تقدم و سواره بودن حضرت زهرا(س) در ورود به بهشت

منقبت چهاردهم، مقام رکوب (سواره بودن) در روز قیامت، در بهشت، و در هنگام سیر در مواقف دیگر است که حضرت زهرا سلام‏اللَّه‏علیها با پدر بزرگوارش و امیرالمؤمنین و حسنین اشتراک دارد، و هیچ زنى در عالم- از اولین و آخرین- داراى این مقام نیست. فاطمه علیهاالسلام در این رتبه نیز بین بانوان جهان بى‏همتاست. از میان بانوان، تنها اوست که سواره وارد عرصه‏ى محشر مى‏شود. فرق او با زنان دیگر، بلکه با جمیع صدیقین، علما، حکما و شهدا تفاوت پیاده و سواره است.
بریده (۱) از پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم روایت مى‏کند که آن حضرت فرمود:
 «یبعث اللَّه ناقه صالح، فیشرب من لبنها هو و من آمن به من قومه. و لى حوض کما بین عدن و عمان، اکوابه عدد نجوم السماء فیستقى الانبیاء. و یبعث اللَّه صالحا على ناقته. قال معاذ(۲): یا رسول‏اللَّه، و انت على العضباء؟ قال: لا، انا على البراق، یخصنى اللَّه به من بین الانبیاء، و فاطمه ابنتى على العضباء…». (۳)
«خداى تعالى ناقه حضرت صالح را در روز رستاخیز برمى‏انگیزد، پس حضرت صالح و ایمان‏آورندگان به او از شیر آن شتر مى‏نوشند و سیراب مى شوند؛ لیکن مرا حوضى است به پهناى عدن تا عمان، که تعداد جامهاى آن به شمار ستارگان آسمانى است، و انبیا (از من) طلب سقایت مى‏نمایند.
«پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم در ادامه‏ى سخن چنین مى‏فرماید): خداى تعالى در روز حشر، صالح را سوار بر ناقه‏اش برمى‏انگیزد. معاذ از پیامبر اکرم پرسید یا رسول‏اللَّه آیا شما نیز سوار بر شتر عضباء به محشر وارد مى‏شوید؟ آن حضرت در جواب فرمود: نه، مرکب اختصاصى من براق است، که خداى تعالى مرا در میان انبیاء به این مرکب مخصوص گردانیده است، و عضباء مرکب مخصوص دخترم فاطمه است».
روایتى را که ذکر شد حافظ ابن عساکر در تاریخش آورده و علماى شیعه نیز آن را نقل نموده‏اند.
عضباء نام شترى است که هر وقت على علیه‏السلام از جانب پیامبر اکرم براى تبلیغ اسلام مأموریت داشت بر آن سوار مى‏شد، چنانکه جهت قرائت سوره‏ى برائت (توبه) در برابر کفار نیز على بر این مرکب مخصوص سوار بود.
کثیر بن مره حضرمى (۴) روایت مى‏کند که حضرت رسول اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم فرمود:
«حوضى اشرب منه یوم القیامه انا و من آمن بى و من استسقانى من الانبیاء. و تبعث ناقه ثمود لصالح، فیحتلبها فیشرب من لبنها هو والذین آمنوا معه من قومه ثم یرکبها من عند قبره، حتى توافى به المحشر،… فقال معاذ: اذا ترکب العضباء یا رسول‏اللَّه؟ قال: لا، ترکبها ابنتى، انا على البراق، اختصصت به من دون الانبیاء…». (۵)
«در روز قیامت مرا حوضى است که من و هر کس که به من ایمان آورده است از آن سیراب مى‏شویم، و از پیامبران نیز آنکه بخواهد سیراب مى‏گردد، در آن روز ناقه‏ى ثمود براى صالح برانگیخته مى‏شود، صالح و آنان که از قومش به او ایمان آورده‏اند از شیر آن شتر مى‏نوشند، سپس صالح در کنار قبرش بر آن ناقه سوار مى‏شود و به صحنه‏ى محشر مى‏آید.
 معاذ عرض کرد: یا رسول‏اللَّه آیا در آن هنگام شما هم بر شتر عضباء سوار مى‏شوید؟ فرمود: نه، عضباء مرکب دخترم فاطمه است، و مرکب من براق است که در میان انبیا به آن اختصاص یافته‏ام». ا
بوهریره مى‏گوید: شنیدم از پیامبر اکرم که فرمود:
«تبعث الانبیاء یوم القیامه على الدواب و یبعث صالح على ناقته، و ابعث على البراق، و تبعث فاطمه امامى على العضباء، و یبعث ابنا فاطمه- الحسن والحسین على ناقتین، و على بن ابى‏طالب على ناقتى». (۶)
«در روز قیامت انبیا سوار بر مرکبها هستند، و صالح سوار با ناقه‏اش مبعوث مى‏شود، و من نیز بر براق و فاطمه در پیشاپیش من بر عضباء و دو فرزند فاطمه، حسن و حسین بر دو ناقه‏ى دیگر، و على بن ابى‏طالب بر ناقه‏ى مخصوص من، همگى سواره مبعوث مى‏شویم».
مرکب انبیا- چنانکه را روایات استفاده مى‏شود- از مرکبهاى عمومى بهشتى است نه اختصاصى؛ و با توجه به روایت قبلى، که پیامبر مى‏فرماید «در روز قیامت سواره مبعوث شدن بهمراه انبیا، مخصوص امیرالمؤمنین و فاطمه و حسنین سلام‏اللَّه‏علیهم مى‏باشد» در تمام مواقف، آنجا که از مسیر پنج تن سخن رفته است، ردیف و ترتیب حرکت چنین است: فاطمه از همه جلوتر، و رسول خدا پشت سر فاطمه، و امیرالمؤمنین بعد از پیامبر اکرم، حسنین پشت سر آنان هستند، حتى ورود پنج تن علیهم‏السلام به بهشت نیز به همین ترتیب است.
دانشمندانى که این روایت ابوهریره را نقل کرده‏اند عبارتند از:
محب‏الدین طبرى در ذخائرالعقبى، حاکم در مستدرک- که صحت آن را بررسى و تأیید کرده است-، ابن عساکر در تاریخش، و خطیب در تاریخش. سیوطى ضمن نقل این حدیث از ابوالشیخ و حاکم و خطیب و ابن‏عساکر چنین نتیجه مى‏گیرد که این روایت آن احادیثى را که از طریق شیعه درباره‏ى پیشگام بودن فاطمه در هنگام سیر پنج تن نقل شده است، تأیید مى‏کند.
حافظ سیوطى با ذکر اسناد و مدارک در کتاب جَمْع الجَوامِع آورده است که حضرت رسول فرمود:
«اول شخص یدخل الجنه فاطمه بنت محمد». (۷)
«اول کسى که به بهشت وارد مى‏شود فاطمه دختر محمد است».
و در حدیث دیگر:
«ان اول من یدخل الجنه: انا و على و فاطمه والحسن والحسین…». (۸)
«ما پنج تن قبل از همه کس به بهشت وارد مى‏شویم…». از این دسته اخبار، و احادیث دیگرى که در این موضوع از پیامبر اکرم وارد است، معلوم مى‏شود که فاطمه علیهاالسلام داراى مرکبهایى است مخصوص به خود، که گاهى از نور، گاهى از یاقوت، و گاهى از زمرد است، و یکى از مرکبهاى آن حضرت نیز عضباء است.فاطمه سلام‏اللَّه‏علیها هنگام سیر در مواقف متعدد، مرکبهاى مختلفى دارد؛ موقع ورود به محشر، هنگام داخل شدن به بهشت، وقت سیر در جنت، و مراحل دیگر در موقفى سوار بر مرکب مخصوص مى‏باشد، و اینکه در احادیث مرکبهاى آن حضرت را متنوع ذکر کرده‏اند، به سبب همین تعدد مواقف و منازل است.
این منقبت فاطمه سلام‏اللَّه‏علیها- که در میان جمیع زنان، از اولین و آخرین، تنها بانویى است که سوار بر مرکب محشور مى‏شود، و با توجه به اینکه در این فضیلت با پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم بطور همسان اشتراک دارد-، خود برهان روشن و قاطعى است که آن حضرت داراى مقام شامخ ولایت بوده، و از شئون همین رتبه‏ى والاست که جمیع زنان در محشر پیاده‏اند، و او که «ولیهاللَّه» است، سوار بر مرکب مخصوص به خود مى‏باشد.
پی نوشت ها
1ـ بریده بن حصیب بن عبداللَّه بن حارث بن اعرج اسلمى صحابى. بر اساس منابع عامه وى در نخستین سال هجرى، اسلام آورده و در غزوه‏ى خیبر شرکت داشته است. بریده، والى عمر بن خطاب در نوبه سرغ (که در مرز حجاز و شام واقع است) بوده و در سال ۶۲ و یا ۶۳ هجرى درگذشته است. (طبقات ابن‏سعد ج ۱۴/ ۲۴۱، الاستیعاب ج ۱/ ۲۶۳، سیر اعلام النبلاء ج ۲/ ۴۷۰، تهذیب‏الکمال ج ۴/ ۵۳).
2ـ ابوعبدالرحمن معاذ بن جبل بن عمرو بن اوس انصارى خزرجى متوفاى ۱۸ هجرى. وى یکى از صحابه‏اى است که در غزوه‏ى بدر و بسیارى از غزوات دیگر حضور داشته و علماى عامه او را درشمار حفاظ ذکر نموده‏اند. بنا به نقل ابن‏اسحاق، پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم در مواخاتى که بین صحابه صورت داد معاذ بن جبل را برادر جعفر بن ابى‏طالب قرار داده است. (الاستیعاب ج ۴۵۹/۳، اسد الغابه ج ۴/ ۳۷۶، تهذیب التهذیب ج ۱۰/ ۱۸۶، تذکره الحفاظ ج ۱/ ۱۹، طبقات الحفاظ ص ۱۵).
3ـ تهذیب تاریخ دمشق ج ۳/ ۳۱۱، ۳۱۲، کنزالعمال ج ۱۱/ ۴۹۹/ ح ۳۲۳۴۰. همچنین مراجعه بفرمایید به مختصر تاریخ دمشق ج ۵/ ۲۶۰ و حیاه الحیوان ج ۱/ ۱۶۶.
4ـ کثیر بن مره حضرمى رهاوى شامى حمصى ابوشجره (و یا ابوالقاسم).
وى از طبقه‏ى تابعین است و- به گفته‏ى یزید بن ابى‏حبیب- ۷۰ صحابه‏ى بدرى را درک نموده است. ابن‏سعد و نسائى و عجلى وى را توثیق کرده‏اند. ابن‏حبان نیز نام وى را در کتاب ثقات خویش آورده است و ابن‏خراش به صداقت وى اذعان نموده است. (رجوع بفرمایید به: طبقات ابن‏سعد ج ۷/ ۴۴۸، ثقات ابن‏حبان ج ۵/ ۳۳۲، ثقات عجلى ۳۹۷، تهذیب‏الکمال ج ۲۴/ ۱۵۸، سیر اعلام النبلاء ج ۴/ ۴۶، تاریخ الاسلام- حوادث و وفیات ۶۱ الى ۸۰ هجرى- ص ۵۱۴).
5ـ کنزالعمال ج ۱۴/ ۴۳۱/- ۴۳۲/ ح ۳۹۱۷۹. همچنین مراجعه بفرمایید به: تهذیب تاریخ دمشق ج ۳/ ۳۱۲، مختصر تاریخ دمشق ج ۵/ ۲۶۰.
6ـ مستدرک حاکم ج ۳/ ۱۵۲ (حاکم نیسابورى پس از نقل این حدیث مى‏گوید: «این حدیث بنابر شرط مسلم صحیح است)»، تلخیص المستدرک ج ۳/ ۱۵۲، مقتل خوارزمى ج ۱/ ۵۵، مجمع‏الزوائد ج ۱۰/ ۳۳۳.
7ـ ابوهریره (که نزد عامه از اکابر صحابه است) از پیامبر چنین نقل مى‏کند:
«اول شخص یدخل الجنه فاطمه، مثلها فى هذه الامه مثل مریم بنت عمران». مراجعه بفرمایید به: فردوس الاخبار ج ۱/ ۶۹/ ح ۸۳، کنزالعمال ج ۱۲/ ۱۱۰/ ح ۳۴۲۳۴، ینابیع‏الموده ص ۲۶۰، میزان الاعتدال ج ۲/ ۶۱۸، لسان‏المیزان ج ۴/ ۱۶.
در کتاب میزان الاعتدال و لسان‏المیزان این حدیث به نقل از عبدالسلام بن عجلان نقل گردیده است. ابن حبان در کتاب الثقات وى را تعدیل نموده است (الثقات ج ۷/ ۱۲۷). ظاهراً تنها گناه وى- که موجب طعن او بوسیله‏ى ذهبى و امثال ذهبى گردیده- نقل همین روایت است.
8ـ و در روایتى پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم به امیرالمؤمنین علیه‏السلام مى‏فرمایند: «ان اول من یدخل الجنه: انا و انت و فاطمه والحسن والحسین. قال على: فمحبونا؟ قال: من ورائکم». (الصواعق المحرقه ص ۳۱۱، کنزالعمال ج ۱۲/ ۹۸/ ح ۳۴۱۶۶)