تازه های ایدز – کشف داروی جلوگیری از انتشار ویروس ایدز

خبر کوتاه بود، اما همه را شوکه کرد. پزشکان انگلیسی اعلام کردند که موفق به تهیه نوع جدیدی از داروی ضدایدز شده اند که مانع سرایت ویروس HIV می شود. انتشار این خبر باعث شد بارقه هایی از امید در دل بسیاری از بیماران مبتلا و افراد مستعد ابتلا جرقه بزند، اما این همه ماجرا نبود.تشنگی جهان و انتظار باعث شد یک طرح تحقیقاتی مبتنی بر میکروبیسیدها که قادر به کشتن ویروس HIV است ، چنین صدا کند.HIV همچنان قربانی می گیرد و به نظر می رسد تلاش جمعی هنوز بهترین راه مبارزه است و…ایدز یا سندرم ناکارایی سیستم دفاعی بدن ، بیماری ای است که توسط ویروسی به نام HIV در بدن ایجاد می شود.این بیماری که در سالهای نخستین دهه ۸۰ شناخته شد، تا سال ۲۰۰۳ در سراسر دنیا بیش از ۵۰ میلیون نفر را آلوده ساخته است ، به گونه ای که در امریکا هر ساله ۴۰هزار مورد جدید که نیمی از آنها جوانهای زیر ۲۵ سال هستند، شناسایی می شوند.با این حال علی رغم تلاش پژوهشگران تاکنون هیچ گونه درمان قطعی برای این بیماری شناخته نشده و اطلاع رسانی به گروههای در معرض خطر و گوشزد کردن راههای ابتلا در کنار یک برنامه واکسیناسیون می تواند به پیشگیری و کنترل این بیماری منتهی شود.اگر چه یافتن واکسن HIV نیز، که مراحل آزمایشی و تحقیقاتی خود را می گذراند، ره آورد بزرگی برای دانش پزشکی به حساب می آید. «اما آخرین گام برای ریشه کنی ایدز نیست»، چرا که بدون تقسیم عادلانه یافته های علمی جدید درخصوص ایدز در میان کشورهای در حال توسعه که عمدتا در طبقه بندی افراد کم بضاعت جامعه جهانی نیز به حساب می آیند، همه افراد جامعه جهانی قادر به بهره مندی از آموزش ها و روشهای مقابله با این همه گیری مرگبار جهانی نخواهند بود…گزارش پیش رو گذری بر تحقیقات انجام شده بر روشهای پیشگیری و کنترل بیماری ایدز خواهد داشت.ایدز یا سندرم ناکارایی سیستم دفاعی بدن توسط ویروس HIVدر بدن ایجاد می شود. راه شناسایی ویروس و افراد مبتلا به آن بررسی آنتی بادی هایی (پادتن ها) است که بدن برای مبارزه با این ویروس تولید می کند، که این پادتن ها به HIV مثبت معروفند.نکته قابل توجه آن است که مثبت شدن HIV یا داشتن ویروس HIV لزوما به معنی ابتلا به بیماری ایدز نیست ، بلکه ممکن است شخص HIVمثبت تا سالها به این بیماری مبتلا نشود، اگرچه همواره به عنوان یک ناقل مطرح است.
***ایدز چگونه عمل می کند؟ ***
زمانی که ویروس HIV به بدن منتقل شود، برای یک یا ۲هفته عوارضی شبیه یک سرماخوردگی معمولی در افراد ظهور می کند؛ علایمی مانند سردرد، سرگیجه ، درد عضلانی ، معده درد و پس از آن هیچ نشانه ای از این ویروس دیده نمی شود.این ویروس چند هفته تا چند ماه در بدن باقی می ماند تا سیستم دفاعی بدن به آن پاسخ دهد که البته طی این مدت چند هفته تا چند ماهه با هیچ آزمایشی تشخیص بیماری ممکن نیست ؛ ولی فرد در این دوره هم یک ناقل به شمار می رود.بعد از آن که سیستم دفاعی بدن شروع به تولید پادتن کرد، بیماری شناسایی می شود و از این پس می توان تا حدود ۱۰ سال و حتی بیشتر با سلامت به زندگی ادامه داد. (دوران پنجره ای)؛ اما در تمام این مدت سیستم دفاعی بدن در حال تخریب است و سرانجام با تخریب این سیستم نشانه های بیماری شامل بزرگی غدد لنفاوی توام با درد و تورم، ظهور می یابد و در مرحله نهایی که بسته به میزان دفاع بدن ، از چند ماه تا چند سال متغیر است، با نشانه هایی چون اسهال، تب، عرق ریزی شبانه، خستگی، بی حالی و ضعف و در نهایت ابتلا به عفونت های فرصت طلب و انواعی از سرطان ها مرگ بیمار را رقم می زند.شامپانزه ای که شکارچی اش را به ایدز آلوده کرد براساس آخرین یافته ها ایدز منشائ غیرانسانی دارد. تحقیقات نشان می دهد این ویروس از گونه ای شامپانزه ها و از طریق انتقال خونی به انسان انتقال یافته است.این ارتباط خونی احتمالا هنگام شکار شامپانزه ها برای شکارچیان رخ داده ، اما تاریخچه مشاهده بیماری نشان از آن دارد که حداقل از سال ۱۹۷۷ این بیماری در امریکا و هائیتی در آفریقا وجود داشته است.بنابراین انتقال آن به انسان پیش از این تاریخ بود و در سال ۱۹۸۲نام ایدز برای بیماری و نام HIVبرای ویروس آن انتخاب شده است.
***استفاده از اجزای ساختمانی HIV در ساخت واکسن ضد ایدز ***
دکتر کتایون فیاض مقدم ، پاتولوژیست بااشاره به ملاحظات اقتصادی ، اخلاقی و حتی سیاسی که باید در تهیه واکسن ضد ایدز و آزمایش انسانی آن در نظر گرفته شود، می افزاید:درباره HIVنمی توان از ویروس ضعیف شده استفاده کرد، چون به دلیل خطرناک بودن ویروس احتمال ابتلا در فرد وجود دارد. بر این اساس باید از اجزا ساختمانی ویروس یا ویروس کشته شده در ساخت واکسن ضدایدز استفاده کرد.این جزو ویروس ، سلولهای سیستم ایمنی بدن را تحریک می کند و در برخورد شخص با ویروس اصلی باعث ایجاد پاسخ ایمنی می شود و این پاسخ منجر به از بین رفتن عامل بیماری زا می شود.بعلاوه به نظر می رسد برای ریشه کن کردن ویروس HIV در بدن از طریق واکسن ، تحریک سیستم ایمنی سلولی و هوموران (تولید پادتن) موثرتر باشد. ***واکسن هایی که در مراحل آزمایشی با شکست مواجه شدند ***دکتر فیاض مقدم با اشاره ساخت اولین واکسن برای HIVدر سال ۱۹۸۵ می گوید:تاکنون ۳۰ نوع مختلف واکسن ساخته شده است که در ۶۰مرحله (فاز۱و۲)بررسی شده اند. در این بررسی ها حدود ۱۰هزار داوطلب سالم شرکت کرده اند.از این میان ۲ واکسن تا سال ۲۰۰۳ به صورت انبوه به فاز ۳ راه یافته اند که اثربخشی شان در امریکا، هلند و تایلند در حال بررسی است.در حال حاضر نتیجه نهایی یکی از آنها به نام “VAXAIDS” مشخص شده که علی رغم نتایج خوب اولیه در مرحله نهایی آزمایش ها با شکست مواجه شده است.در حال حاضر مطالعاتی روی واکسن های دیگر در حال انجام است که در آنها از اجزای متعددتری از ویروس بهره گرفته شده که امکان اثربخشی آنها را افزایش می دهد، کما این که در ۳ نوامبر ۲۰۰۳ واکسن جدیدی در آفریقای جنوبی به صورت آزمایشی روی ۲۴ نفر امتحان شده که از ویروس آنسفالیه اسبی و یک ژن بی خطر ویروس HIV تشکیل شده و فاز ۱ آزمایش ها را پشت سر گذاشته است. ***سخن آخر ***…با آن که ساخت واکسن ایدز ما و همه جهانیان را مسرور می سازد، برای این بیماری در کشور ما که نسبت به سایر کشورها شیوع کمتری دارد، برنامه های پیشگیری و آموزشی بسیار مهمتر از واکسن است ، چرا که ساخت واکسن تنها یک روی سکه است و اقتصادی بودن آن برای کشورهای در حال توسعه روی دیگر سکه ، کما این که واکسن در عین حال که یک عامل پیشگیری و کنترل محسوب می شود، بدون توجه و ممارست برای متعهدبودن و عمل کردن به راههای جلوگیری از ابتلا به بیماری ایدز، کارا نخواهد بود.