زمان در کشورمان خیلی سریع می‌گذرد ایران صد سال پیش خیلی با ایران امروز فرق دارد خیلی چیزها وارد ایران شد که ما مجبور شدیم فرهنگ خودمان را با آن هماهنگ کنیم مانند تلفن همراه که امروزه حسابی مشغول تغییر منش و سبک زندگی ما است.
تا قبل از ورود تلفن همراه به خانواده‌ها کسی که خواهان استفاده از تصاویر و فایل‌های مستهجن بود، راه‌های دست یافتن به آن را پیدا کرده و به آن سمت می‌رفت ولی با ورود موبایل به خانواده‌ها و سیستم بلوتوث فایل‌ها و تصاویر راحت تر بین افراد رد و بدل میشد در ادامه با ورود گوشی‌های هوشمند به این ورطه و پس از آن ساخت و به بازار آمدن اپلیکیشن‌های گوناگون تصاویر و محتویات مستهجن به صورت بالقوه به راحتی در اختیار تمام کسانی قرار گرفت که از این دستگاه استفاده می‌کردند و این اتفاق امروزه به صورتی افتاده که اگر کسی خواهان این مطالب هم نباشد همین که به عنوان مثال اینستاگرام خود را باز کند نمونه‌هایی از این مطالب مستهجن و مبتذل را می‌بیند و کسی دقت نمی‌کند آیا این فرد که به این اپلیکیشن دسترسی پیدا کرده دارای شرط سنی لازم برای استفاده از این اپلیکیشن و چه بسا حتا استفاده از موبایل است یا خیر؟
قانون برای کسانی که در بستر و فضای اینترنت اقدام به انتشار محتوای مبتذل می‌کنند جریمه‌ها و مجازاتی را در نظر گرفته است.
به استناد ماده ۷۴۲، از فصل چهارم قانون جرایم رایانه‌ای، انتشار، توزیع، معامله و نگهداری، به قصد تجارت یا افساد، (محتویات مستهجن)، جرم است و مرتکبان این اعمال به مجازات مقرر در قانون محکوم می‌شوند. این مجازات، با توجه به شرایط و نحوه وقوع جرم، شامل ۹۱ روز تا ۲ سال زندان و جزای نقدی است.
طبق قانون جدید اتحادیه اروپا سن استفاده از شبکه‌‌های اجتماعی در اروپا در سال ۲۰۱۵ از ۱۳ سال به ۱۶ سال افزایش یافت اما در کشور ما متاسفانه این امر در مورد گوشی‌های همراه و برنامه‌های استفاده شونده در بستر اینترنت هیچگاه نه تنها مورد توجه خانواده‌ها بلکه مورد توجه مسئولین نیز قرار نگرفته است.
در کشورمان برای مقابله با هجوم سایت‌های مستهجن اقدام به فیلترینگ این سایت‌ها کردیم البته نباید دور از نظر داشته باشیم که در زمینه بین المللی نیز سایت‌های اجتماعی مثل یوتیوب، اینستاگرام و… قوانینی را برای عدم پخش تصاویر مستهجن وضع کرده‌اند و در صورت گذر از این خط قرمز آن مطلب حذف یا فیلتر می‌شود. البته جالب است که در کشورمان بحث فیلترینگ بیشتر در مورد مطالب سیاسی به کار می‌رود تا موارد مستهجن!.
دلایل آزادی و راحتی انتشار فساد در اینستاگرام چیست؟
به راستی چرا اینستاگرام منبع تولید و انتشار این محتواها شده است؟ شاید اولین دلیلی که به ذهن برسد این باشد که اینستاگرام یک شبکه بین المللی است و افراد سلیبریتی و مشهور هالیوودی با هر پیشه‌ای از این شبکه استفاده می‌کنند و اقدام به ارسال عکس‌ها و تکه فیلم‌های کوتاه می‌پردازند هستند کسانی که یا به عمد یا به صورت ناخودآگاه سعی در تقلید از سبک زندگی این افراد و متقابلا انتشار آن در این اپلیکیشن می‌کردند و گویی امروزه این سبک زندگی به صورت یک قانون درآمده و کشور اینستاگرام انگار ایران اسلامی نیست، انتشار تصویر جوانان بدون پوشش اسلامی، جشن‌ها و میهمانی‌های آنچنانی و موارد دیگر این زنگ خطر را به صدا در می‌آورد که گویا فرهنگ نسل‌های جدید خیلی با سنت‌های قدیمی‌ها فرق می‌کند.
شاید دلیل دیگری که به راحتی در شبکه اجتماعی مانند اینستاگرام شاهد ترویج تصاویر مبتذل و فساد هستیم امکان تولید و ارسال محتوا به صورت ناشناس باشد مسلما هنگامی که شخصی می‌داند برای ارسال پست، کسی وی را بازخواست نمی‌کند و لازم نیست توضیحات به شخص یا اشخاصی ارائه دهد بدون نگرش به عواقب کارش به صورت هیجانی تصمیم می‌گیرد و در بین مردم جامعه مجازی انتشار می‌دهد.
اتفاق جالبی که در این میان و بین کاربران ایرانی افتاده این است که شبکه‌ای مثل اینستاگرام که در زمان‌های عادی بیشتر به اشاعه فساد در آن پرداخته می‌شود در ایام عزاداری ، محرم، اربعین و … تبدیل به هیئت مذهبی می‌شود و مطالب مذهبی در آن به انتشار می‌رسد و این اتفاق توسط همان کسانی می‌افتد که تا دیروز عکس‌های میهمانی‌ها و …شان همه جا را پر کرده بود! این در نظر نگارنده یک دلیل دارد و آن هم این است که مردم ایران، ایرانیان بسیار هیجانی عمل می‌کنند و با اینکه ذات مردم ایران مذهبی است و این مذهبی بودن یعنی ایمانی که از زمان‌های قدیم ایرانیان زرتشتی و خدا پرست بودند و مردمی با شخصیت والای انسانی؛ اما در اوقات دیگر تحت تاثیر هیجانات کذایی اقدام به کپی و پیست و انتشار مطالب می‌کنند بدون آنکه اولا از منظر شرعی نتیجه این اقدام خود را بدانند و دوما نتیجه اجتماعی آن را مد نظر قرار بدهند که چه تأثیری در شخصیت کودکان و نوجوانانی که به این شبکه‌ها دسترسی دارند می‌گذارد.
اشاعه فساد از جمله مطالبی است که در نص صریح قرآن به آن اشاره شده است:
إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَن تَشِیعَ الْفَاحِشَهُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَهِ وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ(نور ۲۴) کسانی که دوست دارند زشتی‌ها در میان مردم با ایمان شیوع یابد، عذاب دردناکی برای آن‌ها در دنیا و آخرت است.
همچنین حضرت محمد(ص) نیز میفرمایند: “کسى که کار زشتى را نشر دهد همانند کسى است که آن را در آغاز انجام داده.”
راه چاره چیست؟
اما راه چاره چیست؟ ایرانی که در صد سال پیش از پوشش چارقد برای زنان و عبا برای مردان به لباس‌های متحدشکل و دامن کوتاه رسید و پس از آن با انقلاب چادر و حجاب کامل پوشش تمام زنان شد به طوری که خیلی‌ها در دهه ۶۰ پوشش مانتو را نمی‌پذیرفتند وهمچنین تغییرات پوشش از دهه ۷۰ تا ۹۰، نشان می‌دهد که ایرانیان هنوز به ثبات نرسیدند، هنوز در این هیاهوی تاریخ به مقصد نرسیده‌اند. در کوچه و خیابان روزی به گشت ارشاد برخورد می‌کنند و روزی به آزادی یواشکی و دریافت گل سپید اما در گوشی موبایل، مسئله فرق می‌کند کسانی را می‌بینی که بدون ریا پوشش کامل را انتخاب می‌کنند و با حجاب هستند و افراد دیگری نیز ضد این‌ها عمل می‌کنند که شاید بیشتر از نسل جوان باشند.
اگر راه چاره را فیلتر شدن این برنامه‌ها بدانیم مطمئنا فقط صورت مسئله را پاک کردیم چون در صورت فیلترینگ شاید تنها تعداد نسبتا کمی از مخاطبان این شبکه‌ها کم شوند چرا که دانلود و نصب یک فیلترشکن نهایتا ۵ دقیقه از وقت فرزندمان را می‌گیرد. پس جامعه شناسان، برنامه‌ریزان و مسئولان باید چاره را پیدا کنند و این مهم عملی شدن نیست بجز برنامه ریزی دقیق و همه جانبه با در نظر گرفتن تمامی زوایای این ماجرا.
حرف آخر
کمی به گذشته برگردیم به زمانی که پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها به مکتب می‌رفتند و مجبور بودند دیوان حافظ و سعدی و شعر شاعران بزرگ را حتما حفظ کنند چون اقتضای جامعه آن زمان این بود آیا زمان آن نرسیده که به کودکان درس آشنایی با شبکه های مجازی و حضور در اینترنت را بدهیم؟ نحوه حضور و استفاده صحیح از این فضا و آگاهی از زوایای پنهان آن.
