این روزها با افزایش اثر عوامل محیطی (مانند امواج الکترومغناطیسی اینترنت و موبایل ها، آلودگی هوا، آلودگی آب، کودهای شیمیایی و آفت‌کش های موجود در مواد غذایی، استرس های محیطی و …) و نیز سبک زندگی ناسالم مانند تحرک بدنی کم و تغذیه ناسالم و … بر سلامت افراد جامعه؛ بسیاری از اختلالات در سیستم های بدن رو به افزایش است. یکی از مواردی که طی سال‌های اخیر افزایش سریع و قابل ملاحظه ای داشته است، شیوع ناباروری در زنان و مردان می باشد.
از ۲۰ سال پیش تا کنون مشکلات ناباروری به طور چشمگیری افزایش یافته است. به گونه ای که از هر شش زوج یک زوج برای باردار شدن مشکل دارند و یک چهارم از کل حاملگی ها نیز به سقط جنین منجر می شود. همچنین بسیاری از زوج ها برای داشتن فرزند تحت درمان‌های ناباروری هستند.
علت ناباروری چیست؟
علت ناباروری شامل مشکلات تخمک گذاری مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (۲۰ درصد)، آسیب لوله های رحمی (۱۵ درصد)، اندومتریوز (۵ درصد)، مشکلات مردان (۲۶ درصد) و علل ناشناخته (۳۰ درصد) است. بیشتر زوج های نابارور دارای بیش از یکی از این مشکلات هستند. مثلاً خانم دچار اندومتریوز است و آقا تعداد کمی اسپرم دارد. اما بیشتر مشکلات ناباروری ناشناخته است و می توان بسیاری از عوامل محیطی مانند فاکتورهای سبک زندگی، کمبودهای تغذیه ای یا پارامترهای عاطفی را در آن دخیل دانست.
زمان لازم برای درمان
عوامل متعددی در ناباروری دخیل هستند و برای ریشه یابی علت ناباروری موارد متعددی باید بررسی گردد. مطالعه ای که در دانشگاه Surrey صورت گرفت نشان داد زوج هایی که سابقه ناباروری داشتند با تغییر شیوه زندگی، رعایت رژیم غذایی سالم و دریافت مکمل های ریزمغذی؛ تا ۸۰ درصد احتمال دریافت IVF در آنان افزایش یافت.
حداقل زمان لازم برای رشد تخمک های نابالغ (که در دوران تخمک گذاری آزاد می شوند) و نیز بلوغ و آزادسازی اسپرم ها سه ماه می باشد. در حقیقت زمان لازم برای بهبود باروری، حداقل ۳ ماه می باشد.
برنامه غذایی سالم
لازم است برای مدت حداقل سه ماه، هم زن و هم مرد سبک زندگی سالمی در پیش بگیرند. سبک زندگی سالم در این سه ماه شامل فعالیت بدنی روزانه به میزان حداقل ۳۰-۴۵ دقیقه پیاده روی، استفاده از حداقل ۶-۸ لیوان آب، مصرف مکمل های مواد مغذی با تجویز پزشک، استفاده از گیاهان دارویی افزایش دهنده باروری، رعایت رژیم غذایی شامل گروه های غذایی سالم (مانند نان سبوس دار، حبوبات، سبزیجات و میوه های تازه و ارگانیک، تخم مرغ تازه، مغزهای روغنی غیر بوداده و …)، اجتناب از مواد غذایی نامناسب و مضر (مانند نوشابه های گازدار، سوسیس و کالباس، قهوه، الکل، فست فودها، غذاهای آماده، کنسروها، کمپوت ها، غذاهای سرخ کرده و …)، فاصله گرفتن از آلودگی هوا، اشعه ها و سایر آلودگی های محیطی، کاهش استرس و تمرکز بر تکنیک های آرامش بخش و … می باشد.
با رعایت سبک زندگی سالم، هورمون های شما متعادل می شود و در نتیجه باروری موفقی را تجربه خواهید نمود. برای این منظور باید از موادی که در زیر می آید اجتناب کنید:
کافئین
شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد مصرف کافئین باروری را کاهش می دهد. نوشیدن یک فنجان قهوه در روز شانس بارداری را نصف می‌کند و مصرف دو فنجان، این احتمال را افزایش می دهد. کاهش تعداد، کم‌تحرکی و غیرطبیعی بودن اسپرم ها با تعداد فنجان های قهوه ارتباط دارد. پس باید تمام مواد غذایی کافئین دار را در سه ماهه پیش از بارداری قطع کنید. مواد غذایی سرشار از کافئین عبارتند از: قهوه، نوشابه های کولا دار، شکلات، چای سیاه و … .
سیگار کشیدن
استنشاق دود سیگار با ناباروری ارتباط مستقیم دارد. همچنین باعث یائسگی زودرس می شود. سیگار باعث کاهش تعداد اسپرم ها، کند کردن حرکت آنها و افزایش تعداد اسپرم های نابالغ می شود.
گزنواستروژنها
استروژن هایی که از محیط وارد بدن می شوند، گزنواستروژن نام دارند و از حشره کش ها، محصولات پلاستیکی مانند ظروف یک‌بار مصرف، مواد شیمیایی خانگی (اسپری ها و پاک کننده ها)، مواد غذایی اصلاح ژنتیکی شده و… به دست می آیند. وقتی برای بارداری اقدام می کنید باید هورمون‌هایتان در تعادل باشند. پس باید از هر چیز که تعادل هورمون ها را به هم می ریزد مانند گزنواستروژن ها اجتناب کنید و از محصولات ارگانیک در دوران پیش از بارداری استفاده نمایید.
الکل
مصرف الکل باروری را به نصف کاهش می دهد. الکل باعث کاهش تعداد اسپرم ها، افزایش اسپرم های غیر نرمال و کاهش اسپرم های متحرک می شود. الکل همچنین باعث کاهش جذب مواد مغذی مانند روی (که یکی از مهمترین ریزمغذی ها در زمینه باروری مردان است) می شود. در سه ماه قبل از لقاح باید از مصرف الکل هم در آقایان و هم در خانم ها اجتناب شود.
گیاهان دارویی
درمان‌های گیاهی باعث تعادل در هورمون ها، تحریک تخمک گذاری، تثبیت حاملگی، کاهش سقط جنین و … می شوند. یکی از بهترین گیاهان دارویی در این زمینه گیاه پنج انگشت است.تأثیر گیاه پنج انگشت در بارداری زنان
این گیاه دارویی برای ایجاد تعادل هورمونی و افزایش باروری مفید است. در مطالعه ای که بر روی ۴۸ زن دارای ناباروری صورت گرفت؛ افراد به صورت روزانه برای مدت سه ماه تحت درمان با این گیاه قرار گرفتند. ۷ نفر از آنها در طی این مدت باردار شدند و سطح پروژسترون ۲۵ نفر از آنها طبیعی شد. گیاه پنج انگشت برای آن دسته از زنانی که در فاز لوتئال (نیمه دوم سیکل ماهیانه) نقصی دارند و نیز زنانی که دارای سطح بالایی از هورمون پرولاکتین هستند (که توسط غده هیپوفیز ترشح می شود) مناسب می باشد. همچنین گیاه پنج انگشت باعث تنظیم عادت ماهیانه، شروع دوباره پریود در صورتی که قطع شده باشد، کاهش خونریزی شدید و… می شود. زیرا نسبت پروژسترون به استروژن را متعادل می کند. مصرف داروی گیاهی که دارای ۲۰۰-۴۰۰ میلی گرم گیاه پنج انگشت است برای این اهداف مؤثر است.ملاحظات
در صورت مصرف دارو یا قرص های باروری، استفاده از درمان‌های جایگزین هورمونی (HRT) یا هر درمان هورمونی دیگر، از مصرف گیاه پنج انگشت اجتناب کنید.
مکملهای مورد نیاز
مطالعات علمی نشان می دهد ویتامین ها و مینرال ها شانس بارداری را افزایش می دهند. با کاهش کمبودهای مواد مغذی، تولید و حرکت اسپرم ها به صورت فزاینده ای افزایش می یابد و احتمال بارداری زیاد می شود.
با رعایت رژیم غذایی مناسب ریزمغذی های مورد نیاز بدن تأمین می شود اما در دوران پیش از بارداری لزوم دریافت برخی ریزمغذی ها بیشتر هست و در صورت صلاحدید پزشک باید از مکمل آنها استفاده نمود. خانم ها بهتر است مصرف این مکمل ها را حداقل برای مدت ۳ ماه ادامه دهند:
۱. اسیدفولیک ۴۰۰ میکروگرم
۲. سلنیوم ۱۰۰ میکروگرم
۳. روی ۳۰ میلی گرم
۴. L -کارنیتین ۱۰۰ میلی گرم
۵. ویتامین C به صورت منیزیم اسکوربات: ۱۰۰۰ میلی گرم
برای آقایان علاوه بر موارد بالا، مکمل های زیر نیز توصیه می شود:
۱. L -آرژنین ۳۰۰ میلی گرم
۲. L -کارنتین ۱۰۰ میلی گرم
۳. L -تورین ۱۰۰ میلی گرم
