در شش کیلومتری شمال شرق شاهرود شهری به نام بسطام وجود دارد که جزء شهر های چند هزار ساله ایران زمین است و تاریخ آن به قبل از ورود اسلام به ایران می رسد. شهری زیبا و دیدنی که مجموعه تاریخی و آرامگاهی بایزید بسطامی از عرفای قرن سوم هجری بر اهمیت تاریخی و گردشگری آن افزوده است.
در میانه پاییز گرم و سرد، سفر به این شهر که از مقاصد نمونه گردشگری نیز به شمار می‌رود، پیشنهاد خوبی برای تعطیلات ایان هفته شماست. سفری کوتاه و یکی-دو روزه که هوای ملس این قسمت از استان سمنان به مرکزیت شاهرود، جذابیت‌های سفر شما را دوچندان می‌کند.
بسطام در شاهراه شرق
قرارگرفته در مسیر جاده خراسان، یکی از ویژگی‌های مثبت شهرهایی مثل بسطام است تا دسترسی و راه رسیدن به آن برای گردشگران آسان‌تر باشد. برای رفتن به بسطام کار سختی پیش روی شما نیست. کافی است به شاهرود بروید. شش کیلومتر آن‌طرف‌تر، تابلوی «به شهر تاریخی بسطام خوش‌آمدید» در انتظار شماست. با استفاده از راه‌آهن سراسری و همین‌طور فرودگاه شاهرود که پروازهایی به تهران و مشهد دارد، می‌توانید به بسطام بروید.
بسطام و سلطان العارفین
شاید بتوان بسطام را شهر عالمان و عرفا نیز نام‌گذاری کرد. بایزید بسطامی ملقب به سلطان العارفین، از عرفای اهل تصوف و ابوالحسن خرقانی که در میان مسلمانان و غیرمسلمانان شناخته‌شده هستند. آیت‌الله حسینی شاهرودی، حاج‌آقا بزرگ اشرفی از روستای قلعه آقا عبدالله، حاج شیخ حسین ابرسجی شاهرودی و حاج شیخ عباسعلی ابرسجی شاهرودی از روستای ابرسج، آیت‌الله توحیدی، حاج شیخ عباس بسطامی، حاج شیخ حسین بسطامی و شاعرانی همانند فروغی بسطامی و.. همگی اهل این دیار هستند.
اما آنچه بیش از هر چیز بسطام را میان گردشگران خصوصاً گردشگران مذهبی و عرفانی به‌عنوان یک برند مطرح کرده است، مجموعه آرامگاهی و تاریخی بایزید بسطامی است.بایزید از عرفای اهل تصوف و از اولین بازگوکننده‌های فلسفه در ایران قرن سوم هجری قمری بوده است. نام او بارها در تذکره الاولیا عطار نیشابوری و مثنوی مولوی آمده است.
مجموعه تاریخی بایزید بسطامی شامل خانقاه بایزید، رواق صفوی، منار بسطام، مسجد بایزید بسطامی، مسجد بسطام، امامزاده محمد، برج کاشانه، گنبد غازان خان و مدرسه شاهرخیه است که هرکدام به‌عنوان یک اثر قابل‌توجه در معماری ایران شناخته می‌شوند.
درسِ تاریخ در بسطام
قدم که به مجموعه بایزید بسطامی بگذارید، با بناهایی روبرو می‌شوید که هرکدام متعلق به دوره‌ای از تاریخ پرشکوه معماری ایران است. درواقع در اینجا می‌توانید گذری قبل از قرن سوم هجری تا دوره صفویه داشته باشید.آرامگاه بایزید بسطامی، بقعه امامزاده محمد بن جعفر صادق (ع) با گنبد مخروطی و فیروزه‌ای، برج آجری و مدور کاشانه، مسجد جامع بسطام و محراب بزرگ گچ‌بری شده‌اش، و …. مجموعه‌ای بی‌نظیر از مسجد، بقعه، گنبد، مناره، ایوان، دالان، رواق و صحن را به وجود آورده است. آثاری از دوره‌های سلجوقی، تیموری، ایلخانی، صفوی و قاجاری، دانشگاهی از معماری ایران است که ندیدن آن جز حسرت حاصلی ندارد.
طبیعتی به وسعت یک دشت تا پای کوه
طبیعت‌گردی برای بسیاری از مسافران عادی، کمی غیرمعمولی به‌حساب می‌آید و آن‌ها ترجیح می‌دهند بیشتر وقت خود را در شهر و مکان‌های مشخص سپری کنند. اما طبیعت گردان، به دنبال هیجان هستند و ترجیح می‌دهند به‌جای یکجا ماندن، به همه‌جا سر بزنند.دشت بسطام، دقیقاً همه‌چیزهایی که یک طبیعت گرد به دنبال آن است را در خود دارد. دشتی که از کویر آغاز می‌شود و به کوهپایه و نهایتاً قله‌های بلند می‌رسد.
دشت ۲۵۰ کیلومترمربعی بسطام از شمال به کوهپایه‌های البرز و قله مخروطی شکل و زیبای شاهوار می‌رسد و از جنوب به حاشیه کویر بزرگ نمک. یعنی هم کوهنوردها را راضی می‌کند و هم کویر نوردان را. دشت بسطام برای علاقه‌مندان به باستان‌شناسی و محوطه‌های تاریخی هم جذاب است. ده‌ها محوطه باستانی و تاریخی در دشت بسطام وجود دارد که به‌احتمال‌زیاد درگذشته‌های دور محل زندگی و زیستگاه مردم در قرن‌های متمادی بوده است.
سوغاتی چی بخریم؟
میوه‌های خوش‌رنگ و آبدار اولین خوراکی‌هایی است که احتمالاً شما برای خرید آن دست در جیب مبارک می‌کنید. هرچند از وقت خوردن گیلاس و آلبالو گذشته است ولی هنوز هم می‌توان انواع هلو و شلیل، سیب، انگور، گردوی بسطام را از بازار بسطام تهیه کرد. بسطام پایتخت زردآلوی ایران هم هست. حتی اگر میوه تازه آن در این فصل گیرتان نیاید، فرآورده‌های جانبی آن مثل قیسی، برگه، ترشی‌های مخصوص، مارمالاد و … را می‌توانید به سوغات ببرید. بسطامی‌ها یک غذای محلی هم به نام «یَخنی» دارند که از چغالهٔ زردآلو تهیه می‌شود.
بازار هفتگی و دیدنی بسطام هم از جاذبه‌های دیگری است که خصوصاً خانم‌های گردشگر را جذب خود می‌کند. علاوه بر این‌ها اگر وقت و حوصله داشته باشید بازار تاریخی و ۱۵۰ ساله شاهرود هم گزینه مناسبی برای خرید سوغاتی است.
شب کجا بمانیم؟
شهر نمونه گردشگری قطعاً اقامتگاه‌های مناسبی هم برای گردشگران و میهمانان خود دارد. هتل جهانگردی بسطام یکی از مکان‌هایی است که می‌توانید برای اسکان انتخاب کنید.هتل قصر، گزینه مناسب دیگری است که می‌توانید از امکانات آن برای سفر به این شهر دیدنی استفاده کنید. هرچند بسطام شهر کوچکی است، اما خیالتان راحت، اسباب آسایش و آرامش شما در طول سفر از طرف بسطامی‌ها آماده و مهیا است.
