بگوید و خود بدان عمل نکند. موسی بن جعفر(ع) از پدرانش تا می رسد به علی (ع) نقل کرده که نابینایی اجازه گرفت که بر فاطمه (س) وارد شود، پس فاطمه خود را پوشاند، رسول خدا فرمود: برای چه خود را پوشاندی در حالی که او تو را نمی بیند (نابینا است) فقالت ان لم یکن یرانی فانّی اراهُ و هُو یشُمُ الریح فقال رسول الله: اشهد انکّ بضعه منّی ؛ پس فاطمه (س) گفت: اگر او مرا نمی بیند من او را می بینم، و او بو (ی من) را استشمام می کند سپس رسول خدا فرمود: شهادت می دهم که تو پاره تن من هستی (۳)».
چه بسیار روابط نامشروع، قتلها، فرارها، طلاق ها از همین نقطه نگاه مرد به زن و برعکس شروع شده است. لذا اگر ما واقعاً می خواهیم پیرو حضرت زهرا (س) باشیم همه، هم بانوان و هم مردان جامعه تلاش کنند که در غیر موارد ضرورت بانوان را در معرض دید نامحرمان قرار ندهند.
ب ـ خانه داری
واقعیت مطلب این است که غرب با کشاندن زن در اجتماع و وسیله درآمد قرار دادن آن نه تنها جامعه را به فساد کشاند و شغلی برای بانوان ایجاد نکرد که مهمترین و مقدس ترین شغل و کار بانوان را نیز از آنان گرفت، شغل اصلی زنان تربیت انسان است که از تربیت نهال، و درخت، ساختن صنعت و لباس و… بالاتر است، متأسّفانه جوامع اسلامی نیز مجذوب این اشتباه غرب شده و کم کم زنان را از اساسی ترین کارها و با ارزش ترین عمل ها دور می سازند، اما فاطمه زهرا (س) با صدای رسا به بلندای ابدیت اعلام داشت که نزدیکترین حالت زن به خدای متعال و قرب الهی که بالاترین کمال انسانی است این است که ملازم خانه خود بوده و مشغول تربیت فرزندان باشد.
پیامبر اکرم (ص) از یاران خود پرسید در کدام لحظه زن به خدا نزدیکتر است؟ جمعیّت پاسخ مناسبی ندادند تا اینکه حضرت زهرا (س) پرسش پدر را متوجه شد و چنین پاسخ داد «ادنی ما تکون من ربّها ان تلزم قعر بیتها؛ نزدیکترین حالت زن به پروردگارش این است که زن در خانه خود بماند ( و به امور زندگی و تربیت فرزندان خویش بپردازد)» از این پاسخ فاطمه(س) پیامبر اکرم (ص) خوشحال شد و به عنوان تأیید سخنان او فرمود: «انّ فاطمه بضعه منّی ؛براستی فاطمه پاره تن من است (و از سرچشمه علم من علم فرا گرفته است که چنان پاسخ سنجیده و ژرف می دهد) (۴)».
ج ـ حجاب
مقدار حجاب واجب همان است که بدن غیر از مچ و صورت (اگر آرایش ندارد) پوشیده باشد امّا حجاب کاملی که مورد نظر زهرا (س) است آن است که حجم بدن نیز پیدا نباشد، متأسفانه برخی لباسهای زننده در جامعه مرسوم شده که به صورت ناسالم حجم بدن زنان راجلوه می دهد، فاطمه زهرا(س) به این مسئله توجّه داشته و نگران بوده از این که حجم بدن زن برای نامحرمان نمایان باشد.
اسماء بنت عمیس می گوید: در روزهای آخر زندگانی با او بودم، روزی مرا به یاد کیفیّت حمل جنازه توسط مردم انداخت، و ابراز نگرانی فرمود: که چرا جنازه زن را روی تخته ای می گذارند و بالای دست مردان حمل می کنند؟! فرمود؟: من بسیار زشت می دانم که (جنازه) زنان را پس از مرگ بر روی تابوت سرباز گذاشته و بر روی آن پارچه ای می افکنند، که حجم بدن را برای بینندگان نمایش می دهد. مرا بر روی تابوت آنچنانی نگذار و بدن مرا بپوشان که خدا تو را از آتش جهنّم باز دارد(۵).
حضرت به سفارش به اسماء اکتفا نکرده بلکه به علی (ع) چنین وصیت کرد: «اوصیک یابن عمٍّ ان تتّخذلی نعشاً فقد رأیت الملائکه صوّروا صورته ؛ وصیت می کنم تو را ای پسر عمو! که برای من تابوتی درست کنید (دیوار دار) همانگونه که ملائکه شکل آن را بمن نشان داده اند».
اسماء می گوید: خدمت حضرت زهرا (س) توضیح دادم: که در سرزمین حبشه تابوتی برای حمل جنازه ها درست می کنند که بدن میت را می پوشاند و سپس به وسیله چوب های تر و شاخه های نازک درخت، شکل و قیافه آن را ترسیم کردم. حضرت خوشحال شده فرمود: «اِصنعی لی مثلهُ اُستر ینی سترک الله من النّار؛ برای من تابوتی مثل آن درست کن و مرا (با آن) بپوشان، خدا تو را از آتش دوزخ حفظ نماید(۶)».
این همه حساسیت حضرت زهرا (س) نشان می دهد که پوشاندن حجم بدن از نامحرمان اهمیت خاص و بسزا دارد و بر زنان مؤمنه است که در این بخش بخوبی از زهرا(س) پیروی نموده و خود را از دید نامحرمان حفظ نمایند.
د ـ زن و کار خانه
فاطمه (س) در زندگی پر بار خویش، به کار و انجام وظائف خانوادگی و تربیتی توجه کاملی داشت، گندم را با آسیاب دستی آرد می نمود نان می پخت و کار روزانه را انجام می داد.
روزی رسول خدا (ص) وارد منزل علی (ع) شد و از اوضاع زندگی پرسید، فاطمه (س) پاسخ داد: «یا رسول الله لقد مجلت یدای من الّرحی اطْحن مرّهً و اعْجنُ مرّهً؛ ای رسول خدا! دستان من با کار کردن با آسیاب (سنگی) تاول زده و زخم شده است، زیرا گاهی گندم آرد می کنم و زمانی آرد را خمیر می سازم(۷)،دست های حضرت بر اثر دستاس کردن زیاد زخمی شد و ورم کرد لذا مجبور شد خدمت پدر رود و عرض کند «قد مجلت یدای من الرّحی لیلتی جمیعاً ادیر الرّحی حتی اُصبح و ابوالحسن یحمل حسناً و حسیناً(۸)؛ هر دو دستم به علّت آرد کردن گندم با آسیاب دستی ورم کرده و زخم شده است، دیشب تا صبح به آرد کردن گندم مشغول بودم و ابوالحسن، حسن و حسین را نگهداری می کرد».
متأسفانه در این زمان عده ای از خانم ها از انجام کارهای منزل خودداری می کنند و حتی تلاش می کنند از غذا پختن نیز شانه خالی کنند و بیشتر از غذای بیرون از خانه استفاده کنند، که این عمل عوارض فراوانی را به دنبال دارد اضافه وزن، و امثال آن از عوارض عدم فعالیت و بی کاری است، و در نتیجه مجبور می شوند با خرج اضافی تن به ورزشهایی بدهند که خیلی بیشتر از کارهای خانه زحمت و رنج دارد.
تقسیم کار
البته به این نکته نیز توجّه شود که کار در منزل اختصاص به مادر خانه ندارد خوبست فرزندان و مخصوصاً شوهر نیز همسر را در این راه یاری رساند، از همه بهتر آن است که تقسیم کار در خانواده وجود داشته باشد.
حضرت زهرا(س) به این مسئله نیز سخت اهمیت می داد، کارهای خانه و خانواده را بین خود و امیر مؤمنان (ع) و کار روزانه داخل منزل را نیز بین خود و خدمتکارانش به گونه ای مساوی تقسیم می کرد.
سلمان فارسی می گوید: فاطمه زهرا(س) را دیدم که با دستان مبارک و با آسیاب دستی گندم را آرد می کند، جلو رفته پس از سلام گفتم: ای دختر رسول خدا! خود را به زحمت مینداز در کنار شما خدمتکار منزلتان فضّه ایستاده است کار منزل را به ایشان واگذار! حضرت فاطمه (س) فرمود: «اوصانی رسول الله ان تکون الخدمه لها یوماًولی یوماً فکان امس یوم خدمتها و الیوم یوم خدمتی ؛ رسول خدا (ص) به من سفارش فرموده که کارهای خانه را با او (فضّه) تقسیم کنم، یک روز او کار کند و روز دیگر من، دیروز نوبت او بود و امروز نوبت من(۹)».
امّا درباره تقسیم کار خانه با همسرش علی (ع) حضرت باقر(ع) فرمود: حضرت فاطمه کارهای منزل را با حضرت علی(ع) این گونه تقسیم کرد که خمیر کردن آرد، و نان پختن، تمیز کردن و جارو زدن خانه، به عهده فاطمه(س) باشد و کارهای بیرون منزل از قبیل جمع آوری هیزم، و تهیّه مواد اولیّه غذایی برعهده علی (ع) باشد.
امام صادق (ع) فرمود: این تقسیم کار، با رهنمود رسول خدا انجام گرفت، آنگاه که فرمود: کارهای داخل منزل را فاطمه و کارهای بیرون منزل را علی (ع) انجام دهد. حضرت زهرا(س) از این تقسیم کار به شدّت خوشحال شد لذا فرمود: «فلا یعلم ما داخلینی من السُّرور الّا الله باکفائی رسول الله تحمّل رقاب الرّجال ؛ جز خدا کسی نمی داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خوشحال شدم، زیرا رسول خدا مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است معاف داشت (۱۰)».
هـ ـ زن و ساده پوشی و سادگی زندگی
امروزه بر کسی پوشیده نیست که همه اجتماع به نوعی گرفتار تجملات و زیاده روی در لباس و وسائل زندگی شده اند، به قدری چشم و هم چشمی فراوان شده که جلسات عروسی ها و حتی جلسات روضه و ختم و حتی رفتن بر سر مزارها هنگام مراسم به نمایشگاه لباس ها و زیورآلات تبدیل شده است، و عمده این تجملات را زنان دامن می زنند. یقیناً تمام اقشار جامعه جز عده ای قلیل توان چنان تجملات و تشریفات و زیاده روی ها را ندارند لذا مرد خانه مجبور می شود یا تن به کارها و در آمدهای نامشروع دهد، و یا زیر بار کاری بیش از توان جسمی و چند شیفت برود که در هر دو صورت عوارض و پی آمدهای ناگواری دارد حتی برای همسران و فرزندان.
بر زنان است که با توجه به وضعیت زندگانی فاطمه زهرا (س) مقداری از تجمّلات و زیاده روی ها و زیاده خواهی بکاهند، مخصوصاً همسران مسئولان و افرادی که به عنوان الگو در جامعه مطرحند.
سلمان فارسی می گوید: روزی حضرت فاطمه (س) را دیدم که چادری وصله دار و ساده بر سر داشت در شگفتی ماندم و گفتم: عجبا! دختران شاهان ایران و قیصر روم بر کرسیهای طلایی می نشینند و پارچه های زربافت به تن می کنند، امااین دختر رسول خداست! نه چادری گران قیمت بر سردارد و نه لباسهای زیبا! فاطمه(س) فرمود: «یا سلمان! انّ اللّه ذخّر لنا الثّیاب و الکرا سیّ لیوم آخر ؛ ای سلمان! خداوند بزرگ لباسها(ی زینتی) و تختهای (طلایی) را برای ما در روز قیامت ذخیره کرده است(۱۱)».
آنگاه زهرا (س) خدمت پدر رفت و شگفتی سلمان را این گونه مطرح کرد: ای رسول خدا سلمان از سادگی لباس من تعجب نمود، سوگند به خدایی که تو را مبعوث فرمود، مدّت پنج سال است فرش خانه ما پوست گوسفندی است که روزها بر روی آن شترمان علف می خورد و شب ها بر روی آن می خوابیم و بالش، چرمی است که از لیف خرما پر شده است (۱۲)»
البته هرگز توقّع این نیست و در توان کسی هم نیست که مانند علی (ع) و زهرا(س) رفتار شود ولی بانوان جامعه تلاش کنند با حفظ موقعیّت زمانی و مکانی در حد توان سادگی لباس و زندگی را شعارشان قراردهند تا رنگ و بوی از فاطمه زهرا(س) در زندگی آنها مشاهده شود.
و ـ زن و آرایش
یکی از خواسته طبیعی زن بخاطر مصالحی بشری، تمایل به آرایش و پیرایش و تزیین است هر زنی کشش به طرف زیبا نمودن و جذاب نمودن خویش را در درون خود می یابد و احساس می کند که دوست دارد با هرگونه امکاناتی خود را محبوب دلهای دیگران کرده و چشمهای پرتعجب و خیره دیگران را به خویش جلب نماید. ولی در اسلام این تمایل طبیعی در چهارچوبه طبیعی خود مجاز شمرده شده است. در اسلام به آرایش و عطر زدن و استفاده از بوهای خوش برای شوهر و محارم، یا منزل و یا در حالت عبادت و نیایش سفارش شده و نوعی عبادت و مستحب شمرده شده است. آنچه، نهی شده است و سفارش به احتیاط کرده اند، استفاده از عطر و آرایش در مقابل نامحرمان است که هم باعث تخریب اخلاق دیگران و تهییج احساسات جنسی آنان می شود، و هم خود زن تا سر حد یک موجود صرفاً جنسی سقوط می کند و باعث می شود که دیگران او را در حدی بالاتر از یک کالای دلچسب شهوانی ننگرند. امروزه متأسفانه عدّه ای از بانوان برعکس عمل می کنند، در اجتماع و منظر نامحرمان از آرایش های آنچنانه و عطروبوی جاذب استفاده می کنند ولی در محیط خانه و برای شوهر و عبادت، کمتر به آرایش و بوی خوش توجّه می کنند. سفارش حضرت زهرا (س) به زنان این است که در محیط خانه و زندگی و همین طور در حال عبادت از آرایش و بوی خوش به بهترین وجه استفاده شود.
تهیه عطر برای شب عروسی
آرایش و عطر برای زنان در زندگی زن و شوهری باعث شادابی و دلگرمی طرفین می شود. پیامبر اکرم (ص) سخت به این ظرافت ها توجه داشت، لذا به عمار یاسر می گوید: عطر خوبی تهیه کرده به منزل فاطمه بردم. حضرت فرمود: «یا ابا الیقظان ما هذا الطیّب ؛ ای عمار این عطر چیست؟ عرض کردم: پدرت رسول خدا (ص) مرا امر کرد تا فراهم نمایم(۱۳)».
استفاده دائمی از بوی خوش
برخی زنان گاهی از آرایش و بوی خوش در محیط خانه استفاده می کنند و گاهی به این امر توجّه نمی کنند خوب است این امر در محیط زندگی زن و شوهری و محل عبادت به صورت امر مستمر و دائمی در آید. حضرت زهرا (س) چنین حالتی داشت و انتظار او از بانوان هم این است که به این امر همّت گذارند.
امّ سلمه می گوید: از حضرت زهرا (س) پرسیدم که آیا عطر و بوی خوش ذخیره کرده ای؟ فرمود: آری. رفت و شیشه عطری آورد، و مقداری در کف دست من ریخت، بوی خوشی داشت که هرگز نبوییده بودم. گفتم این عطر خوشبو را از کجا تهیّه کرده ای؟ فرمود: «هو عنبرٌ یسقط من اجنحه جبرئیل؛ این عطر مشکی است که از بال و پر جبرئیل فرو ریخته است (۱۴)». آن حضرت، حتی در واپسین لحظه های زندگی بوی خوش رافراموش نکرد. اسماء بنت عمیس می گوید: در واپسین لحظه های زندگی، حضرت زهرا (س) وضو گرفت و به من فرمود: «هاتی طیبی الّذی اتطیّب به و هاتی ثیابی التی اصلّی فیها؛ (ای اسماء!) عطر مرا، همان عطری ک همیشه می زنم، و پیراهنی را که همیشه با آن نماز می گزارم بیاور…(۱۵)».
زن و شوهرداری
از مسائلی که زهرا (س) هم عملاً و هم با گفتار به زنها و مردها تعلیم و سفارش نموده نیکو همسرداری و شوهرداری است. به مردها این گونه سفارش نمود: «خیارکم الینکم مناکبه و اکرمهم لسانهم ؛ بهترین شما کسی است که در برخورد با مردم نرم تر و مهربان تر است و ارزشمندترین مردم کسانی هستند که با همسرانشان مهربان و بخشنده اند(۱۶)».
اما زنان اولین نکته که جداً باید به آن توجّه کنند مهربانی با شوهر و خوبی های او را به زبان آوردن است، البته این وظیفه به عهده مرد نیز هست که با همسر خود مهربان باشد و نسبت به او اظهار محبت کند و خوبی های او را به زبان آورد.
حضرت زهرا (س) از همان روز اول زبان به تمجید علی (ع) گشود و خوبی های او را مرتب بیان و بازگو نمود که به نمونه هایی اشاره می شود.
۱ـ شب ازدواج
حضرت زهرا (س) در لحظه های آغازین زندگی، لب به ستایش شوهر نمونه اش گشود و به شناساندن آن بزرگمرد پرداخت، و در اشعاری چنین فرمود:
افتخار و عزت والا، از آن ما شد و ما در میان فرزندان «عدنان» سربلند شدیم، تو به بزرگی و برتری رسیدی و از همه آفریده ها والاتر شدی و جنّ و انس از عظمت تو عقب ماندند.
منظورم «علی (ع)» است بهترین کسی که گام بر خاک نهاده است، بزرگوار و دارای احسان و نیکی .
برترین های اخلاقی و بزرگی از آن اوست تا آن زمان که مرغان بر شاخه ها به ترنّم مشغولند(۱۷).
۲ـ بعداز عروسی
پیامبر اکرم (ص) پس از سپری شدن مراسم عروسی، خانه علی و زهرا(علیها السلام) آمد در ابتدا از علی (ع) پرسید: همسرت را چگونه یافتی؟ امام پاسخ داد: «نعْم العون علی طاعه اللّه؛ بهترین یاوری است بر طاعت و بندگی خدا نمودن» سپس از دخترش زهرا(س) پرسید: شوهرت را چگونه یافتی؟ گفت: «خیرٌ بعلٍ؛
بهترین شوهر است (۱۸)».
این گونه تمجیدها از همدیگر زندگی مشترک را شیرین و با نشاط می کند، و باعث دلگرمی به زندگی می شود. فاطمه (س) هیچگاه دست از تعریف و تمجید علی(ع) بر نداشت و در سخترین دوران زندگی خود، یعنی هجوم به خانه او و اهانت به آن حضرت باز علی (ع) را این گونه تمجید می نمود «علی امامی ربانی و الهی و هیکل نورانی و مرکز توجه همه عارفان و خداپرستان و فرزندی از خاندان پاکان، گوینده بحق و روا، جایگاه اصلی و محور امامت و پدر حسن و حسین دو دسته گل پیامبر، و دو سرور جوانان اهل بهشت است(۱۹)».
ح ـ تحمّل کمبودهای زندگی
زندگی مشترک هر انسانی دارای فراز و فرود و سختی و خوشی، و ثروتمندی و نداری است. یقیناً برای هر کسی روزگاری پیش می آید که از نظر معیشت ممکن است سخت در مضیقه و تنگنا قرار گیرد. زنان فهیم و متدینه در چنین روزهایی با تحمل کمبودهای زندگی و فقر ونداری و تحمل سختیهای آن و ناملایمات می سازند و با لبخند شادی آخرین حزن و اندوه را از دل شوهر و فرزندان می زدایند. فاطمه زهرا (س) چنین انتظاری از زنان مؤمنه دارد چرا که خود در اوج صبر و بردباری و تحمّل کمبودها و نداریهای زندگی بود. به این نمونه ها توجه کنید:
۱ـ در یکی از صبحگاهان امیر مؤمنان علی (ع) فرمود: «فاطمه جان! آیا غذایی داری تا گرسنگی ام برطرف شود؟ پاسخ داد: نه، به خدایی که پدرم را به نبوّت و شما را به امامت برگزید سوگند که دو روز است در منزل غذای کافی نداریم، آنچه بود به شما و فرزندانم دادم و خود از غذای اندک موجود استفاده نکردم.
امام با تأسف فرمود: فاطمه جان! چرا به من اطلاع ندادی تا به دنبال تهیّه غذا بروم؟ فاطمه گفت: «یا اباالحسن انّی لاستحیی من الهی ان اکلف نفسک مالاتقدّر علیه؛(۲۰) ای اباالحسن! من از خدایم حیا می کنم که تو را به چیزی وادار نمایم (و از تو درخواستی داشته باشم) که تو بر آن توان و قدرت نداری» این درس بزرگی است برای همه زنانی که زهرا(س) را به عنوان الگو پذیرفته اند، که بخاطر درخواستهایی که در توان شوهر نیست زندگی و نشاط زندگی را از بین نبرند، و خدای ناکرده زندگی مشترک را متلاشی نکنند.
۲ـ روزی علی (ع) فرمود: فاطمه جان آیا غذایی موجود است که بیاوری؟ فاطمه پاسخ داد: سوگند به خداوندی که حق و قدر تو را بزرگ شمرد، سه روز است که غذای کافی در منزل نداریم و همان مقدار ناچیز را در اختیار شما قرار دادم و خود گرسنگی را تحمل نمودم! حضرت علی (ع) فرمود: چرا اطلاع ندادی؟ گفت: «کان رسول اللّه نهانی ان اسألک شیئاً فقال لاتسألی ابن عمّک شیئاً ان جاءک بشی ءٍ عفواً والّا فلا تسألیه ؛ رسول خدا مرا نهی فرمود که چیزی از تو درخواست نمایم و به من سفارش فرمود: چیزی از پسر عمویت درخواست مکن، اگر چیزی برای تو آورد بپذیر و اگر نه خود درخواست چیزی نداشته باش(۲۱)».
۳ـ امیر مؤمنان علی (ع) باغ خود را به ۱۲ هزار درهم فروخت و پول آن را بین فقرا و تهیدستان مدینه تقسیم نمود و با دست خالی به منزل برگشت. طبیعی است که انتظار فرزندان و همسر پس از فروش باغ این است که مقداری غذا و میوه برای منزل تهیه شود .
فاطمه (س) پرسید: غذای امروز ما چه شد؟ امام برای تهیه غذا بیرون می رود، اما فاطمه ناراحت است با خود می گوید: چرا سؤال کردم؟ و آن گاه این جمله را به زبان جاری کرد: «فانّی استغفراللّه و لا اعود ابداً ؛ من از خدا طلب آمرزش می کنم و دیگر این رفتار را تکرار نخواهم کرد (۲۲)».
گاه فشار و سختیهای زندگی به حدّی می رسید که زهرا (س) مجبور می شد گوشه های آن را با پدر مطرح نماید از جمله روزی خدمت پدر عرض کرد: «من و پسر عمویم چیزی از مسائل رفاهی نداریم، مگر پوست گوسفندی که شب ها بر روی آن می خوابیم و روزها بر روی آن شتر خود را علف می دهیم».
رسول گرامی اسلام (ص) فرمود: «یابنیّه اصبری فانّ موسی بن عمران اقام مع امرأته عشر سنین مالهما فراش الّا عباءه قطوانیّه ؛دختر عزیزم! صبر و تحمل داشته باش، زیرا موسی بن عمران ده سال با همسرش (دختر شعیب) زندگی کرد و فرشی جز یک قطعه عبای قطوانی نداشتند(۲۳)».
چه بسیار زندگیهایی که بخاطر یک لباس اضافی که در خواست شده و شوهر نتوانسته تهیه کند، و یا فلان وسیله زینتی و یا دکوری و… از هم پاشیده، و اگر در زندگیهای امروزی مقداری صبر و تحمل در مقابل کمبودها وجود داشت این همه آمار طلاق بالا نمی رفت و در سطح دنیا در رتبه چهارم قرار نمی گرفتیم، آمار بالای طلاق در بین اقشاری مشاهده می شود که با فقر فرهنگ دینی و معنوی از توقعات بالای مادّی برخوردارند، که این حالت با فرهنگ شیعه بودن و فاطمه زهرا(س) و علی (ع) را الگو قرار دادن سازگاری ندارد.
در یک کلام اگر آن گونه که زهرا (س) زندگی کرد و آن گونه که زهرا(س) به زنان مسلمان سفارش کرد رفتار شود، هم معنویات و آرامش زندگیها بهتر و بیشتر می شود و هم آمار طلاق ها و جدایی کم می شود، و هم شیرینی و نشاط زندگی خانوادگی بیشتر و بهتر خواهد شد.
پی نوشت ها:
۲۴ـ ر.ک حدیث کساء، مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، پایان کتاب.
۲۵ـ بحارالانوار، محمد باقر مجلسی، داراحیاء التراث العربی، ج ۱، ص ۳۶، روایت ۲۴ .
۲۶ـ بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۹۱، روایت ۱۶.
۲۷ـ همان، ج ۴۳، ص ۹۲.
۲۸ـ کشف الغمّه اربلی، ج ۲، ص ۶۷، و ذخائر العقبی ص ۵۳، فرهنگ سخنان فاطمه (س)، ص ۶۳.
۲۹ـ همان.
۳۰ـ احقاق الحق، ج ۱۰، ص ۲۶۶، ذخائر العقبی، ص ۱۰۵، عوالم ج ۱۱، ص ۵۸۷، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه (س)، ص ۱۲۶.
۳۱ـ بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۱۳۴ و ۸۴ و ۸۵، کنزالعمال ج ۱۵، ص ۵۰۷.
۳۲ـ عوالم، ج ۱۱، ص ۲۰۵، دلائل الامامه، ص ۴۹، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه (س)، ص ۴۹.
۳۳ـ بحارالانوار، همان، ج ۴۳، ص ۳۱و ۸۱؛ مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۴۸.
۳۴ـ بحارالانوار، ج ۸، ص ۳۰۳، حدیث ۶۱.
۳۵ـ همان، ج ۸، ص ۳۰۳، و کوکب الدّری، ج ۱، ص ۱۷۵، تفسیر برهان، ج ۲، ص ۳۴۶.
۳۶ـ دلایل الامامه چاپ قدیم، ص ۲۶، چاپ جدید، ص ۱۰۳، عوالم، ج ۱۱، ص ۳۳۴ باب ۵.
۳۷ـ بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۹۵ و ۱۱۴، وامالی صدوق، ص ۴۲، مجلس ثانی.
۳۸ـ کشف الغمّه اربلی، ج ۲، ص ۶۲، و فرهنگ سخنان فاطمه (س) ص ۱۲۹.
۳۹ـ کنز العمّال، ج ۷، ص ۲۲۵، تاریخ بغداد، ج ۱۲، ص ۵۰، فرهنگ سخنان، ص ۱۱۹.
۴۰ـ فرهنگ سخنان فاطمه (س) همان، ص ۱۳۵.
۴۱ـ بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۱۳۳ و ۱۱۷؛ بامناقب این شهر آشوب، ج ۳، ص ۳۵۵ و ۳۵۶.
۴۲ـ ریاحین الشریعه، ج ۱،ص ۹۳.
۴۳ـ بحارالانوار، ج ۳۷، ص ۱۰۳، تفسیر برهان، ج ۱، ص ۲۸۲.
۴۴ـ بحارالانوار، ج ۱۴، ص ۱۹۷، احقاق الحق، ج ۱۰، ص ۳۱۴، البدایه و النهایه، ج ۶، ص ۱۱۱.
۴۵ـ بحارالانوار، ج ۴۱، ص ۴۶، کتاب امالی صدوق، حدیث ۱۰، ص ۳۷۹.
۴۶ـ سنن ابن ماجه، ج ۲، ص ۳، تذکره الخواص، ص ۳۱۶ به نقل از فرهنگ سخنان فاطمه (س)، ص ۲۱۷، حدیث ۱۸۴